Θα καλυτερεύσει η ποιότητα ζωής των κατοίκων, με την ανάπτυξη έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας σε περιοχές που εξαρτώνται παραδοσιακά από λιγνιτικές μονάδες παραγωγής
Του Γιώργου Μερτζάνη (*)
Στην Ελλάδα η ενσωμάτωση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στο ενεργειακό μείγμα αποτελεί μια κρίσιμη στρατηγική για την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης και για την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων της χώρας. Δεδομένων των φιλόδοξων στόχων που έχει θέσει η χώρα μας βάσει του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), δηλαδή 79% συμμετοχή των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή ως ποσοστό επί της ακαθάριστης κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας το 2030, καθώς και μείωση κατά 54% των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου μέχρι το 2030, οι επενδύσεις σε ηλιακά πάρκα, αιολικούς σταθμούς και υδροηλεκτρικά έργα αποτελούν μονόδρομο. Κομβικό ρόλο στην επίτευξη των στόχων αυτών αναμένεται να διαδραματίσει η στάση των τοπικών κοινοτήτων, οι οποίες δύναται να έχουν πολύπλευρα οφέλη, τόσο οικονομικά όσο και κοινωνικά.
Η ραγδαία ανάπτυξη των ΑΠΕ στην Ελλάδα έχει συμβάλει σημαντικά στην οικονομική ενίσχυση των τοπικών κοινοτήτων, προσφέροντας νέες ευκαιρίες απασχόλησης και προωθώντας την κοινωνική ανάπτυξη. Από τεχνικούς, μηχανικούς, εργάτες κατασκευής και συντήρησης, μέχρι υπαλλήλους στον τομέα παροχής υπηρεσιών (σύμβουλοι ενέργειας και ανάπτυξης), οι ευκαιρίες απασχόλησης που προκύπτουν ενισχύουν την τοπική αγορά εργασίας και βελτιώνουν το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων.
Οι ΑΠΕ έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν στις τοπικές κοινότητες πρόσβαση σε ανανεώσιμη ενέργεια, μειώνοντας την εξάρτησή τους από τα εισαγόμενα καύσιμα και ενισχύοντας την ενεργειακή τους ασφάλεια, γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό για απομακρυσμένες και νησιώτικες περιοχές που αντιμετωπίζουν σοβαρά ενεργειακά προβλήματα και μπορούν έτσι να εξασφαλίσουν μια σταθερή και οικονομικά βιώσιμη προμήθεια ενέργειας. Η ανάπτυξη των έργων ΑΠΕ σε περιοχές που εξαρτώνται παραδοσιακά από λιγνιτικές μονάδες παραγωγής ενέργειας αποτελούν στόχο υψίστης σημασίας, καθώς θα μειώσουν την περιβαλλοντική ρύπανση και θα καλυτερεύσουν την ποιότητα ζωής των τοπικών κοινοτήτων (βελτίωση ατμοσφαιρικής ποιότητας, προστασία βιοποικιλότητας).
ΕΝΕΡΓΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ
Ωστόσο, η διαφάνεια στην επικοινωνία αποτελεί τον πυρήνα μιας επιτυχημένης σχέσης μεταξύ των επενδυτών ΑΠΕ και των τοπικών κοινοτήτων για να αποφευχθούν προβλήματα καθυστέρησης στην κατασκευή των έργων ή ακόμα και ακύρωσής τους. Μια σχέση που θα βασίζεται στη διαφάνεια, στην επικοινωνία και την ενεργή συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων στην ανάπτυξη των ΑΠΕ θα μπορούσε να μεταμορφώσει την αντίληψη και την ανταπόκριση μερίδας κατοίκων που είναι προκατειλημμένοι απέναντι στα έργα αυτά. Οι τοπικές Αρχές μπορούν να συμβάλουν στον σχεδιασμό των έργων, που θα γίνεται με την ενεργή συμμετοχή των κατοίκων, δίνοντας έμφαση στη μείωση των περιβαλλοντικών και των αισθητικών επιπτώσεων. Αυτό επιτυγχάνεται με μία δίκαιη κατανομή των οφελών, τόσο στους επενδυτές όσο και στους κατοίκους της τοπικής κοινότητας, επιλέγοντας καινοτόμες προσεγγίσεις, που εφαρμόζονται ήδη σε χώρες του εξωτερικού και αποτελούν, ενδεχομένως, και το κλειδί για την απελευθέρωση του πλήρους δυναμικού των ΑΠΕ στη χώρα μας και την εξασφάλιση ενός βιώσιμου μέλλοντος.
Συγκεκριμένα:
• Η δημιουργία κοινοτικών έργων ΑΠΕ όπου οι περιφέρειες και οι δήμοι έχουν άμεση ιδιοκτησία και ελέγχουν την παραγωγή και τη διάθεση της ενέργειας, διασφαλίζοντας έτσι ότι τα οφέλη παραμένουν εντός των τοπικών κοινοτήτων.
• Παρέχοντας τη δυνατότητα στους κατοίκους να επενδύσουν στα υπό ανάπτυξη έργα ΑΠΕ, μέσω μοντέλων crowdfunding ή συνεταιριστικών δομών, δίνουν την ευκαιρία στους κατοίκους που θα επιλέξουν να επενδύσουν σε ένα δημοτικό ή περιφερειακό έργο ΑΠΕ να λάβουν μέρος των κερδών.
• Η υλοποίηση επιπρόσθετων περιβαλλοντικών έργων ως μέρος του σχεδιασμού των έργων ΑΠΕ, όπως η δημιουργία πράσινων ζωνών και η προστασία της βιοποικιλότητας, προσφέρει πρόσθετα αντισταθμιστικά οφέλη στις κοινότητες.
Δίκαιη και ισότιμη κατανομή των οφελών στα εμπλεκόμενα μέρη
Η διασφάλιση της τοπικής υποστήριξης μέσω διαβουλεύσεων, η προσφορά κινήτρων και η ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών, άμεσα ή έμμεσα, μπορούν να οδηγήσουν σε μια ομαλότερη και πιο αποδεκτή μετάβαση προς:
α) τη βιώσιμη ανάπτυξη,
β) την επίτευξη των εθνικών στόχων και των κλιματικών φιλοδοξιών της χώρας, καθώς και
γ) την απεξάρτηση της χώρας από τα ορυκτά καύσιμα σε μια ιδιαιτέρως δύσκολη διεθνή συγκυρία.
Η περιβαλλοντική δικαιοσύνη είναι ένας κεντρικός άξονας στην ανάπτυξη και την εφαρμογή των ΑΠΕ, ειδικά στο πλαίσιο των τοπικών κοινοτήτων. Η δίκαιη και ισότιμη κατανομή των περιβαλλοντικών οφελών σε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη (επενδυτές, τοπικές Αρχές και κάτοικοι) καθώς και των αντίστοιχων ευθυνών εξασφαλίζει ότι τόσο ο πληθυσμός όσο και το περιβάλλον δεν υφίστανται δυσανάλογη επιβάρυνση λόγω της λειτουργίας των έργων ΑΠΕ.
Η ανάπτυξη των ΑΠΕ στην Ελλάδα αποτελεί μια ευκαιρία για οικονομική ανάπτυξη, κοινωνική πρόοδο και περιβαλλοντική βελτίωση. Με την ενεργή εμπλοκή και τη στήριξη των τοπικών κοινοτήτων, η Ελλάδα μπορεί να προχωρήσει προς μια πιο βιώσιμη και δίκαιη ενεργειακή μελλοντική προοπτική.
(*) Ο Γιώργος Μερτζάνης είναι σύμβουλος ενεργειακών και κλιματικών επενδύσεων
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ