Του Απόστολου Σκλάβαινα
Οι ανησυχίες για νέο ράλι στις τιμές ενέργειας εντείνονται, καθώς η πυραυλική επίθεση του Ιράν στο Τελ Αβίβ και η μεταφορά του πολεμικού μετώπου από τη Γάζα στον Λίβανο «πυροδοτούν» τις διεθνείς τιμές του πετρελαίου και εντείνουν την ανησυχία για το ενδεχόμενο μιας μεγάλης καταστροφή ενεργειακών υποδομών.
Ο συνδυασμός αυτών των δύο γεγονότων έχει πυροδοτήσει έντονες αναταράξεις στην παγκόσμια αγορά, δημιουργώντας ένα κλίμα βαθιάς αβεβαιότητας για το πού θα κινηθούν τα κόστη στην ενέργεια και δη στον τομέα του πετρελαίου. Πλέον είναι ορατοί οι φόβοι, καθώς η πιθανή άνοδος των τιμών ενέργειας θα φέρει πληθωρισμό, που με τη σειρά του θα ασκήσει πιέσεις στο υπάρχον εύθραυστο οικονομικό περιβάλλον, που εξακολουθεί να ταλανίζεται ήδη από πολλούς παράγοντες. Η επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ ανέτρεψε τα θετικά δεδομένα, φέρνοντας εκ νέου στο προσκήνιο τις ανησυχίες για ένα νέο κύμα αυξήσεων στις τιμές πετρελαίου, φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας. Οι εκτιμήσεις για χαμηλές τιμές ενέργειας κατά τη χειμερινή περίοδο ανατρέπονται, ενώ η αγορά χαρακτηρίζει το διάστημα μέχρι τις 15 Οκτωβρίου, όταν αρχίζει η περίοδος του πετρελαίου θέρμανσης, «αιωνιότητα», λόγω της αβεβαιότητας και της έντονης αγωνίας που επικρατεί στην αγορά, αποτέλεσμα όλων των γεωπολιτικών εξελίξεων.
Η πιθανότητα επέκτασης της κρίσης στη Μέση Ανατολή, με την εμπλοκή ακόμα περισσότερων παικτών, και ενδεχόμενες επιθέσεις σε ενεργειακές υποδομές του Ιράν αυξάνουν τις ανησυχίες, καθώς το Ιράν καταλαμβάνει περίπου το 5% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου. Επιπλέον, το ενδεχόμενο κλεισίματος των Στενών του Ορμούζ, μέσω των οποίων εξάγεται πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τον Κόλπο, που φτάνει μέχρι και το 20% το ποσοστό εξαγωγών πετρελαίου, αποτελεί σημαντική απειλή για την παγκόσμια ενεργειακή αγορά, που εδώ και χρόνια βρίσκεται σε εύθραυστο σημείο. Απόρροια των πρόσφατων εξελίξεων και του αρχικού σοκ από τα γεγονότα, οι καταναλωτές αναμένεται να δουν τις πρώτες αυξήσεις στις τιμές της βενζίνης και του πετρελαίου κίνησης, καθώς η τιμή του αργού τύπου μπρεντ σημείωσε αύξηση της τάξης του 3%, φτάνοντας στα 75,80 δολάρια το βαρέλι. Οι προβλέψεις για το πετρέλαιο θέρμανσης είναι επίσης δυσοίωνες, με αυξημένες τιμές σε σχέση με τις αρχικές εκτιμήσεις. Ανεπηρέαστες δεν μένουν και οι τιμές ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου, όπου τις τελευταίες ημέρες κι εκεί παρατηρούνται αυξήσεις στη χονδρεμπορική τιμή ρεύματος και στον ευρωπαϊκό κόμβο TFT, αντίστοιχα.
Η άνοδος των τιμών ενέργειας, όπως παρατηρείται μετά τις τελευταίες γεωπολιτικές εξελίξεις, είναι πρακτικά βέβαιο ότι θα ασκήσει σημαντικές πληθωριστικές πιέσεις στην οικονομία. Ο λόγος πίσω από αυτό είναι το γεγονός πως όταν αυξάνονται οι τιμές του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και του ηλεκτρικού ρεύματος, αυτομάτως αυξάνεται το κόστος παραγωγής για τις επιχειρήσεις, το οποίο συχνά μεταφέρεται στους καταναλωτές, μέσω υψηλότερων τιμών στα τελικά προϊόντα και υπηρεσίες. Η άνοδος των τιμών της ενέργειας τείνει να επηρεάζει άμεσα τον πληθωρισμό σε βασικές κατηγορίες, όπως οι μεταφορές, η θέρμανση και τα τρόφιμα, όπου τα αυξημένα κόστη παραγωγής και μεταφοράς γίνονται αισθητά γρήγορα και μπορούν να παραμείνουν για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι να ομαλοποιηθεί η κατάσταση.
Εκτιμήσεις και αδυναμία προβλέψεων για το άμεσο μέλλον
Το να γίνει κάποια συγκεκριμένη πρόβλεψη στην παρούσα φάση είναι κάτι ανέφικτο, καθώς οι γεωπολιτικές εξελίξεις και η αντίδραση της διεθνούς αγοράς μπορεί να διαμορφώσουν διαφορετικά σενάρια. Αν η κρίση στη Μέση Ανατολή ενταθεί και επηρεάσει σημαντικά τις ενεργειακές ροές, όπως να περιοριστούν οι εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου από τον Κόλπο, σίγουρα αναμένεται σε ένα τέτοιο σενάριο να σημειωθούν περαιτέρω αυξήσεις στις τιμές των καυσίμων, που με τη σειρά τους θα προκαλέσουν πληθωριστικές τάσεις. Σε αντίθετη περίπτωση, αν υπάρξει αποκλιμάκωση της έντασης, οι τιμές μπορεί να σταθεροποιηθούν πιο γρήγορα και θα φέρει αυτό μια ηρεμία στην αγορά.
Το ερώτημα για την πορεία των τιμών του αργού από εδώ και πέρα θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το αν πράγματι το Ισραήλ εξαπολύσει επιθέσεις που θα φέρουν άμεσο πλήγμα στις ενεργειακές εγκαταστάσεις του Ιράν και σε ποια έκταση. Αμερικανικές τράπεζες, όπως η Goldman Sachs και η Citi, εκτιμούν ότι το βαρέλι θα φτάσει στην τιμή των 100 δολαρίων, αν υπάρξει σημαντική ζημιά στην ικανότητα παραγωγής πετρελαίου του Ιράν, που ανέρχεται σε περίπου 4 εκατ. βαρέλια την ημέρα και είναι περίπου ίσο με το 4% της παγκόσμιας παραγωγής. Αρκετοί είναι όμως οι αναλυτές και οι επενδυτές που θεωρούν ότι μια μεγάλη καταστροφή ενεργειακών υποδομών, η οποία θα αύξανε σημαντικά τις τιμές, δεν τη θέλουν οι ΗΠΑ, ιδιαίτερα στην τωρινή προεκλογική περίοδο, ενώ κάποιοι άλλοι σημειώνουν ότι κάποιες χώρες του ΟΠΕΚ θα μπορούσαν να καλύψουν το κενό που θα άφηνε μια μείωση των ιρανικών εξαγωγών, οπότε η επίπτωση στις τιμές θα ήταν αμελητέα.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 11/10/2024)