Φάκελος «Ελληνικές Εξαγωγές»: Ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωστρέφειας του ΣΕΒ και του Συνδέσμου Βιομηχανιών Στερεάς Ελλάδας μιλά για όλα στην «Deal News».
Του ΜΙΧΑΛΗ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟΥ
Οι εξαγωγές δεν παύουν ποτέ να αποτελούν ένα μεγάλο, διαρκές αλλά και δύσκολο στοίχημα για την ελληνική οικονομία, σε καλές και κακές εποχές γι’ αυτή.
Σήμερα μιλάει στην «DEALnews» ένα από τα πρόσωπα που θεωρούνται ως τα καθ’ ύλην αρμόδια για να ανοίξουν έναν τόσο σημαντικό φάκελο, ο Πάνος Λώλος, πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Στερεάς Ελλάδας και μέλος του Δ.Σ. του ΣΕΒ, στου οποίου την Επιτροπή Εξωστρέφειας, επίσης, προεδρεύει.
Κρίνει με ευθύτητα και ειλικρίνεια τις επιδόσεις του τομέα και χαρακτηρίζει, μάλιστα, πηγή ανησυχίας τη διεύρυνση του εμπορικού ελλείμματος για την Ελλάδα, χωρίς, ωστόσο, να αρνείται τις προοπτικές που υπάρχουν για τη χώρα, με προϋπόθεση τη λήψη των κατάλληλων μέτρων.
Ποια είναι η άποψή σας για τη μέχρι τώρα πορεία των ελληνικών εξαγωγών, κύριε πρόεδρε; Θεωρείται ικανοποιητικός ο απολογισμός;
Οι συνολικές εξαγωγές αγαθών στο διάστημα Ιανουαρίου – Οκτωβρίου υποχώρησαν κατά 2,6%, φθάνοντας τα 41,87 δισ. ευρώ, έναντι 42,97 δισ. ευρώ πέρυσι. Πτώση παρατηρείται στις 6 από τις 10 μεγάλες κατηγορίες προϊόντων. Χωρίς τα πετρελαιοειδή όμως παρατηρείται βελτίωση κατά 0,9%, η οποία οφείλεται στην αυξητική τάση των τελευταίων τεσσάρων μηνών αυτού του διαστήματος, με αποτέλεσμα οι εξαγωγές αγαθών να προσεγγίζουν τα 29,95 δισ. ευρώ, έναντι 29,68 δισ. ευρώ πέρσι. Είναι αξιοσημείωτο, όμως, ότι κατά την ίδια περίοδο οι συνολικές εισαγωγές αγαθών αυξήθηκαν κατά 1,8%, με τη συνολική τους αξία να διαμορφώνεται στα 70,19 δισ. ευρώ, έναντι 68,96 δισ. ευρώ κατά την αντίστοιχη περίοδο του 2023, ενώ οι εισαγωγές, εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών, αυξήθηκαν κατά 3,9%. Η πηγή ανησυχίας προέρχεται από τη διεύρυνση του εμπορικού ελλείμματος κατά 2,3 δισ. ευρώ ή κατά 8,9% στο σύνολο. Το εμπορικό έλλειμμα ανέρχεται στο 8%, εάν δεν συνυπολογίσουμε τα πετρελαιοειδή, άρα είναι σαφές ότι, παρά τη σημαντική βελτίωση στην πορεία των εξαγωγών αγαθών που έχει επιτευχθεί κατά τα τελευταία χρόνια, οι εξαγωγές δεν αναπτύσσονται με τον ρυθμό που θα επιτρέψει στην οικονομία μας να είναι περισσότερο ανθεκτική εντός μιας αποδυναμωμένης οικονομικά Ε.Ε., η οποία επηρεάζει αρνητικά τη ζήτηση. Είναι αξιοσημείωτο ότι οι εξαγωγές προς τις χώρες της Ε.Ε. υποχώρησαν, ενώ αυξήθηκαν αντίστοιχα εκείνες προς χώρες εκτός Ε.Ε., συμβάλλοντας στην περαιτέρω διαφοροποίησή τους με βάση τον εξαγωγικό προορισμό.
Ποιες οι προβλέψεις σας για το μελλοντικό αποτύπωμά τους στην ελληνική οικονομία; Και ποια προβλήματα θα πρέπει να λυθούν;
Η συμβολή των εξαγωγών αγαθών στο ΑΕΠ της χώρας μας ανήλθε στο 47,4% του ΑΕΠ φέτος το διάστημα Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου, ενώ το σύνολο των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών ανήλθε στο 52,6%, με εκπεφρασμένο στόχο να φθάσει το 60% του ΑΕΠ το 2027. Η ενίσχυση των εξαγωγών αγαθών προϋποθέτει και την ενίσχυση της βιομηχανίας, άρα την άρση αδειοδοτικών εμποδίων, τη βελτίωση της ενεργειακής ανταγωνιστικότητας της χώρας και την ανάπτυξη κατάλληλων υποδομών, όπως θεσμοθετημένοι χώροι σύγχρονων βιομηχανικών συγκεντρώσεων, ευρυζωνικά δίκτυα, δίκτυα ηλεκτρικού χώρου, δίκτυα υγρών και στερεών αποβλήτων κ.λπ. Η αύξηση του διεθνούς αποτυπώματος των ελληνικών εξαγωγών αγαθών είναι αναγκαία και εφικτή.
Πόσο πιο δύσκολο είναι το στοίχημα της εξωστρέφειας για τις μικρότερες επιχειρήσεις και αυτές της περιφέρειας;
Οι ελληνικές εξαγωγές αγαθών διέπονται από μια συγκεκριμένη πραγματικότητα, δεδομένου ότι πέντε επιχειρήσεις διεξάγουν το 30% του συνόλου, ενώ το 55% των εξαγωγών προέρχεται από επιχειρήσεις με προσωπικό άνω των 250 ατόμων. Αυτό οδηγεί στο αυτονόητο συμπέρασμα ότι οι μικρότερες επιχειρήσεις και μάλιστα εκείνες που προέρχονται από την περιφέρεια έχουν σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης της εξωστρέφειάς τους. Αυτό είναι αναγκαίο για λόγους οικονομικής και περιφερειακής ανάπτυξης, αλλά και για λόγους κοινωνικής συνοχής. Η πρόσφατη ένταξη όλων των επενδύσεων σε παραμεθόριες περιοχές στην κατηγορία των στρατηγικών επενδύσεων είναι ένα καλό βήμα στην κατεύθυνση της τόνωσης των επενδύσεων από μικρότερες και περιφερειακές επιχειρήσεις. Σε κάθε περίπτωση, αυτές οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν προβλήματα υποδομών αλλά και στελέχωσης, ενώ έχουν μικρότερες ευκαιρίες ένταξής τους σε τοπικά και περιφερειακά οικοσυστήματα επιχειρηματικής συμβίωσης. Προφανώς αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν επιτυχημένα παραδείγματα ανάπτυξης τέτοιων επιχειρήσεων και μάλιστα σε περιοχές υψηλού τεχνολογικού ενδιαφέροντος.
«Σε ποιες αρχές βασίζεται η εξωστρέφεια των επιχειρήσεων»
Πώς πετυχαίνεις να πουλάς στο εξωτερικό όπως και στην Ελλάδα; Υπάρχουν μυστικά; Ποια είναι η μεθοδολογία ή αλλιώς συνταγή της επιτυχίας; Μια πώληση στο εξωτερικό δεν θεωρείται ότι συνιστά εξαγωγή. Οι επαναλαμβανόμενες, ναι. Μιλάμε ουσιαστικά για τα θεμελιώδη βήματα που οφείλει να πραγματοποιήσει μια επιχείρηση.
Η εξωστρέφεια των επιχειρήσεων βασίζεται σε συγκεκριμένες αρχές, όπως η πλήρης ανταπόκριση στις απαιτήσεις ποιότητας των πελατών -είτε αυτοί είναι βιομηχανικοί είτε τελικοί καταναλωτές, η κοστολογική ανταγωνιστικότητα- ειδικά για τα αγαθά χαμηλής προστιθέμενης αξίας, η αμεσότητα και η ευελιξία στις απαιτήσεις παραδόσεων και, τέλος, η διαφοροποίηση των αγαθών και των προϊόντων, με στόχο την κάλυψη συγκεκριμένων απαιτήσεων των πελατών. Οι αγορές ποικίλλουν ως προς τις γεωγραφικές, κλαδικές ή εταιρικές τους απαιτήσεις και άρα η δυνατότητα ανταπόκρισης, σε συνδυασμό με την οικονομία κλίμακας που μια εξαγωγική επιχείρηση μπορεί παράλληλα να επιτυγχάνει, αποτελεί σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα. Η εγχώρια αγορά αποτελεί, κατά περίπτωση, σημαντική αγορά, η οποία μπορεί να προσδώσει σταθερά πλεονεκτήματα, λόγω της μεγαλύτερης καθετοποίησης που μπορεί να επιτευχθεί. Σε κάθε περίπτωση, οι εξαγωγές είναι αναγκαιότητα και συμβάλλουν στην ανάπτυξη και τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων, αλλά προϋποθέτουν σταθερό σχέδιο, προσηλωμένο στο μέλλον.
«Γιατί θα έπρεπε να αποτελεί από τους μεγαλύτερους εθνικούς μας στόχους»
Εχετε μιλήσει για την ενίσχυση του ρόλου της βιομηχανίας στην ελληνική οικονομία. Προέρχεστε από μια κορυφαία εξαγωγική επιχείρηση. Ποιο είναι, κατά τη γνώμη σας, το αποτύπωμα του βιομηχανικού τομέα, τόσο στις εξαγωγές όσο και στη γενικότερη οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας; Βάζετε θετικό ή αρνητικό πρόσημο;
Η ανάπτυξη της βιομηχανίας θα έπρεπε να αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους εθνικούς μας στόχους, δεδομένου ότι η πορεία της έχει όχι μόνο οικονομικές αλλά και κοινωνικές, περιφερειακές, πολιτικές, αμυντικές και διεθνείς προεκτάσεις. Η βιομηχανία και συνακόλουθα οι εξαγωγές αγαθών θωρακίζουν τη χώρα μας από τις ποικίλες διεθνείς αστάθειες στις οποίες είναι εξαιρετικά ευάλωτοι άλλοι κλάδοι της ελληνικής οικονομίας, ενώ έχουν τις μεγαλύτερες, σε σχέση με κάθε άλλη δραστηριότητα, πολλαπλασιαστικές επιδράσεις στην απασχόληση, στα δημόσια έσοδα και το ΑΕΠ. Ολες οι μεγάλες οικονομίες του πλανήτη αποτελούν και τις χώρες με τη μεγαλύτερη βιομηχανική ισχύ, ενώ παράλληλα επιτυγχάνουν σημαντικό ποσοστό εξαγωγών αγαθών, μάλιστα υψηλής διαφοροποίησης και άρα προστιθέμενης αξίας. Η ελληνική βιομηχανία επέδειξε αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα κατά τα έτη της δημοσιονομικής κρίσης, παρά την κατάρρευση της ζήτησης στο εσωτερικό της χώρας, η οποία επηρέασε και την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων στο εξωτερικό. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι βιομηχανικές επιχειρήσεις είναι, δυστυχώς, χρόνια και στο μεταξύ προστίθενται νέα, ενώ ταυτόχρονα άλλες χώρες, και μάλιστα γειτονικές μας, καλπάζουν, διευρύνοντας το έλλειμμα ανταγωνιστικότητάς μας. Είναι γεγονός ότι έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος σε μια σειρά από αγκυλώσεις κυρίως αδειοδοτικού χαρακτήρα και πως υπάρχει μεγαλύτερη πλέον διαθεσιμότητα χρηματοδοτικών εργαλείων σε σχέση με το παρελθόν. Τα έμπρακτα βήματα προς τη δημιουργία ενός νέου παραγωγικού υποδείγματος, η εθνική στρατηγική για τη βιομηχανία, η καλλιέργεια ισχυρών οικονομικών σχέσεων με συγκεκριμένες χώρες υψηλού για τη χώρα μας ενδιαφέροντος και η κατάρτιση του εθνικού στρατηγικού σχεδίου εξωστρέφειας είναι αναμφίβολα σημαντικές πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της ελληνικής βιομηχανίας και των εξαγωγών της προς περαιτέρω ανάπτυξη της εθνικής μας οικονομίας.
«Μέτρα για τη σύγκλιση του δείκτη επί του ΑΕΠ με τις πλέον αναπτυγμένες χώρες…»
Μπορεί η Ελλάδα να επιτύχει συμμετοχή των εξαγωγών αγαθών στο ΑΕΠ αντίστοιχη εκείνης άλλων χωρών;
Σαφέστατα ναι. Μπορεί και μάλιστα σύντομα, δεδομένου ότι διαθέτει ισχυρές εξαγωγικές επιχειρήσεις, οι οποίες μπορούν να γίνουν ακόμα ισχυρότερες και αυτό δεν πρέπει να αποτελεί taboo ως αρχή για την κοινωνία και όσους σχεδιάζουν δημόσιες πολιτικές, όταν είναι σαφές ότι αυτές οι επιχειρήσεις μπορούν να αναλάβουν σημαντικές επενδύσεις και να μοχλεύσουν χρηματοδοτικούς πόρους. Παράλληλα, υπάρχουν αρκετές μεσαίου και μικρότερου μεγέθους εξαγωγικές επιχειρήσεις οι οποίες με τα κατάλληλα κίνητρα ή την κατάλληλη ενίσχυση μπορούν να αποκτήσουν μεγαλύτερο εξαγωγικό αποτύπωμα. Η χώρα μας είχε τη μοναδική ευκαιρία να διαχειριστεί ορθολογικά και με μακροπρόθεσμη στρατηγική σημαντικούς χρηματοδοτικούς πόρους, ενώ αυτή τη στιγμή σημειώνει μια αξιοσημείωτη δημοσιονομική βελτίωση σε μια σειρά από δείκτες που επιτρέπουν και στις εξαγωγικές επιχειρήσεις να λειτουργούν με μεγαλύτερη ευχέρεια. Η αντιμετώπιση των βασικών προκλήσεων που διέπουν τις εξαγωγικές επιχειρήσεις, όπως το αυξημένο σε σχέση με τους ανταγωνιστές τους ενεργειακό κόστος, προϋποθέτουν συγκεκριμένα ρυθμιστικά και μη μέτρα, τα οποία είναι απολύτως αναγκαίο να ληφθούν προκειμένου να επιτρέψουν τη σύγκλιση ως προς τη συμβολή του δείκτη των εξαγωγών στο ΑΕΠ με τις πλέον αναπτυγμένες βιομηχανικά και εξαγωγικά χώρες. Θα έλεγα μάλιστα ότι η δημογραφική εξέλιξη επιτείνει την ανάγκη να υπερβούμε τους μέσους όρους των χωρών της Ε.Ε. κι αυτό μπορεί να γίνει με συστηματική επένδυση στις νέες τεχνολογίες και κυρίως στην ψηφιοποίηση και τους αυτοματισμούς, ενώ εξίσου αναγκαία είναι η στήριξη των εξαγωγικών επιχειρήσεων στην κατεύθυνση της πράσινης μετάβασης.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 3/1/2025)