Φαίνεται πως πλέον υπάρχει μία «νέα τάξη πραγμάτων» για τις επιχειρήσεις, αναφορικά με τις αποφάσεις για τις δαπάνες.
Από τότε που ξεκίνησε η χρηματοοικονομική κρίση, πολλές επιχειρήσεις συσσωρεύουν ρευστότητα. Έκτοτε, κάθε χρόνο υπήρχε η ελπίδα πώς θα χαλαρώσουν το ζωνάρι. Κάθε χρόνο όμως, οι κεφαλαιουχικές επενδύσεις αποδεικνύονταν κατώτερες των προσδοκιών, σβήνοντας τις ελπίδες για ισχυρή και βιώσιμη ανάπτυξη. Υπάρχουν παράγοντες που μας κάνουν να πιστεύουμε ότι η αλλαγή για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις είναι δομική και όχι κυκλική.
Αυτή την εβδομάδα, η Standard & Poor’s προέβλεψε ότι οι παγκόσμιες κεφαλαιουχικές επενδύσεις των εταιριών εκτός χρηματοπιστωτικού κλάδου θα μειωθούν κατά 0,5% σε πραγματικούς όρους το 2014. Μειώθηκαν και τον προηγούμενο χρόνο κατά 1%.
Εν μέρει, αυτό οφείλεται στη συγκράτηση των δαπανών στο μεταλλευτικό κλάδο, τις μεγάλες πετρελαϊκές εταιρίες και άλλους παίκτες του κλάδου εμπορευμάτων μετά από μία δεκαετία οργιώδους αύξησης των κεφαλαιουχικών δαπανών που έσβησε με την επιβράδυνση της ζήτησης στις αναδυόμενες αγορές. Σε αυτές τις οικονομίες επίσης αναμένεται απότομη μείωση των κεφαλαιουχικών δαπανών φέτος, ενώ το 2013 μειώθηκαν κατά 4% σε πραγματικούς όρους.
Η επιβράδυνση των αναδυόμενων αγορών είναι πηγή ιδιαίτερης ανησυχίας για τις ευρωπαϊκές πολυεθνικές, που εξαρτώνται περισσότερο από τις εξαγωγές από ότι οι αμερικανικές ανταγωνίστριες. Οι Ευρωπαίοι επικεντρώθηκαν περισσότερο σε αυτές τις αγορές απουσία ανάπτυξης στην πατρίδα τους. Παρά τα υψηλά επίπεδα ακαθάριστης ρευστότητας στους ισολογισμούς των επιχειρήσεων, η μόχλευση παραμένει σε υψηλά επίπεδα.
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της S&P, οι 2000 διεθνείς εταιρίες με τις υψηλότερες δαπάνες του 2013 ενδέχεται να έχουν ακαθάριστη ρευστότητα 4,5 τρισ. δολ. και καθαρά χρέη 11,1 τρισ. δολ. Η μόχλευση – που υπολογίζεται από το καθαρό χρέος προς το σύνολο του ενεργητικού – αγγίζει το 24%, επίπεδο χαμηλότερο από το 27% που είχε καταγραφεί το 2009, αλλά σχεδόν ίδιο με το επίπεδο του 2007, ενώ αυξάνεται κάθε χρόνο από το 2010.
Πολλές μεγάλες εισηγμένες επιχειρήσεις εκμεταλλεύθηκαν τα ιστορικά χαμηλά επιτόκια για να δανειστούν από τις αγορές ομολόγων. Και πολλές αμερικανικές επιχειρήσεις, όπως η Microsoft και η Cisco, αντισταθμίζουν τις μεγάλες θέσεις ρευστότητας στο εξωτερικό με μεγάλο δανεισμό στην πατρίδα. Ωστόσο, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις με υψηλή μόχλευση, δεν έχουν αυτή τη δικαιολογία. Ο καθαρός δανεισμός των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων εκτός χρηματοοικονομικού κλάδου μειώθηκε από τα υψηλά του 2008 (3,7 τρισ. στερλίνες) στα 2,8 τρισ. στερλίνες το 2013.
Η μόχλευση όμως, παραμένει αμετάβλητη από το 2010, στο 20%. Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο η S&P εκτιμά ότι οι κεφαλαιουχικές επενδύσεις στην Ευρώπη θα αυξηθούν φέτος κατά μόλις 1%.
Ενδέχεται επίσης, οι ασυνήθιστα ευνοϊκές συνθήκες στην αγορά ομολόγων κατά την τελευταία διετία να έχουν καθησυχάσει μόνο μερικώς τη νευρικότητα για την χρηματοδότηση – η οποία κορυφώθηκε κατά τη διάρκεια της χρηματοοικονομικής κρίσης. Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις εξακολουθούν να εξαρτώνται κυρίως από τον τραπεζικό δανεισμό για την χρηματοδότησή τους. Η τραπεζική πίστωση στην περιοχή εξακολουθεί να είναι χαμηλότερη από τα προ κρίσης επίπεδα και συνεχίζει να μειώνεται λόγω της ανάγκης των τραπεζών να βελτιώνουν τους ισολογισμούς τους και να ανταποκριθούν στα νέα απαιτητικά κριτήρια κεφαλαιακής επάρκειας. Η τάση των επιχειρήσεων να βρουν διαφορετικές πηγές χρηματοδότησης δεν έχει ακόμη αντισταθμίσει αυτή την κατάσταση. Το γεγονός ότι οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις εξακολουθούν να συσσωρεύουν ρευστότητα, ενώ παράλληλα αυξάνεται η μόχλευσή τους υποδεικνύει ότι οι φόβοι για την χρηματοδότηση δεν έχουν ακόμη αντιμετωπιστεί.
Υπάρχουν και άλλοι λόγοι που δείχνουν ότι οι αιτίες για το πάγωμα των κεφαλαιουχικών δαπανών είναι δομικές. Σε ορισμένες από τις οικονομίες της περιοχής, οι κλάδοι που είναι εντάσεως επενδύσεων έχουν ουσιαστικά εξαφανιστεί, όπως για παράδειγμα ο κατασκευαστικός κλάδος στην Ισπανία.
Παρά την ανάκαμψη στην Ευρώπη, οι επιχειρήσεις δείχνουν ακόμη διστακτικές. Ο τελευταίος δείκτης επιχειρηματικού κλίματος Ifo στη Γερμανία, δείχνει ότι οι προσδοκίες των επιχειρήσεων υποχώρησαν στο χαμηλότερο επίπεδο από το φθινόπωρο. Τον Ιούνιο, η γαλλική στατιστική υπηρεσία Insee, ανέφερε ότι το επιχειρηματικό κλίμα επιδεινώθηκε στο χαμηλότερο επίπεδο από τον προηγούμενο Αύγουστο. Ακόμη και στην Βρετανία, όπου η ύφεση επισήμως έχει λήξει και το συνολικό επιχειρηματικό κλίμα είναι πολύ θετικό, η τελευταία έκθεση του CBI για τις τάσεις στη βιομηχανία αποτυπώνει αβεβαιότητα για τη ζήτηση και ανησυχίες για τις φτωχές αποδόσεις.
Οι ανησυχίες είναι δικαιολογημένες. Τα εταιρικά αποτελέσματα στην Ευρώπη ήταν κατώτερα των προσδοκιών το τελευταίο τρίμηνο του 2013 και το πρώτο τρίμηνο του 2014. Είναι δύσκολο για έναν διευθύνοντα σύμβουλο να δεσμευθεί σε αύξηση κεφαλαιουχικών δαπανών όταν η κερδοφορία δέχεται πιέσεις.
Η Goldman Sachs υποστηρίζει ότι πλέον οι επιχειρήσεις δεν χρειάζεται να έχουν τόσο μεγάλες κεφαλαιουχικές δαπάνες για να έχουν εγγυημένη μελλοντική ανάπτυξη. Υποστηρίζει ότι μειώνεται η ένταση κεφαλαίου λόγω του outsourcing, πως υπάρχει χαμηλός πληθωρισμός στα κεφαλαιουχικά προϊόντα και πως η νέα τεχνολογία έχει οδηγήσει σε δομική μείωση των κεφαλαιουχικών δαπανών συγκριτικά με τις πωλήσεις.
Το επιχείρημα μπορεί να είναι βάσιμο. Υπάρχουν και άλλες δομικές αλλαγές στη συμπεριφορά των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων όμως, που οδηγούν σε πιο δυσοίωνη εικόνα.
Της Sarah Gordon – Financial Times