Του ΜΙΧΑΛΗ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟΥ
Η βιομηχανία πλαστικών δεν αποτελεί εξαίρεση σε έναν κλάδο ο οποίος εξέπεμψε σήμα SOS στα δύσκολα χρόνια της κρίσης και εξακολουθεί να αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις, με κυριότερη το υπέρογκο ενεργειακό κόστος.
Ομως, στα προβλήματά της προστέθηκε ακόμα ένα. Η μεγάλη προσπάθεια περιορισμού της χρήσης πλαστικών στην καθημερινότητα επιχειρήσεων και καταναλωτών σε παγκόσμια κλίμακα τα τελευταία χρόνια, σε συνδυασμό με μια γενικότερη στροφή προς τα χάρτινα και ανακυκλώσιμα είδη.
Κάτι που δεν θεωρείται κακό, αλλά υποχρέωσε τις βιομηχανίες να προβούν σε μετασχηματισμό της παραγωγής τους, με ό,τι αυτό σημαίνει σε επίπεδο νέων και «αναγκαστικών» επενδύσεων.
Η προώθηση της κυκλικής οικονομίας, όπως αναφέρει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος Βασίλης Γούναρης στη συνέντευξή του στην «DEALnews», η ενίσχυση των υποδομών ανακύκλωσης και ο «αγώνας» για την ένταξη της βιομηχανίας πλαστικών στις ενεργειακές επιδοτήσεις, με τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων, αποτελούν τις άμεσες προτεραιότητες.
Ποια είναι τα μεγαλύτερα και πιο άμεσα προβλήματα του κλάδου της ελληνικής βιομηχανίας πλαστικών, κ. πρόεδρε, και ποιες είναι οι λύσεις ή τα μέτρα που προτείνετε εν όψει του Plastainability 2024;
Η ελληνική βιομηχανία πλαστικών αντιμετωπίζει ένα σύνθετο πλέγμα προκλήσεων, με κυριότερη τη μετάβαση σε πιο βιώσιμες πρακτικές παραγωγής, συμβατές με την κυκλική οικονομία και τους ευρωπαϊκούς στόχους για το περιβάλλον.
Ανάμεσα στα πιο άμεσα προβλήματα συγκαταλέγονται η ανάγκη συμμόρφωσης με αυστηρότερους κανονισμούς, όπως τον PPWR, την αύξηση των ποσοστών ανακύκλωσης και την αποτελεσματική αντιμετώπιση του αυξημένου ενεργειακού κόστους.
Η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελεί όχι μόνο επιλογή, αλλά αναγκαιότητα για την επιβίωση και την ευημερία του κλάδου μας. Η κυκλική οικονομία αποτελεί τη βάση για ένα βιώσιμο μέλλον. Η μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των πλαστικών θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών, θα ανοίξει νέες αγορές και θα προσφέρει νέες θέσεις εργασίας, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων.
Για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι απαιτείται ορθολογική διαχείριση των πλαστικών μετά τη χρήση τους. Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος (ΣΒΠΕ) πρωτοστατεί εδώ και χρόνια στην προώθηση της κυκλικής οικονομίας. Μια δεκαετία νωρίτερα, η κυκλική οικονομία φάνταζε μια μακρινή ιδέα. Σήμερα, ο ΣΒΠΕ έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην ενημέρωση και την εκπαίδευση των επιχειρήσεων για τα οφέλη της.
Πλέον, τα πλαστικά αντιμετωπίζονται από πρόβλημα ως ευκαιρία, με την Ευρωπαϊκή Ενωση να αναγνωρίζει τη συμβολή τους στη βελτίωση της καθημερινότητας και να τα θεωρεί πολύτιμο πόρο στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας. Παρά τις προκλήσεις τού συνεχώς μεταβαλλόμενου ρυθμιστικού πλαισίου, ο κλάδος συνεχίζει να καινοτομεί, αναπτύσσοντας νέα προϊόντα και επανασχεδιάζοντας τα ήδη υπάρχοντα με στόχο τη διευκόλυνση της ανακύκλωσής τους.
Εάν η Πολιτεία υιοθετήσει τις προτάσεις του ΣΒΠΕ για τη βελτίωση των διαδικασιών συλλογής και διαλογής απορριμμάτων στην πηγή, καθώς και τη δημιουργία συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης για περισσότερα ρεύματα αποβλήτων, η ανακύκλωση στην Ελλάδα θα ενισχυθεί σημαντικά, διασφαλίζοντας ποιοτικότερα ανακυκλωμένα υλικά για νέα προϊόντα.
Σε ποια θέματα θα κάνετε focus κατά το προσεχές συνέδριο;
Στο «Plastainability 2024» θα επικεντρωθούμε στη μετάβαση προς βιώσιμες πρακτικές μέσω της καινοτομίας, παρουσιάζοντας λύσεις που συνδυάζουν την επιχειρηματικότητα με την αειφορία. Συνέδρια όπως το «Plastainability 2024», που θα διεξαχθεί στις 12 Νοεμβρίου 2024 στο ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος, πιστεύουμε ότι συμβάλλουν στην αλλαγή του αφηγήματος για τα πλαστικά.
Επιπρόσθετα, το «Plastainability 2024» είναι μία από τις πρωτοβουλίες που ενδυναμώνουν την ανάπτυξη του υποδείγματος της κυκλικής οικονομίας και ισχυροποιούν τη δέσμευση της ελληνικής βιομηχανίας πλαστικών να προωθήσει μια βιώσιμη και κυκλική προσέγγιση στην παραγωγή και χρήση των πλαστικών υλικών.
Είναι, επίσης, ένα κάλεσμα προς όλους τους παραγωγικούς φορείς της Ελλάδας για να ενώσουμε τις δυνάμεις μας και να ηγηθούμε της μετάβασης προς ένα βιώσιμο μέλλον για τη βιομηχανία ευρύτερα στη χώρα μας.
Τι σας έχει υποσχεθεί η ελληνική κυβέρνηση για τα μέτρα στήριξης του κλάδου σας;
Η συνεργασία μας με την Πολιτεία είναι συνεχής και πολυεπίπεδη. Σε πρόσφατες συζητήσεις με τα αρμόδια υπουργεία, έχουμε λάβει δεσμεύσεις για την ενίσχυση των υποδομών ανακύκλωσης.
Παρ’ όλ’ αυτά, μια σημαντική πρόκληση παραμένει το υψηλό ενεργειακό κόστος που επωμίζεται ο κλάδος μας, καθώς αυτός παραμένει εκτός των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων. Εχουμε απευθυνθεί στο αρμόδιο υπουργείο Περιβάλλοντος, το οποίο μας ενημέρωσε ότι η μη συμπερίληψη της βιομηχανίας πλαστικών στις ενεργειακές επιδοτήσεις είναι αποτέλεσμα ευρωπαϊκής οδηγίας.
Σε συνεργασία με τους Ευρωπαίους εταίρους μας, αναζητούμε τρόπους αλλαγής αυτού του δεδικασμένου, ώστε να ενταχθεί και η βιομηχανία πλαστικών στις ενεργειακές επιδοτήσεις. Αναμένουμε συγκεκριμένα μέτρα και επιδιώκουμε την άμεση υλοποίησή τους.
«Ο κλάδος μας έδειξε ανθεκτικότητα, αλλά…»
Με το σύνθημα να αναφέρεται σε έναν κόσμο «με λιγότερο πλαστικό», οι καταναλωτές -αλλά και οι βιομηχανίες- βρέθηκαν τα προηγούμενα χρόνια απέναντι σε μέτρα όπως η απαγόρευση της χρήσης πλαστικών καλαμακίων και η αντικατάστασή τους από χάρτινα, το ειδικό τέλος για όσους επιμένουν να χρησιμοποιούν νάιλον τσάντες για τα ψώνια του σούπερ μάρκετ και το αντίστοιχο τέλος για κύπελλα και καπάκια για τον καφέ τους (delivery ή take away). Ηταν εισπρακτικά, τελικά, τα μέτρα; Απέδωσαν;
Ιδού τι απαντά ο κ. Γούναρης σε άλλες δύο ερωτήσεις της «DEALnews»:
Τι λένε τα στοιχεία για την εγχώρια βιομηχανία πλαστικών; Υπήρξαν λουκέτα στην κρίση; Τα έσοδα του κλάδου αυξάνονται ή μειώνονται;
Η κρίση δεν άφησε ανεπηρέαστη τη βιομηχανία μας, αλλά, παρά τις δυσκολίες, ο κλάδος δείχνει ανθεκτικότητα. Εγιναν ορισμένες αναπροσαρμογές, με κάποιες επιχειρήσεις να προσαρμόζουν την παραγωγή τους στα νέα δεδομένα, ενώ άλλες βρέθηκαν μπροστά σε πιο δύσκολες αποφάσεις.
Ωστόσο, βλέπουμε σημάδια ανάκαμψης, με πολλές εταιρίες να στρέφονται σε καινοτόμες λύσεις και να επενδύουν στην κυκλική οικονομία. Σταδιακά, ο κλάδος μας επανέρχεται σε σταθερή τροχιά.
Η μείωση χρήσης πλαστικών απέδωσε ή αποδείχθηκε εισπρακτικό μέτρο; Πόσο επηρέασε τις βιομηχανίες;
Τα μέτρα για τη μείωση των πλαστικών πρέπει να βασίζονται σε επιστημονικά δεδομένα, όπως έχουμε επισημάνει σε όλους τους τόνους, κατ’ επανάληψη.
Κατά την ανακοίνωση αυτών των μέτρων, είχαμε επισημάνει ότι η λήψη τους επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από την αρνητική ρητορική που επικρατούσε εκείνη την εποχή κατά των πλαστικών. Τα πλαστικά, ωστόσο, έχουν συμβάλει καθοριστικά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής, κάτι που αναγνωρίζει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η ορθή διαχείριση των πλαστικών μετά τη χρήση τους είναι ο πυρήνας της λύσης. Στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας, τα πλαστικά μπορούν να αποκτήσουν δεύτερη ζωή, μέσα από διαδικασίες ανακύκλωσης.
Οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε τομείς στους οποίους εφαρμόστηκαν μέτρα για τη μείωση των πλαστικών επηρεάστηκαν σημαντικά. Ωστόσο, ο κλάδος μας έχει αποδείξει ότι η καινοτομία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του DNA του.
Οι βιομηχανίες αναγκάστηκαν να μετασχηματίσουν την παραγωγή τους, επενδύοντας σε νέες τεχνολογίες και παράγοντας προϊόντα με χαμηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Οι αναταράξεις, η θέση στην Ε.Ε. και το αποτύπωμα στην οικονομία
Το ισχυρό αποτύπωμα της βιομηχανίας πλαστικών στην εγχώρια οικονομία επιβεβαιώνεται από τα ευρήματα διαφόρων ερευνών.
Σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ, το οικονομικό περιβάλλον του κλάδου πλαστικών μεταβλήθηκε ραγδαία την περίοδο 2019-2021. Πιο πρόσφατα στοιχεία δεν υπάρχουν προς το παρόν, γι’ αυτό δεν έχει συμπεριληφθεί κάτι νεότερο και εκ μέρους του ΣΒΠΕ.
Οπως αναφέρεται, η πανδημία Covid-19 οδήγησε σε ραγδαία πτώση του ΑΕΠ της χώρας το 2020 (-9,0%), με απότομη επαναφορά το 2021 (8,4%), η οποία όμως δεν ήταν επαρκής για να επανέλθει το ΑΕΠ στο προ πανδημίας επίπεδο.
Στο διεθνές περιβάλλον, οι διαταραχές που προκάλεσε η πανδημία στις αλυσίδες εφοδιασμού αρχικά και στη συνέχεια η ενεργειακή κρίση οδήγησαν σε ραγδαία αύξηση των τιμών των εμπορευμάτων, των πρώτων υλών και της ενέργειας. Ως αποτέλεσμα, η αξία των πλαστικών υλών και προϊόντων που διακινήθηκαν διασυνοριακά διεθνώς αυξήθηκε το 2021 κατά περισσότερο από 25%.
Σε αυτό το ευμετάβλητο περιβάλλον, ο εγχώριος κλάδος παραγωγής πλαστικών διατήρησε τη θέση του ως ένας από τους μεγαλύτερους κλάδους της εγχώριας μεταποίησης. Η προστιθέμενη αξία που παράγει η μεταποίηση πλαστικών υλών και προϊόντων αυξήθηκε κατά 10% το 2020 (σε 644 εκατ. ευρώ, από 586 εκατ. ευρώ το 2019), με αποτέλεσμα να βρεθεί στην 5η θέση της εγχώριας μεταποίησης, με 5,5% της συνολικής προστιθέμενης αξίας του μεταποιητικού τομέα. Επίσης, με βάση τη συμμετοχή που είχε η παραγωγή πλαστικών προϊόντων στην προστιθέμενη αξία της μεταποίησης το 2020, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 3η θέση στην ΕΕ. Στοιχεία ενδεικτικά, εν αναμονή αυτών που αφορούν το 2022-2024…
ΑΥΞΗΣΗ ΕΞΑΓΩΓΩΝ – ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Ο εγχώριος κλάδος πλαστικών χαρακτηρίζεται από έντονη εξωστρέφεια. Η αξία εξαγωγών του κλάδου αυξήθηκε κατά 34,6% το 2021, σε 1,6 δισ. ευρώ (από 1,2 δισ. ευρώ τόσο το 2020 όσο και το 2019), ως αποτέλεσμα και της ανόδου των τιμών.
Οι αριθμοί για την ίδια περίοδο δείχνουν ότι το 57,9% της συνολικής αξίας των εξαγωγών του κλάδου καταλαμβάνουν τα προϊόντα από πλαστικό, με τα πλαστικά σε πρωτογενείς μορφές να ακολουθούν με περίπου 39,4%.
Στις εισαγωγές, η συνολική αξία των εισαγωγών πλαστικών σε πρωτογενείς μορφές και προϊόντων από πλαστικό – ελαστικό διαμορφώθηκε το 2021 στα 2,90 δισ. ευρώ, από 2,19 δισ. ευρώ το 2020 (+32,2%).
Σε επίπεδο απασχόλησης, με το 3,7% των εργαζομένων της εγχώριας μεταποίησης το 2021, η παραγωγή πλαστικών προϊόντων τοποθετήθηκε στην 8η θέση της σχετικής κατάταξης των εγχώριων βιομηχανικών κλάδων.
Σε συνάρτηση με την ευρύτερη δραστηριότητα του κλάδου πλαστικών, που περιλαμβάνει εκτός από μεταποίηση πλαστικών και χονδρικό εμπόριο πλαστικών πρώτων υλών, κατασκευή μηχανημάτων για την εγχώρια βιομηχανία πλαστικών και ανακύκλωση πλαστικών, καθώς και αλληλεπιδράσεις με την υπόλοιπη οικονομία, προκύπτει ότι το 2021 περίπου το 1,2% του ΑΕΠ της χώρας (2,2 δισ. ευρώ σε απόλυτους όρους) προήλθε άμεσα ή έμμεσα από τη δραστηριότητα του ευρύτερου κλάδου πλαστικών.
Το ίδιο έτος, η συνολική συνεισφορά σε όρους απασχόλησης εκτιμάται σε 43.000. θέσεις εργασίας (0,9% της συνολικής απασχόλησης), με τη συνολική συνεισφορά στα δημόσια έσοδα από φόρους και εισφορές να ξεπερνά τα 650 εκατ. ευρώ.
ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
Μια άλλη ενδιαφέρουσα ανάλυση, προερχόμενη αυτή τη φορά από την Deloitte, δείχνει ότι για να φτάσει η ευρωπαϊκή βιομηχανία πλαστικών στην επίτευξη του 65% της κυκλικότητας των υλικών της θα απαιτηθούν περίπου 235 δισ. ευρώ σε επενδύσεις!
Ο οδικός χάρτης της κυκλικής οικονομίας προβλέπει σταδιακή υποκατάσταση των πλαστικών που προέρχονται από ορυκτούς πόρους σε ποσοστό 25% έως το 2030 και 65% έως το 2050, από τα λεγόμενα «κυκλικά πλαστικά». Δηλαδή τα ανακυκλωμένα ή με ανακυκλωμένο περιεχόμενο, τα βιοπλαστικά, και τα πλαστικά από συστήματα δέσμευσης άνθρακα.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 4/10/2024)