Η κρίση άγγιξε και το «γρηγορόσημο»
Σημαντική μείωση τόσο στα χρηματικά ποσά που μπαίνουν στα φακελάκια όσο και στον αριθμό των περιστατικών διαφθοράς το 2012 καταγράφει η Εθνική Έρευνα για τη διαφθορά στη χώρα μας.
Όπως επισημαίνει η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς, τα φακελάκια ήταν φθηνότερα, ώστε το εκτιμώμενο μέγεθος της διαφθοράς κατά το έτος 2012, για πρώτη φορά από την έναρξη της Έρευνας δεν ξεπερνάει το μισό δισ. (υπολογίζεται 420 εκατ. ευρώ έναντι 554 εκατ. ευρώ το 2011).
Παράλληλα, λιγότερα ήταν και τα περιστατικά διαφθοράς δεδομένου ότι το ποσοστό των ελληνικών νοικοκυριών έπεσε κατά 1,6% (8,6% το 2012, έναντι 10,2% το 2011).
Ο Δημόσιος Τομέας εξακολουθεί να λαμβάνει τα περισσότερα φακελάκια, έναντι του ιδιωτικού τομέα, με τα Νοσοκομεία, τις Εφορίες και τις Πολεοδομίες να παραμένουν σταθερά στις πρώτες θέσεις της κατάταξης της μικροδιαφθοράς στο Δημόσιο Τομέα. Εντούτοις, τα φακελάκια που προορίζονται για τις δημόσιες υπηρεσίες χαρακτηρίζονται από λιτότητα, δεδομένου ότι κατά μέσο όρο τα ποσά μειώθηκαν κατά 12,2% (1.228 ευρώ το 2012, έναντι 1.399 ευρώ το 2011).
Από την άλλη πλευρά, ο Ιδιωτικός Τομέας, κερδίζει περισσότερα, δεδομένου ότι τα φακελάκια γίνονται πιο «παχουλά» κατά 2,6% (μέσος όρος 1.442 ευρώ το 2012, έναντι 1.406 ευρώ το 2011), παρά την κάμψη στον αριθμό των παράνομων δοσοληψιών (2,6% το 2012 έναντι 3,6% 2011).
Σημειώνεται έντονη διαφοροποίηση του φαινομένου της μικροδιαφθοράς στην ελληνική επικράτεια, με τα υψηλότερα ποσοστά περιστατικών συνολικής διαφθοράς να εντοπίζονται στην Περιφέρεια Αττικής, με πρωτοπόρο τον Νομό Αττικής (λόγω της συγκέντρωσης της πλειοψηφίας των δημοσίων υπηρεσιών) και στην Περιφέρεια Πελοποννήσου.
Η έρευνα σκιαγραφεί επιπλέον και το ατομικό κοινωνικό προφίλ των θυμάτων της μικροδιαφθοράς. (Με βάση το 21,5% των ερωτηθέντων, που έχουν πέσει οποτεδήποτε στο παρελθόν θύματα της μικροδιαφθοράς): πρόκειται, κυρίως, για άνδρες ηλικίας 45-54 ετών, απόφοιτους Ανώτερης Εκπαίδευσης, αυτοαπασχολούμενους ή εργοδότες.
Και φέτος, εντοπίζεται η μαζικής έκτασης τάση οι ερωτώμενοι να εκλαμβάνουν τη μη-έκδοση αποδείξεων στις συναλλαγές τους ως περιστατικό διαφθοράς. Παράλληλα, ολοένα και περισσότεροι πολίτες (27,3% για το δημόσιο και 31% για τον ιδιωτικό τομέα), δηλώνουν ότι αρνήθηκαν να καταβάλλουν τα ζητηθέντα ποσά, (έναντι 25,3% και 21,6% αντίστοιχα για το 2011).
Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση δίνει λύσεις όχι μόνο διότι εκσυγχρονίζει τη δημόσια διοίκηση, αλλά διότι συμβάλλει στην αποστασιοποίηση του πολίτη από τις δημόσιες υπηρεσίες, με αποτέλεσμα να περιορίζονται οι ευκαιρίες για παράνομες συναλλαγές. H Διεθνής Διαφάνεια-Ελλάς κατά καιρούς έχει αναδείξει εργαλεία της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, όπως η ευρεία υιοθέτηση ηλεκτρονικών πληρωμών στις συναλλαγές με τη δημόσια διοίκηση, η καθιέρωση του Ενιαίου Αριθμού Συναλλαγών του πολίτη κ.α., που μπορούν να πλήξουν τα φακελάκια που κατευθύνονται στις δημόσιες υπηρεσίες.
Ταυτόχρονα, η υιοθέτηση και εφαρμογή ενός αποτελεσματικού πλαισίου προστασίας και ενθάρρυνσης των whistleblowers (δηλαδή όσων προβαίνουν σε αποκαλύψεις πληροφοριών για κάποιο αδίκημα διαφθοράς), όχι μόνο θα εξοικονομήσει πόρους, αλλά μακροπρόθεσμα θα αλλάξει νοοτροπίες, σπάζοντας χρόνιους φαύλους κύκλους που «ανέχονται» δωρολήπτες και δωροδότες.
«Ας δούμε την τρέχουσα συγκυρία της κρίσης δημιουργικά, κάνοντας μικρά απτά βήματα. Ήδη οι πολίτες εμφανίζουν σημάδια ωρίμανσης. Ας τους ενθαρρύνουμε, ας τους προστατεύσουμε, ας τους διευκολύνουμε, ας τους ενεργοποιήσουμε για την καταπολέμηση της διαφθοράς», τόνισε ο Πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας-Ελλάδος, κ. Κώστας Μπακούρης.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ο τιμοκατάλογος της διαφθοράς, με συγκριτικά στοιχεία από το 2011 και το 2012. Στον δημόσιο τομέα, το φακελάκι στα νοσοκομεία για επέμβαση το 2011 ήταν από 100 έως 30.000 ευρώ, ενώ το 2012 μειώθηκε σε 50 έως 20.000 και για το «γρηγορόσημο» από τα 30- 20.000 ευρώ κατέβηκε το 2012 στα 10- 7.000. Δραστική μείωση παρουσιάζει το φακελάκι στις εφορίες, με έμφαση στο «γρηγορόσημο», που από το ποσό των 10- 30.000 ευρώ έπεσε στο 200-1.000 ευρώ.
Αντίθετα, στον ιδιωτικό τομέα τα ποσά αυξάνονται, με έμφαση στις επεμβάσεις (που από τα 150- 7.000 ευρώ φθάνουν το 2012 μέχρι στα 25.000 ευρώ), αλλά και στις ιατρικές εξετάσεις, που από τα 30- 500 ευρώ «σκαρφαλώνουν» μέχρι τα 3.100 ευρώ. Αύξηση παρουσιάζεται και στον κλάδο του αυτοκινήτου και κυρίως στον έλεγχο ΚΤΕΟ, καθώς από τα 100 ευρώ ανεβαίνει στα 200.