Με τη Μέση Ανατολή να φλέγεται και την αντίστροφη μέτρηση να έχει αρχίσει για την «αναβάθμιση» -όρος του υπουργού Εξωτερικών Γ. Γεραπετρίτη- των διμερών συνομιλιών μεταξύ Ελλάδος – Τουρκίας, για την οποία εκφράζονται βάσιμες υποψίες ότι θα θέσουν στο «τραπέζι του Προκρούστη» κρίσιμα εθνικά ζητήματα, η «DEALnews» παρουσιάζει την τρέχουσα κατάσταση των οικονομικών σχέσεων με τη γείτονα, με βάση πρόσφατη έκθεση του γραφείου ΟΕΥ της Αγκυρας.
Με την τελωνειακή σύνδεση Ε.Ε. – Τουρκίας να δημιουργεί ένα ευνοϊκό πλαίσιο για οικονομικές συναλλαγές, κορυφαίος θεσμός διμερούς συνεργασίας τα τελευταία χρόνια είναι το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας (ΑΣΣ), που υλοποίησε και το πρόγραμμα χορήγησης επταήμερης βίζας σε Τούρκους για επίσκεψή τους σε ελληνικά νησιά. Μια κίνηση που αύξησε κατακόρυφα τις τουριστικές ροές προς τη χώρα μας σε 402.348 αφίξεις το πρώτο επτάμηνο, έναντι 357.885 αντίστοιχα πέρυσι. Αύξηση παρουσιάζουν και οι αφίξεις Ελλήνων στην Τουρκία, 685.262 από 567.819.
Εμπορικό ισοζύγιο
Το διμερές εμπόριο χαρακτηρίζεται διαχρονικά από την κυρίαρχη συμμετοχή των πετρελαιοειδών στη σύνθεση των ελληνικών εξαγωγών. Επί μία δεκαετία το εμπορικό ισοζύγιο των δύο χωρών ήταν πλεονασματικό υπέρ της Ελλάδας, συνθήκη που άλλαξε από την πανδημία. Πέρυσι οι ελληνικές εξαγωγές μειώθηκαν κατά 27,38%, κυρίως λόγω της σημαντικής μείωσης των εξαγωγών πετρελαιοειδών (-49,2%), με την Ελλάδα να είναι 37η μεταξύ των χωρών προέλευσης των τουρκικών εισαγωγών. Ετσι, το 2023 το εμπορικό ισοζύγιο παρουσίασε επιδείνωση για την Ελλάδα, έλλειμμα 907 εκατ. ευρώ, έναντι 389 εκατ. ευρώ το 2022. Τα σημαντικότερα ελληνικά εξαγόμενα προϊόντα, εκτός των πετρελαιοειδών (31,38%), ήταν: βαμβάκι (9,24%), μηχανές επεξεργασίας δεδομένων (8,91%), αργίλιο (4,78%) και φάρμακα (4,29%). Αντίστοιχα τα σημαντικότερα τουρκικά εισαγόμενα προϊόντα ήταν: πετρελαιοειδή (8,88%), προϊόντα σιδήρου χάλυβα (2,38%) και αυτοκίνητα (6,24%).
Επενδύσεις
Οσον αφορά τις άμεσες ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ), ενώ οι ελληνικές επενδύσεις στην Τουρκία υπερέβαιναν διαχρονικά και κατά πολύ τις αντίστοιχες τουρκικές στην Ελλάδα, η συνθήκη αυτή άλλαξε το 2023, με τις ελληνικές ΑΞΕ να μειώνονται σε 339 εκατ. ευρώ και τις τουρκικές να αυξάνονται σε 444 εκατ. ευρώ. Σε επίπεδο καθαρών ροών ΑΞΕ, οι εισροές επενδύσεων στην Ελλάδα από την Τουρκία ανήλθαν σε 115 εκατ. ευρώ (+134%).
Οι σημαντικότερες ελληνικές εταιρίες στην Τουρκία είναι: ΤΙΤΑΝ, Chipita, Ελληνικοί Λευκόλιθοι, Πλαστικά Κρήτης, Alumil, Isomat κ.ά., ενώ από το 2018 δραστηριοποιείται και ο Μυτιληναίος στο φυσικό αέριο. Η δυσμενής οικονομική συγκυρία έπληξε και τις ελληνικές επιχειρήσεις, ειδικά όσες εισάγουν πρώτες ύλες, ωστόσο όσες διατηρούν παραγωγικές μονάδες σε δομικά υλικά υποκατέστησαν εν μέρει την πτώση της εγχώριας ζήτησης με αύξηση των εξαγωγών τους, ενώ η υποτίμηση της τουρκικής λίρας μείωσε τα λειτουργικά τους έξοδα. Αντίστοιχα, στις τουρκικές εταιρίες με επενδύσεις στην Ελλάδα, που τελευταία αντιμετωπίζουν χρηματοδοτικές δυσκολίες, ξεχωρίζουν οι Dogus Goup (μαρίνες), Eren Holding και Pak Holdings (χαρτοποιία), Suoz Energy (φωτοβολταϊκά) και η Ziraat Banκ.
Το οικονομικό προφίλ της τουρκικής οικονομίας
Η Τουρκία κατατάσσεται 17η μεγαλύτερη οικονομία διεθνώς και 33η στη διευκόλυνση ανάπτυξης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Εκμεταλλευόμενη τη μεγάλη και χαμηλού κόστους εσωτερική της αγορά, παραμένει ελκυστικός προορισμός για ξένους επενδυτές. Ωστόσο, τα τρωτά σημεία της τουρκικής οικονομίας, που οξύνθηκαν από τη γεωπολιτική αστάθεια, παραμένουν έντονα: δυσθεώρητα επίπεδα πληθωρισμού (τον Σεπτέμβριο 2024 ανήλθε σε 49%), εξάρτηση από τις εισροές ξένων κεφαλαίων για το χρέος της, έλλειμμα εμπορικού ισοζυγίου, χαμηλά επίπεδα κατανάλωσης και συναλλάγματος.
Λαμβάνοντας σκληρά αντιπληθωριστικά μέτρα πέρυσι, ο δείκτης τιμών καταναλωτή διαμορφώθηκε σε 54%, έναντι 64% το 2022, και φέτος η τουρκική οικονομία δέχτηκε βελτιωμένη αξιολόγηση από τους τρεις κύριους διεθνείς οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης. Ετσι, το ΑΕΠ της χώρας αυξήθηκε 5,1%, με κύριους πρωταγωνιστές τη βιομηχανία (19,5%) και το εμπόριο (13,9%). Ο κατεξοχήν αναπτυξιακός μοχλός, οι καταναλωτικές δαπάνες των νοικοκυριών, αυξήθηκαν 13,6%, οι εξαγωγές αυξήθηκαν οριακά (0,6%), οι εισαγωγές μειώθηκαν, επίσης, οριακά (0,3%) και το εμπορικό έλλειμμά της σημείωσε ήπια υποχώρηση (2,32%). Σημειώνεται ότι η σημαντικότερη χώρα προέλευσης των τουρκικών εισαγωγών παρέμεινε η Ρωσία (45,6 δισ. δολ.), ενώ το 12,3% περίπου των Τούρκων βρίσκεται στα όρια της φτώχειας.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (18/10)