Αρθρο του Βασίλη Κορκίδη προέδρου του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς
Το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών για τις Δασικές Πυρκαγιές «EFFIS», υποστηρίζει τις αρμόδιες εθνικές υπηρεσίες για την προστασία των δασών από πυρκαγιές στην ΕΕ και τις γειτονικές χώρες. Επίσης παρέχει στις υπηρεσίες της ΕΕ και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενημερωμένες και αξιόπιστες πληροφορίες για τις πυρκαγιές σε όλα τα εδάφη στην Ευρώπη. Από το 1998, το EFFIS υποστηρίζεται από ένα δίκτυο εμπειρογνωμόνων από τις χώρες της λεγόμενης Ομάδας Εμπειρογνωμόνων για τις Δασικές Πυρκαγιές, η οποία είναι εγγεγραμμένη στη Γενική Γραμματεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και αποτελείται από ειδικούς προερχόμενους από 43 χώρες της Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Το 2015, το EFFIS έγινε ένα από τα στοιχεία των Υπηρεσιών Διαχείρισης Έκτακτης Ανάγκης στο πρόγραμμα Copernicus της ΕΕ. Οι μεγάλες πυρκαγιές εκτός από ανθρώπινες απώλειες έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην εθνική οικονομία κάθε χώρας που εκδηλώνονται, καθώς καταστρέφουν υποδομές, ακίνητα, εκτάσεις καλλιεργήσιμης γης και δασικά αποθέματα. Οι ακριβείς δαπάνες εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες, όπως η έκταση της φωτιάς, ο βαθμός καταστροφής και οι απαραίτητες αντικαταστάσεις. Γενικά, οι μεγάλες πυρκαγιές μπορεί να κοστίσουν δις ευρώ στην αντιμετώπισή τους, συμπεριλαμβανομένων των πόρων για την κατάσβεση της φωτιάς, αλλά κυρίως την αποκατάσταση των πληγεισών περιοχών. Επίσης, οι οικονομικές απώλειες μπορεί να περιλαμβάνουν τη μείωση του τουρισμού και της γεωργικής παραγωγής. Ωστόσο, τα συγκεκριμένα ποσά μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με τον τύπο της πυρκαγιάς και την περιοχή που επηρεάζει, αλλά ποτέ δεν μπορεί να κοστολογηθεί η απώλεια ανθρώπινης ζωής και της περιβαλλοντικής καταστροφής.
Το EFFIS αναφέρεται στο «European Forest Fire Information System» και πρόκειται για ένα σύστημα που δημιουργήθηκε με στόχο τη συλλογή, την ανάλυση και την διάδοση πληροφοριών σχετικά με τις δασικές πυρκαγιές σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το EFFIS παρέχει δεδομένα για τις δασικές πυρκαγιές, συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών για την έκταση καμένων εκτάσεων, τον τύπο των πυρκαγιών, τις περιοχές που επλήγησαν και άλλες σχετικές πληροφορίες. Το σύστημα συμβάλλει στη βελτίωση της κατανόησης των πυρκαγιών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς και στην υποστήριξη της διαχείρισης και της πρόληψης των πυρκαγιών. Επίσης παρέχει διάφορα στοιχεία που βοηθούν στην ανάλυση και την κατανόηση των δασικών πυρκαγιών 4,2 εκατ. στρεμμάτων στην Ελλάδα μετά το 2007, και στην εκτίμηση των επιπτώσεών στο περιβάλλον και τη κοινωνία, που περιλαμβάνουν:
Έκταση Καμένων Εκτάσεων, καθώς διαθέτει πληροφορίες σχετικά με τη συνολική έκταση που έχει καεί λόγω δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα. Η καταστροφή φέτος 1,44 εκατ. στρέμματα σύμφωνα με τα στοιχεία του EFFIS ξεπέρασε το θλιβερό ρεκόρ του 2021 με 1,3 εκατ. στρέμματα.
Αριθμός Πυρκαγιών με το σύστημα να παρέχει πληροφορίες για τον αριθμό των πυρκαγιών που έχουν καταγραφεί στην Ελλάδα, με 516 νέες εστίες σε μια εβδομάδα.
Χρόνος και Τύπος Πυρκαγιάς, αφού καταγράφει σε πραγματικό χρόνο πότε σημειώθηκαν οι πυρκαγιές και ποιον τύπο πυρκαγιάς αντιπροσωπεύουν, όπως δασικές, χορτολιβαδικές, ορεινές κ.α.
Γεωγραφική Κατανομή, καθώς παρέχει πληροφορίες για τις περιοχές και τις τοποθεσίες όπου εκδηλώθηκαν οι πυρκαγιές. Η φωτιά στον Έβρο έκτασης 723 χιλιάδων στρεμμάτων καταγράφεται ως η μεγαλύτερη σε ευρωπαϊκό έδαφος τα τελευταία χρόνια.
Επιπρόσθετα ένας αριθμός συγκεκριμένων εφαρμογών που είναι διαθέσιμες μέσω του EFFIS, θα πρέπει να αναβαθμιστούν και να αξιοποιηθούν περισσότερο. Συγκεκριμένα:
- Προβολή τρέχουσας κατάστασης με τις πιο ενημερωμένες πληροφορίες για την τρέχουσα αντιπυρική περίοδο στην Ευρώπη και στην περιοχή της Μεσογείου.
- Πύλη Τρέχουσας Στατιστικής με τα στοιχεία που παρέχονται σε εθνικό επίπεδο και επίσης για 3 ομάδες χωρών, ΕΕ, ευρωπαϊκές χώρες εκτός ΕΕ και Μ. Ανατολή και Β. Αφρική.
- Το «Firenews» είναι μια εφαρμογή που συλλέγει, γεωγραφικά εντοπίζει και αποθηκεύει σε μια βάση δεδομένων ειδήσεις που δημοσιεύονται στο διαδίκτυο σε όλες τις χώρες της ΕΕ επιτρέποντας στον χρήστη να φιλτράρει τις ειδήσεις με βάση το γεωγραφικό εύρος.
- Μακροπρόθεσμη πρόγνωση καιρού πυρκαγιάς σε μηνιαία και εποχική βάση με θερμοκρασία και βροχοπτώσεις που αναμένεται να επικρατήσουν σε ευρωπαϊκές και μεσογειακές περιοχές.
- Πρόγραμμα προβολής κινδύνου πυρκαγιάς με δείκτη κινδύνου πυρκαγιάς σε πανευρωπαϊκή κλίμακα, που περιλαμβάνει δύο κύριες ομάδες συστατικών λαμβάνοντας υπόψη τον κίνδυνο πυρκαγιάς και την ευπάθεια σε τρεις κατηγορίες: ανθρώπους, οικολογικές και οικονομικές αξίες.
- Αίτημα δεδομένων χωρών για συνολικούς αριθμούς με καμένες εκτάσεις πυρκαγιών ετησίως, όπως δημοσιεύεται στις αναφορές του Forest Fires in Europe.
Αυτό που δυστυχώς δεν μπορεί να καταγράψει, να περιορίσει, να προβλέψει και να καταστείλει το EFFIS είναι οι ύποπτες πυρκαγιές που ξεκίνησαν από «ανθρώπινο χέρι» και έθεσαν σε κίνδυνο χιλιάδες κατοίκους, τουρίστες και παραθεριστές. Από τη πλευρά της κλιματικής αλλαγής, σαφώς οι ακραίες θερμοκρασίες στη Μεσόγειο, καθώς και οι ισχυροί άνεμοι προκαλούν την αυξανόμενη συχνότητα και ένταση των πυρκαγιών. Το 2007 οι πυρκαγιές είχαν ιδιαίτερα σοβαρές συνέπειες στη περιοχή της Πελοποννήσου, το 2021 στη περιοχή της Εύβοιας και Ηλείας, και το 2023 στη Ρόδο, τον Έβρο και την Αττική, ενώ ήταν οι χρονιές με τις μεγαλύτερες καταστροφικές πυρκαγιές στην Ελλάδα. Οι επιπτώσεις των πυρκαγιών διαφέρουν βεβαίως ανάλογα με το χρόνο και τόπο που έλαβαν χώρα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, οι συνολικές απώλειες από τις πυρκαγιές του 2021 μπορούν να μας δώσουν κατά μεγάλη προσέγγιση και το μέγεθος των ζημιών του 2023. Αυτό περιλαμβάνει το κόστος της κατάσβεσης της φωτιάς, τις αποζημιώσεις των κατοίκων, την αποκατάσταση των υποδομών και εγκαταστάσεων όλων των περιοχών, τις απώλειες σε αγροτικές εκτάσεις και δασικά αποθέματα, καθώς και τις επιπτώσεις στον τοπικό τουρισμό και γενικότερα την οικονομία.
