Στο μικροσκόπιο ελληνικών και ευρωπαϊκών αρχών βρίσκονται οι διαγωνισμοί για τα έργα πληροφορικής που τρέχουν με χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης.
Δημοσίευμα του Politico αναφέρεται στην έφοδο που έκανε η ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού στους τρεις μεγάλους τηλεπικοινωνιακούς ομίλους και εταιρείες πληροφορικής σημειώνοντας ότι έρευνα γίνεται και από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO).
Οι έλεγχοι από την ελληνική Αρχή, σύμφωνα με το δημοσίευμα έγιναν στις Cosmote, Vodafone και Nova, στις εταιρείες πληροφορικής Byte, Uni Systems, Netcompany-Intrasoft, Space Hellas, Cosmos Business Systems και στις εταιρείες συμβούλων Toolbox και Active.
Η έρευνα, γράφει, είναι το τελευταίο πλήγμα στην αξιοπιστία του Tαμείου Ανάκαμψης της ΕΕ μετά την πανδημία, αρχικής αξίας 723 δισεκατομμυρίων ευρώ, το οποίο χορηγεί δάνεια και επιχορηγήσεις στις 27 χώρες του μπλοκ. Την περασμένη εβδομάδα, η αστυνομία συνέλαβε περισσότερους από 20 υπόπτους στην Ιταλία, την Αυστρία, τη Ρουμανία και τη Σλοβακία που συνδέονται με φερόμενο σχέδιο απάτης 600 εκατομμυρίων ευρώ από το Ταμείο στην Ιταλία.
Η ελληνική έρευνα επικεντρώνεται σε διαδικασίες δημόσιων διαγωνισμών όπου εταιρείες φέρεται να συμπράττουν για να αποφύγουν το να ανταγωνίζονται για την ίδια σύμβαση.
Με έργα ύψους 35,95 δισεκατομμυρίων ευρώ, η Ελλάδα είναι ένας από τους κύριους δικαιούχους του Ταμείου Ανάκαμψης (RRF). Περίπου το ένα πέμπτο αυτού του ποσού πηγαίνει για να γίνει η χώρα πιο ψηφιακή, σύμφωνα με το σχέδιο που υποβλήθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Μέχρι σήμερα, περίπου 600 ψηφιακά έργα αξίας άνω των 2,5 δισεκατομμυρίων ευρώ έχουν δημοπρατηθεί και έχουν συναφθεί συμβάσεις, σύμφωνα με στοιχεία του Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων. Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και η Ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού διερευνούν πώς κατακυρώθηκαν αυτά τα έργα.
Σε ανακοίνωσή της, η Επιτροπή Ανταγωνισμού της Ελλάδας ανέφερε ότι εξετάζει εάν υπάρχει παραβίαση της συνθήκης της ΕΕ που «απαγορεύει αντιανταγωνιστικές συμφωνίες και αποφάσεις ενώσεων επιχειρήσεων που εμποδίζουν, περιορίζουν ή νοθεύουν τον ανταγωνισμό, μονομερείς πρακτικές που συνιστούν πρόσκληση για συμπαιγνία».
Η Vodafone επιβεβαίωσε την έρευνα από την Επιτροπή Ανταγωνισμού. Οι άλλες εταιρείες δεν απάντησαν σε αιτήματα για σχολιασμό. Το γραφείο του Έλληνα πρωθυπουργού και το υπουργείο Ανάπτυξης της χώρας δεν σχολίασαν αμέσως, σημειώνει το Politico.
Μεταξύ αυτών, οι 10 υπό έρευνα εταιρείες κέρδισαν συμβάσεις για περισσότερα από 600 έργα στον τεχνολογικό τομέα μεταξύ 2020 και 2023, αξίας τουλάχιστον 100.000 ευρώ το καθένα. Λίγα από αυτά τα έργα έλαβαν περισσότερες από μία προσφορές κατά τη διαδικασία του διαγωνισμού.
Η έρευνα ξεκίνησε όταν η European Dynamics, μια ελληνική εταιρεία λογισμικού και υπηρεσιών πληροφορικής, υπέβαλε καταγγελία τον Νοέμβριο του 2023 στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία επιβλέπει τη διαχείριση του RRF, υποστηρίζοντας ότι ένας δημόσιος διαγωνισμός ήταν μεροληπτικός υπέρ συγκεκριμένων εταιρειών.
Όταν δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά, ο διαγωνισμός όρισε τον προϋπολογισμό για ένα έργο ψηφιακού εκσυγχρονισμού που συνδέεται με το Εθνικό Ηλεκτρονικό Σύστημα Δημοσίων Συμβάσεων σε 44 εκατομμύρια ευρώ, ποσό πολλαπλάσιο από το κόστος ενός εθνικού έργου ηλεκτρονικών προμηθειών σε άλλες χώρες της ΕΕ. Για παράδειγμα, στην Ιρλανδία κόστισε 4,6 εκατ. ευρώ για επτά χρόνια, στην Κύπρο 4,5 εκατ. ευρώ για εννέα χρόνια και 1,3 εκατ. ευρώ στη Μάλτα.
Τελικά, μετά από διαμαρτυρίες τεσσάρων εταιρειών. το έργο χωρίστηκε σε δύο διαγωνισμούς με συνολικό προϋπολογισμό 5,7 εκατ. ευρώ και 12 εκατ. ευρώ για δύο χρόνια. Το ελληνικό κράτος πρέπει επίσης να πληρώσει για τον εξοπλισμό, τις άδειες λογισμικού και το κόστος φιλοξενίας του έργου.
Ένας εκπρόσωπος της Επιτροπής επιβεβαίωσε ότι είχε λάβει επιστολή από την European Dynamics σχετικά με τον διαγωνισμό και είχε μοιραστεί όλες τις σχετικές πληροφορίες με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF).
Αξιωματούχος με γνώση του θέματος είπε στο Politico ότι η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) ζήτησε από την ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού να συγκεντρωθούν στοιχεία.
Το ιδιαίτερο πρόβλημα της Ελλάδας
Η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα της ΕΕ στην οποία υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με τον τρόπο κατανομής αυτών των κεφαλαίων. Εκτός από τις συλλήψεις στην ιταλική υπόθεση, η OLAF διερευνά πιθανές απάτες σε πολλές χώρες της ΕΕ.
Ωστόσο, τα προβλήματα με τις δημόσιες συμβάσεις φαίνεται να αποτελούν ιδιαίτερο πρόβλημα στην Ελλάδα, γράφει το Politico. Υπάρχει εδώ και καιρό εκτεταμένη κριτική στη χώρα για τον τρόπο διεξαγωγής των διαγωνισμών. Άνθρωποι με γνώση του θέματος επικαλούνται αδιαφανείς διαδικασίες. Παρά τις πολυάριθμες μεταρρυθμίσεις που επιβλήθηκαν από διεθνείς πιστωτές σε αντάλλαγμα για τα πακέτα στήριξης κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους της χώρας, η έρευνα δείχνει ότι η διαφθορά έχει χειροτερέψει παρά βελτιωθεί, σημειώνει.
Στον τομέα της τεχνολογίας, οι εταιρείες αναφέρουν αυξανόμενη δυσαρέσκεια καθώς δεν καταφέρνουν να κερδίσουν κρατικές συμβάσεις, ενώ σε άλλες, μερικές πολύ μικρές σε μέγεθος, έχουν ανατεθεί έργα αξίας δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ.
Μόνο μία προσφορά
Το Politico εξέτασε 110 ελληνικούς δημόσιους διαγωνισμούς που χρηματοδοτήθηκαν από την ΕΕ κυρίως από το Ταμείο Ανάκαμψης μεταξύ 2021 και Ιανουαρίου 2024. Η συντριπτική πλειονότητα των συμβάσεων, 101 προσφορές, ανατέθηκαν σε μία από τις 10 υπό έρευνα εταιρείες και στους διαγωνισμούς δεν υπήρξε άλλος πλειοδότης. Μόνο εννέα έργα είχαν περισσότερες από μία προσφορές.
Όταν ζητήθηκε να σχολιάσει, ένας εκπρόσωπος της Επιτροπής είπε ότι οι αποφάσεις για ανάθεση συμβάσεων εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των αρμόδιων ελληνικών αρχών.
«Η πρωταρχική ευθύνη για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τους κανόνες της ΕΕ και τους εθνικούς κανόνες για τις δημόσιες συμβάσεις ανήκει στα κράτη μέλη», πρόσθεσε ο εκπρόσωπος.
Ενδεχόμενη νόθευση προσφορών
Η καταγγελία της European Dynamics διαβιβάστηκε στην OLAF, η οποία την έστειλε στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία προς έρευνα για «δυνητικά εγκληματικά στοιχεία για τα οποία η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία είναι αρμόδια να ερευνήσει», σύμφωνα με αρκετούς αξιωματούχους που γνωρίζουν την υπόθεση.
Η OLAF δεν απάντησε στις συγκεκριμένες ερωτήσεις του Politico. Το γραφείο Τύπου της είπε: «Η OLAF δεν εκδίδει συνήθως σχόλια για υποθέσεις που μπορεί ή μπορεί να μην εξετάζει για να προστατεύσει το απόρρητο οποιωνδήποτε πιθανών ερευνών και πιθανών επακόλουθων δικαστικών διαδικασιών, καθώς και για να διασφαλίσει τον σεβασμό των προσωπικών δεδομένων».
Σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου το 2021, περίπου το 42,4% των δημοσίων συμβάσεων στην Ελλάδα ανατέθηκαν με διαγωνισμούς στους οποίους υπήρξε μια μόνο προσφορά. Το 2011, το 15% των συμβάσεων έλαβε μόνο μία προσφορά.
Το ποσοστό των διαγωνισμών με μια προσφορά σε χώρες με παρόμοιο πληθυσμό, όπως η Πορτογαλία, το Βέλγιο και η Τσεχική Δημοκρατία, ήταν 31,6%, 27,1% και 47,8% αντίστοιχα.
Το επιχείρημα που χρησιμοποιείται συχνά από επιχειρηματίες είναι ότι το μοτίβο των προσφορών οφείλεται στο ότι υπάρχουν εκατοντάδες ευκαιρίες υποβολής προσφορών. Οι εταιρείες δεν έχουν αρκετούς πόρους για να συμμετέχουν σε κάθε μία.
