Ένα ευέλικτο, αποτελεσματικό και οικονομικό σύστημα δημόσιας μεταφοράς σχεδίασε το τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, το οποίο μπορεί να προσφέρει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες μετακίνησης σε κατοίκους επαρχιακών και αραιοκατοικημένων περιοχών, με το χαμηλότερο δυνατό κόστος και τη μικρότερη περιβαλλοντική επιβάρυνση.
Η μελέτη σκοπιμότητας, που ολοκληρώθηκε το Δεκέμβριο του 2010, αφορά την επαρχία Λαγκαδά της Θεσσαλονίκης, ωστόσο, μπορεί να εφαρμοστεί και σε κάθε άλλη περιοχή της ελληνικής επαρχίας, όπου οι δημόσιες συγκοινωνίες αδυνατούν να καλύψουν τις ανάγκες των κατοίκων, εξαιτίας ιδιαιτεροτήτων στη δόμηση του αστικού ιστού (απομακρυσμένα σημεία), τον αριθμό των κατοίκων (μικρός αριθμός) και τους οικονομικούς παράγοντες που επιβάλλουν δρομολόγια μικρής συχνότητας.
Το ευέλικτο πρόγραμμα μεταφοράς προβλέπει τη χρήση μικρών λεωφορείων (mini bus) ή άλλων οχημάτων (π.χ. ταξί), τα οποία θα μεταφέρουν επιβάτες, με βάση τη λογική της μεταφοράς πόρτα-πόρτα, κατόπιν τηλεφωνικής παραγγελίας. Η μεταφορά μπορεί, επίσης, να γίνεται με αφετηρία έναν σταθμό μετεπιβίβασης ή στάσεις λεωφορείων προς οποιονδήποτε προορισμό εντός της επαρχίας.
Σύμφωνα με τον υπεύθυνο καθηγητή, Αριστοτέλη Νανιόπουλο, οι σημερινές μετακινήσεις των κατοίκων της επαρχίας Λαγκαδά καλύπτονται από τον ΟΑΣΘ και τα ΚΤΕΛ, ωστόσο, οι πολίτες δεν είναι ικανοποιημένοι από τα δρομολόγια και τη συχνότητά τους. «Οι κάτοικοι ζητούν καλύτερες υπηρεσίες και οι οικονομικές συγκυρίες επιβάλλουν λύσεις χαμηλού κόστους, αλλά αποτελεσματικές, στις οποίες θα μπορεί να αντεπεξέλθει η κοινωνία», δήλωσε ο κ. Νανιόπουλος.
Και πρόσθεσε: «Είναι άσκοπο, για παράδειγμα, σε μία επαρχιακή πόλη να χρησιμοποιείς σε καθημερινή βάση ένα λεωφορείο, που σε συγκεκριμένες ώρες μεταφέρει ένα, δύο ή τρία άτομα. Με τον κατάλληλο εξοπλισμό μπορείς να σχεδιάσεις ευέλικτα δρομολόγια, που θα εξυπηρετούν τους επιβάτες ομαδικά, σύμφωνα με τις ώρες και τον προορισμό που θα έχουν επιλέξει από την προηγούμενη μέρα».
Το σύστημα υποστηρίζεται από τηλεφωνικό κέντρο, όπου θα συγκεντρώνονται τα αιτήματα μετακίνησης των δημοτών (με τηλεφωνική κλήση ή SMS), από την προηγούμενη μέρα, θα ομαδοποιούνται με τον καλύτερο τρόπο, και θα καταστρώνονται τα δρομολόγια σε ομάδες μετακινούμενων, με συμβατό χρόνο και προορισμό. Επίσης, θα υπάρχει η δυνατότητα απευθείας συνεννόησης του ενδιαφερόμενους με τον οδηγό, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις εγκύων, ηλικιωμένων, ατόμων με ειδικές ανάγκες κ.ά.
Το αποτέλεσμα θα είναι ένα σημαντικά μειωμένο κόστος μετακίνησης, καθώς το μεταφορικό μέσο δεν θα εκτελεί άσκοπες προκαθορισμένες διαδρομές, μειωμένο κυκλοφοριακό φόρτο, λιγότεροι ρύποι και ΙΧ, καθώς και προβλήματα πάρκινγκ. Για τον επιβάτη θα μειωθεί ο χρόνος αναμονής και θα παρέχεται αμεσότερη και οικονομικότερη μετακίνηση. «Τα πλεονεκτήματα θα είναι τέτοια, ώστε ο επιβάτης να προτιμά τη χρήση του συστήματος αυτού από ένα συμβατικό ΙΧ ή ταξί», είπε ο κ. Νανιόπουλος.
Την υποδομή του συστήματος θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν, επίσης, σχολεία για τις μετακινήσεις μαθητών, εταιρίες και εργοστάσια για τις μετακινήσεις εργαζομένων και άλλοι φορείς.
Σύμφωνα με τον καθηγητή, προκειμένου το σύστημα να είναι οικονομικά βιώσιμο, η επιβάρυνση του επιβάτη ανά δρομολόγιο θα ανέρχεται στα τρία ευρώ, χωρίς στο ποσό αυτό να υπολογιστεί η κρατική χρηματοδότηση, που θα μείωνε σημαντικά το κόμιστρο.
Τη μελέτη του ΑΠΘ εξετάζει ήδη το Συμβούλιο Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης (ΣΑΣΘ), ενώ οι τοπικές αρχές του Λαγκαδά έδειξαν ενδιαφέρον για την εφαρμογή της.
Το παράδειγμα της Καβάλας
Ένα παρόμοιο πρόγραμμα μεταφοράς είχε εφαρμοστεί στους Φιλίππους Καβάλας, στα τέλη του 2008, όπου για 45 μέρες οι κάτοικοι εξυπηρετούνταν από τα ταξί του δήμου. Το πρόγραμμα «ΕνΤαχι», ήταν μία πιλοτική εφαρμογή μελέτης, που αναπτύχθηκε από το τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών Βιομηχανίας του πανεπιστημίου Θεσσαλίας, σε συνεργασία με την εταιρία δημόσιων μεταφορών της Μπολόνιας, το πανεπιστήμιο Παρισιού και το Πολυτεχνείο Άγκυρας, στο πλαίσιο ευρωπαϊκού προγράμματος.
Έτυχε μεγάλης ανταπόκρισης κυρίως από πολίτες που χρησιμοποιούσαν το ΙΧ τους και στέφθηκε με επιτυχία, καθώς τους έδινε τη δυνατότητα να επιλέξουν ένα εναλλακτικό μέσο μεταφοράς, συγκρίσιμο με το ΙΧ, αλλά με το κόστος λεωφορείου. Επίσης, έγινε δεκτό από τους οδηγούς ταξί, που είδαν το μεταφορικό τους έργο να αυξάνεται και από τις τοπικές αρχές, που προσέφεραν κοινωνικό έργο, μειώνοντας ταυτόχρονα το κυκλοφοριακό και τις συνέπειές του στο κέντρο της πόλης.
Παρόμοια συστήματα εφαρμόζονται εκτεταμένα στις ΗΠΑ και τον Καναδά, τη Σκοτία και τις Σκανδιναβικές χώρες.
