Η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής απαιτεί συλλογική δράση — από κυβερνήσεις, οργανισμούς, επιχειρήσεις και ιδιώτες. Η σωστή κατανόηση της κλιματικής πρόκλησης είναι απαραίτητη για να μπορούν τα άτομα να κάνουν συνειδητές επιλογές. Για να αξιολογήσει το επίπεδο κατανόησης της κλιματικής αλλαγής από το ελληνικό κοινό, η έκτη έρευνα της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ )για το κλίμα, εστιάζει στις γνώσεις των πολιτών για την κλιματική αλλαγή σε τρεις βασικούς τομείς: στους ορισμούς και τις αιτίες, στις συνέπειες και στις λύσεις.
Οι συμμετέχοντες απάντησαν σε 12 ερωτήσεις και βαθμολογήθηκαν σε μια κλίμακα από το 0 έως το 10, όπου το 10 υποδεικνύει το υψηλότερο επίπεδο γνώσης. H έρευνα της ΕΤΕπ για το κλίμα, στην οποία συμμετείχαν περισσότεροι από 30.000 ερωτηθέντες σε 35 χώρες, συμπεριλαμβανομένων των κρατών μελών της ΕΕ, του Ηνωμένου Βασιλείου, των Ηνωμένων Πολιτειών, της Κίνας, της Ιαπωνίας, της Ινδίας και του Καναδά, παρέχει πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τη σφαιρική κατανόηση της κλιματικής αλλαγής από τους ανθρώπους.
Βασικά αποτελέσματα
* Οι Έλληνες που συμμετείχαν στο τεστ γνώσεων σχετικά με τις αιτίες, τις συνέπειες και τις λύσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, βαθμολογήθηκαν κατά μέσον όρο με 6,39/10, μια βαθμολογία που προσεγγίζει τον μέσο όρο της ΕΕ – 6,37/10. Στον πίνακα αποτελεσμάτων προηγείται η Φινλανδία με 7,22/10 και ακολουθεί το Λουξεμβούργο (7,19/10) και η Σουηδία (6,96/10).
* Συνολικά κενά γνώσης: Οι Έλληνες είναι ως επί το πλείστον ενημερωμένοι για τις αιτίες και τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, αλλά υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης των γνώσεών τους σχετικά με τις λύσεις. Όπως στις περισσότερες χώρες της ΕΕ, μεγάλο ποσοστό των Ελλήνων ερωτηθέντων, δεν γνώριζε ότι η μείωση των ορίων ταχύτητας στους δρόμους (80%) ή η καλύτερη μόνωση των κτιρίων (57%) μπορεί να συμβάλει στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Πόσο καλά κατανοούν οι άνθρωποι τις αιτίες της κλιματικής αλλαγής;
Ο πρώτος υποδείκτης εστιάζει στον ορισμό και τις αιτίες της κλιματικής αλλαγής. Σε αυτόν τον τομέα, η βαθμολογία των Ελλήνων ήταν ελαφρώς χαμηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ (7,05/10 σε σύγκριση με το 7,21/10).
* Όσον αφορά τον ορισμό της κλιματικής αλλαγής, οι περισσότεροι Έλληνες ερωτηθέντες (68%) επέλεξαν τον σωστό ορισμό («Μακροπρόθεσμη μεταβολή των παγκόσμιων κλιματικών συνθηκών»), ενώ το 6% πιστεύει ότι η κλιματική αλλαγή είναι μύθος.
* Τέσσερις στους πέντε (80%) γνωρίζουν επίσης ότι οι βασικές αιτίες της κλιματικής αλλαγής είναι οι ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η αποψίλωση, η γεωργία, η βιομηχανία και οι μεταφορές. Την ίδια στιγμή, μερικοί ερωτηθέντες έχουν διαφορετική άποψη (το 11% θεωρεί ότι η κλιματική αλλαγή προκαλείται από ακραία φυσικά φαινόμενα, όπως οι ηφαιστειακές εκρήξεις και τα κύματα καύσωνα και το 8% πιστεύει ότι προκαλείται από την τρύπα του όζοντος).
* Στην ερώτηση σχετικά με τις τρεις χώρες που ευθύνονται για την εκπομπή των περισσότερων αερίων του θερμοκηπίου παγκοσμίως, σχεδόν τα δύο τρίτα (64%) των Ελλήνων, επέλεξαν σωστά τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Κίνα και την Ινδία.
Πόσο ενημερωμένοι είναι οι άνθρωποι για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής;
Στην ερώτηση που αφορά τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, οι Έλληνες βαθμολογήθηκαν με 8,04/10, αρκετά πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ (7,65/10).
* Το 87% γνωρίζει ότι η κλιματική αλλαγή έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ανθρώπινη υγεία (μπορεί π.χ. να οδηγήσει σε αύξηση των ατμοσφαιρικών ρύπων, όπως το όζον σε επίπεδο εδάφους και τα σωματίδια).
* Το 88% δήλωσε επίσης σωστά, ότι η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει την παγκόσμια πείνα καθώς λόγω των ακραίων καιρικών φαινομένων επηρεάζεται η απόδοση των καλλιεργειών.
* Αναφορικά με τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στη στάθμη των θαλασσών, το 72% των Ελλήνων δήλωσε σωστά, ότι η στάθμη των θαλασσών παγκοσμίως ανεβαίνει, ωστόσο σχεδόν το ένα τρίτο (28%) έχει λανθασμένη αντίληψη: ειδικότερα, το 14% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι η στάθμη μειώνεται και το 14% ότι η κλιματική αλλαγή δεν έχει κανένα αντίκτυπο στη στάθμη των θαλασσών.
* Για τα τρία τέταρτα (74%) των Ελλήνων ερωτηθέντων, ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής στη μετανάστευση είναι σαφής καθώς παρατηρείται αύξηση των αναγκαστικών εκτοπίσεων παγκοσμίως.
Οι γνώσεις σχετικά με τον τρόπο καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής ποικίλουν
Στον τελευταίο υποδείκτη, οι Έλληνες ερωτηθέντες βαθμολογήθηκαν με 4,08/10 (κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ – 4,25/10), γεγονός που υποδηλώνει ότι το επίπεδο γνώσης για τα μέτρα που μπορούν να συμβάλουν στο μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, είναι πολύ χαμηλότερο σε σύγκριση με τους δύο άλλους τομείς που ερευνήθηκαν. Το αποτέλεσμα αυτό, αναδεικνύει μια γενική τάση που επικρατεί στις χώρες της ΕΕ, οι περισσότερες από τις οποίες συγκεντρώνουν χαμηλή βαθμολογία σε αυτόν τον τομέα.
* Οι περισσότεροι Έλληνες (78%, 6 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ) γνωρίζουν ότι η χρήση ανακυκλώσιμων προϊόντων μπορεί να συμβάλει στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής.
* Το 70% (5 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ) δήλωσε επίσης σωστά, ότι η χρήση δημόσιων μέσων μεταφοράς αντί των οχημάτων ιδιωτικής χρήσης, αποτελεί βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.
* Ωστόσο, μόνο μια μειοψηφία (43%) γνωρίζει ότι η καλύτερη μόνωση των κτιρίων, μπορεί επίσης να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του φαινομένου.
* Επί του παρόντος, λιγότερο από το ένα τρίτο των ερωτηθέντων (28%, 14 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ) γνωρίζει ότι η αγορά καινούριων ρούχων λιγότερο συχνά μπορεί να συμβάλει στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
* Μόλις το ένα πέμπτο των ερωτηθέντων (20%, 6 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ) φαίνεται να γνωρίζει ότι θα βοηθούσε και η μείωση του ορίου ταχύτητας στους δρόμους.
* Τέλος, οι περισσότεροι Έλληνες δεν γνωρίζουν τον σημαντικό αντίκτυπο της χρήσης ψηφιακών μέσων στο κλίμα, καθώς μόλις το 4% δήλωσε ότι η προβολή λιγότερων βίντεο στο διαδίκτυο μπορεί να συμβάλει στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
* Όπως συμβαίνει στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, μόνο μια μειοψηφία των Ελλήνων (33%) ήταν σε θέση να ορίσει σωστά το αποτύπωμα άνθρακα ενός ατόμου ως «τη συνολική ποσότητα εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που εκπέμπονται ετησίως από έναν άνθρωπο».
Ως χρηματοδοτικός βραχίονας της ΕΕ, η ΕΤΕπ επενδύει σε μεγάλα έργα στην Ελλάδα που προωθούν τον ρολό της ως η κλιματική τράπεζα της ΕΕ. Για παράδειγμα, τους τελευταίους 12 μήνες, η υποστήριξη της ΕΤΕπ σε έργα στην Ελλάδα που συμβάλλουν στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και στηρίζουν την περιβαλλοντική βιωσιμότητα έφθασε τα 810 εκατ. ευρώ. Επίσης στο πλαίσιο της δέσμευσής της για το REPowerEU, η ΕΤΕπ υπέγραψε δάνεια με τους διαχειριστές ενεργειακών δικτύων στην Ελλάδα – με την ΑΔΜΗΕ για 524 εκατ. ευρώ και άλλα 150 εκατ. ευρώ προς την ΔΕΔΔΗΕ. Τα έργα αυτά προωθούν την ενεργειακή μετάβαση και βελτιώνουν την αποδοτικότητα. Τον ίδιο στόχο έχουν και τα 400 εκατ. ευρώ προς τη Metlen, για την επιτάχυνση της ανάπτυξης και εγκατάστασης φωτοβολταϊκών πάρκων και συστήματα αποθήκευσης ενέργειας μπαταριών σε όλη την Ελλάδα, υποστηρίζοντας το αυξανόμενο μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό και ηλεκτρικό δίκτυο της χώρας.
Σε δήλωση του ο Ιωάννης Τσακίρης, αντιπρόεδρος της ΕΤΕπ είπε:
«Η κλιματική αλλαγή μπορεί να περιοριστεί μόνο αν συνεργαστούμε. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε και να αντιμετωπίσουμε τα κενά γνώσης που εντοπίστηκαν στην έρευνα της ΕΤΕπ για το κλίμα.
Στην ΕΤΕπ, παρέχουμε τη χρηματοδότηση για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, αλλά αναγνωρίζουμε επίσης και τον ρόλο μας στην προώθηση της συζήτησης και εκπαίδευσης γύρω από αυτό το θέμα.
Η εκπαίδευση αποτελεί ένα ισχυρό μέσο αλλαγής. Έχουμε δεσμευτεί να συνδυάσουμε τη χρηματοδότησή μας με πρωτοβουλίες που προάγουν την ευαισθητοποίηση και τη γνώση για το κλίμα, τόσο στην Ελλάδα, όσο και σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Με αυτόν τον τρόπο οικοδομούμε ένα μέλλον βιώσιμο που δεν θα αφήνει κανέναν στον περιθώριο».