Η ιστορία του αρχίζει από τον Μεσαίωνα και φτάνει μέχρι τους «ψηφιακούς καιρούς» των αρχών του 21ου αιώνα, με όλα τα δεδομένα να συνηγορούν στην ίδια εκτίμηση: το συγκεκριμένο επιχειρηματικό μοντέλο δεν έχει μόνο παρελθόν και παρόν αλλά έχει μπροστά του και ένα σπουδαίο μέλλον, αφού θεωρείται δεδομένο ότι θα συνεχίσει να προσφέρει δυνατότητες και σημαντικές πιθανότητες για πετυχημένες και κερδοφόρες δραστηριότητες.
Ο λόγος γίνεται για το… σύστημα δικαιόχρησης, το γνωστό σε όλους franchising.
Η πρώτη μορφή franchising έχει μεσαιωνικές ρίζες. Οι τοπικοί άρχοντες, κατά τη διάρκεια των «σκοτεινών» αιώνων της Ευρώπης, παραχωρούσαν τα δικαιώματα συλλογής φόρων και της διατήρησης της τάξης σε εξέχοντα μέλη των κοινωνιών τους. Αυτή ήταν η πρώτη μορφή… franchising. Ομως από τότε μέχρι σήμερα πολλά δεδομένα άλλαξαν…
Από τα μέσα του 20ού αιώνα, κυρίως, μέχρι σήμερα η δικαιόχρηση, το franchising, αποτελεί πλέον ένα καθιερωμένο επιχειρηματικό μοντέλο, το οποίο έχει διαμορφώσει σημαντικά την παγκόσμια και φυσικά και την ελληνική αγορά, προσφέροντας ευκαιρίες ανάπτυξης τόσο για τις επιχειρήσεις (δικαιοπαρόχους) όσο και για τους δικαιοδόχους επενδυτές. Το franchising έχει εξελιχθεί και έχει προσαρμοστεί στις ανάγκες της αγοράς, ενώ οι προοπτικές του διαγράφονται ιδιαίτερα θετικές.
ΕΝΤΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ
Στην Ελλάδα, το franchising άρχισε να κάνει αισθητή την παρουσία του από τη δεκαετία του 1970. Η αρχή έγινε με γνωστά για την εποχή φροντιστήρια, τα οποία μέσω της δικαιόχρησης ανέπτυξαν παραρτήματα σε διάφορα σημεία της χώρας, εκτός Αθήνας. Ομως για αρκετό καιρό το εν λόγω επιχειρηματικό μοντέλο δεν «απογειώθηκε».
Επρεπε να φτάσει η δεκαετία του 1990 για να κάνει πολύ αισθητή την παρουσία του στο ευρύ κοινό, μέσω της όλο και μεγαλύτερης εφαρμογής του στον χώρο της εστίασης, με τον οποίο οι καταναλωτές έρχονται σε επαφή καθημερινά. Κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου, πολλές ελληνικές επιχειρήσεις αλλά και εταιρίες του εξωτερικού, οι οποίες δραστηριοποιούνταν στη χώρα, προκειμένου να διευρύνουν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα και τους τζίρους τους, άρχισαν να επιλέγουν τη σύναψη συμβάσεων δικαιόχρησης για να επεκταθούν και να γίνουν πιο ισχυρές. Εκτοτε, το franchising άρχισε να επεκτείνεται στους τομείς όχι μόνο της εστίασης και του εμπορίου αλλά, μεταξύ άλλων, και της εκπαίδευσης, της υγείας και της ευεξίας.
Ισχυρό «πλήγμα» στην Ελλάδα, και όχι μόνο, δέχθηκε το μοντέλο του franchising τόσο κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, τη δεκαετία του 2010, όσο κυρίως και κατά τη διάρκεια των lockdowns του κορονοϊού, ως επί το πλείστον στον χώρο του εμπορίου και της εστίασης. Ομως αμέσως μετά ανέκαμψε συνεχίζοντας την εξάπλωσή του.
ΤΑΣΕΙΣ
Ποιος είναι σήμερα ο ορισμός του franchise; Η δικαιόχρηση, το franchising, είναι μια συμβατικά βασισμένη επιχειρηματική ρύθμιση-σύμβαση μεταξύ του δικαιοπαρόχου που αναπτύσσει μια υπηρεσία ή πουλά συγκεκριμένα προϊόντα και του δικαιοδόχου. Ο δικαιοδόχος «αγοράζει» από τον δικαιοπάροχο το δικαίωμα χρήσης του εμπορικού ονόματός (brand name) του για να πουλά τα προϊόντα του ή να προσφέρει τις υπηρεσίες του.
Πλέον, οι προοπτικές του franchising διαγράφονται ιδιαίτερα θετικές, τόσο σε διεθνές όσο και σε εθνικό επίπεδο. Οι τάσεις που αναμένεται να διαμορφώσουν το μέλλον του κλάδου περιλαμβάνουν: α) τεχνολογική καινοτομία, με την ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών, όπως είναι οι ψηφιακές πλατφόρμες και τα εργαλεία ανάλυσης δεδομένων, β) βιωσιμότητα, με τους καταναλωτές να δίνουν ολοένα και μεγαλύτερη σημασία σε περιβαλλοντικά φιλικές πρακτικές, ωθώντας τα δίκτυα franchise να υιοθετήσουν βιώσιμες λύσεις, γ) εξατομίκευση, με την προσαρμογή των προϊόντων και των υπηρεσιών στις ατομικές ανάγκες των πελατών και δ) διεθνοποίηση, με αρκετές ελληνικές επιχειρήσεις να εξετάζουν την επέκτασή τους σε αγορές του εξωτερικού μέσω του συγκεκριμένου μοντέλου.
Οι κυρίαρχοι κλάδοι
Το franchising είναι ένας από τους ταχύτερα αναπτυσσόμενους κλάδους παγκοσμίως, προσφέροντας ευκαιρίες τόσο σε μεγάλες πολυεθνικές όσο και σε μικρομεσαίους επιχειρηματίες. Ωστόσο, οι βασικοί τομείς που κυριαρχούν στον χώρο αυτό διαφέρουν ανάλογα με τις τάσεις της αγοράς, την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών και τις τεχνολογικές εξελίξεις.
Στην Ελλάδα το franchising γνωρίζει άνθηση ξανά μετά την οικονομική κρίση και την περίοδο των lockdowns λόγω Covid-19, με πολλούς κλάδους να αναπτύσσονται ραγδαία και να προσελκύουν επενδυτές. Μεταξύ αυτών, συμπεριλαμβάνονται οι εξής:
1. Εστίαση και καφές
Ο κλάδος της εστίασης αποτελεί κατά πολλούς τον ακρογωνιαίο λίθο του franchising. Οι καταναλωτές αναζητούν αναγνωρίσιμες μάρκες και σταθερή ποιότητα, κάτι το οποίο τα franchises μπορούν να προσφέρουν με επιτυχία. Στα πετυχημένα παραδείγματα επιχειρήσεων που εφαρμόζουν αυτό το μοντέλο συμπεριλαμβάνονται:
• Häagen-Dazs (ΗΠΑ): Μια παγκοσμίου φήμης αλυσίδα παγωτών που έχει αναπτύξει ένα ισχυρό δίκτυο franchise σε περισσότερες από 50 χώρες, προσφέροντας premium προϊόντα και υψηλής ποιότητας εμπειρία.
• McDonald’s (ΗΠΑ): Ενα από τα μεγαλύτερα franchises παγκοσμίως, με παρουσία σε πάνω από 100 χώρες.
• Starbucks (ΗΠΑ): Ενα από τα πιο επιτυχημένα δίκτυα franchise καφέ.
2. Λιανεμπόριο και χονδρικό εμπόριο
Το franchising στον τομέα του λιανεμπορίου και του χονδρικού εμπορίου αναπτύσσεται διαρκώς, ειδικά στον χώρο της μόδας, των τροφίμων και των προϊόντων τεχνολογίας. Στα πλέον χαρακτηριστικά παραδείγματα επιχειρήσεων συμπεριλαμβάνεται η «7-Eleven» (Ιαπωνία – ΗΠΑ), η οποία θεωρείται παγκοσμίως ηγέτης στα καταστήματα convenience stores.
3. Υγεία, ευεξία και γυμναστήρια
Ο τομέας της υγείας και της ευεξίας αναπτύσσεται ραγδαία, καθώς οι καταναλωτές επενδύουν όλο και περισσότερο σε έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Σε διεθνές επίπεδο, πετυχημένα παραδείγματα επιχειρήσεων είναι τα εξής: α) η Anytime Fitness (ΗΠΑ), μία από τις μεγαλύτερες αλυσίδες γυμναστηρίων franchise στον κόσμο, β) η Curves (ΗΠΑ), ένα δίκτυο γυμναστηρίων αποκλειστικά για γυναίκες, γ) η Alterlife (Ελλάδα), μια ελληνική αλυσίδα γυμναστηρίων που επεκτείνεται δυναμικά μέσω franchise.
4. Εκπαίδευση και φροντιστήρια
Η εκπαίδευση αποτελεί, επίσης, έναν κλάδο που γνωρίζει σταθερή ανάπτυξη, ειδικά μέσω των φροντιστηρίων ξένων γλωσσών και εξειδικευμένων εκπαιδευτικών κέντρων. Στον παγκόσμιο χάρτη του franchising πετυχημένο παράδειγμα επιχείρησης με αυτό το μοντέλο θεωρείται η Mathnasium (ΗΠΑ), μια αλυσίδα μαθηματικών φροντιστηρίων και στην Ελλάδα αντίστοιχοι όμιλοι οι οποίοι έχουν ιδιωτικά φροντιστήρια και εκπαιδευτικά κέντρα με franchise.
5. Υπηρεσίες και τεχνολογία
Με την αύξηση της ζήτησης για εξειδικευμένες υπηρεσίες, τα franchises γίνονται όλο και πιο δημοφιλή και στον τομέα της τεχνολογίας και των υπηρεσιών. Τα «The UPS Store» (ΗΠΑ), ένα δίκτυο ταχυδρομικών και εκτυπωτικών υπηρεσιών, αποτελούν ένα από τα γνωστά, διεθνώς, πετυχημένα παραδείγματα, ενώ αλυσίδες με κινητά και προϊόντα τεχνολογίας αναπτύσσονται και στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια.
Ποιες είναι οι εκτιμήσεις για το μέλλον
Το franchising, σύμφωνα με διεθνείς αναλύσεις και εκτιμήσεις παραγόντων της αγοράς, αναμένεται να γνωρίσει ακόμα μεγαλύτερη ανάπτυξη μέσα στα επόμενα χρόνια λόγω των νέων τεχνολογιών, των αλλαγών στις καταναλωτικές συνήθειες και της αυξανόμενης ανάγκης για αυτοαπασχόληση.
Παράλληλα, η ανάπτυξη των «πράσινων» και βιώσιμων franchise, η στροφή προς τις on-line επιχειρήσεις και η επέκταση σε νέες αγορές εκτιμάται ότι θα αποτελέσουν βασικούς λόγους για τους οποίους το συγκεκριμένο μοντέλο θα παραμείνει στην κορυφή της λίστας των πλέον υποσχόμενων για πετυχημένα success story και στο άμεσο και απώτερο μέλλον. Οσοι επενδυτές προσαρμοστούν έγκαιρα στις νέες τάσεις και επιλέξουν τον σωστό κλάδο, θεωρείται ότι θα έχουν σημαντικές πιθανότητες να πετύχουν σημαντική ανάπτυξη και κερδοφορία. Οι επιχειρηματίες που θα επενδύουν σε αυτό το μοντέλο θα μπορούν να εκμεταλλευτούν τη δύναμη ενός αναγνωρίσιμου brand, τη σωστή καθοδήγηση από την εταιρία-μαμά και την πρόσβαση – υιοθέτηση πετυχημένων στρατηγικών.
Στις εκτιμήσεις αυτές συνηγορούν τα δεδομένα που δημιουργήθηκαν μετά την πανδημία του Covid-19, η οποία επιτάχυνε πολλές από τις αλλαγές που ήδη διαφαίνονταν στον χώρο του franchising. Οι διαδικτυακές υπηρεσίες, η παράδοση κατ’ οίκον, η βιωσιμότητα και η τεχνολογία πλέον αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας, καθορίζοντας σημαντικά τον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων και του τρόπου με τον οποίο επιχειρούν να πετύχουν τους στόχους τους.
Στην Ελλάδα, μετά τη δεκαετή οικονομική κρίση και την πανδημία του κορονοϊού, το franchising συνεχίζει να επεκτείνεται, με νέες ευκαιρίες να προκύπτουν σε τομείς όπως η εστίαση, τα convenience stores, η εκπαίδευση κ.ά. Οι ελληνικές αλυσίδες που επιλέγουν το μοντέλο του franchising βλέπουν σημαντική ανάπτυξη, με επεκτάσεις τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
Η τάση αυτή αναμένεται να συνεχιστεί, ενισχύοντας το επιχειρηματικό οικοσύστημα της χώρας. Το μέλλον, λοιπόν, του franchising προμηνύεται λαμπρό, καθώς συνδυάζει την καινοτομία, τη σταθερότητα και την επιχειρηματική προσαρμοστικότητα.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 28/2/2025)
