Οι μυδοκαλλιέργειες στην Ελλάδα αποτελούν έναν σημαντικό κλάδο της υδατοκαλλιέργειας, με κύρια παραγωγική δραστηριότητα στη Βόρεια Ελλάδα.
Ειδικότερα, οι μεγαλύτερες μονάδες μυδοκαλλιέργειας βρίσκονται: Θερμαϊκός Κόλπος (περιοχές Μακρύγιαλος, Χαλάστρα, Κυμίνων, Επανομή) – περίπου το 80% της ελληνικής παραγωγής προέρχεται από εδώ. Στρυμονικός Κόλπος – σημαντικές εκτάσεις για μυδοκαλλιέργεια, ιδιαίτερα κοντά στην Αμφίπολη. Αιτωλοακαρνανία (Λιμνοθάλασσες Μεσολογγίου – Αιτωλικού) – μικρότερη παραγωγή αλλά υψηλής ποιότητας.
Γράφει ο τεχνικός τροφίμων, Δήμος Κυριλίδης
Η Ελλάδα είναι από τους μεγαλύτερους παραγωγούς μυδιών στην Ευρώπη, με σημαντικές εξαγωγές κυρίως στην Ιταλία, τη Γαλλία και την Ισπανία. Η καλλιέργεια γίνεται κυρίως με το σύστημα της ανάρτησης (long-line), το οποίο είναι πιο αποδοτικό και φιλικό προς το περιβάλλον.
Η Κλιματική αλλαγή και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, η ρύπανση υδάτων & παράνομες απορρίψεις, ασθένειες και θνησιμότητα των μυδιών, καθώς και διοικητικά προβλήματα κυρίως σχετικά με τις αδειοδοτήσεις, είναι μερικά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν παλαιοί και νέοι παραγωγοί. Τα μύδια είναι δημοφιλής θαλασσινός μεζές παγκοσμίως, με μεγάλες παραγωγές και κατανάλωση σε πολλές χώρες. Παρακάτω είναι μια ανάλυση των μεγαλύτερων παραγωγών, καταναλωτών και εμπορικών τάσεων.
Υπάρχουν διάφορες ποικιλίες ανάλογα με το μέγεθος , το σχήμα αλλά και τον τόπο προέλευσης. Σε ορισμένα μέρη γίνεται ακόμη συλλογή «άγριων μυδιών», αλλά τα μύδια που προέρχονται από καλλιέργειες είναι πιο δημοφιλή, καθώς είναι μεγαλύτερα σε μέγεθος, πιο σαρκώδη, ενώ γίνεται καθημερινός και ενδελεχής έλεγχος της παραγωγής και της ασφάλειας τους.
Μορφολογικά το μύδι έχει όστρακο με μήκος περίπου 5 εκ και με χρώμα μαύρο και σκούρο μπλε και εσωτερικά είναι μαύρο γυαλιστερό με μπλε ανταύγειες. Το μαλάκιο μέσα στο όστρακο έχει πορτοκαλί χρώμα όταν είναι θηλυκό και λευκό όταν είναι αρσενικό. Ανάμεσα στα 2 τμήματα του κελύφους του μυδιού υπάρχει ο βύσσος, μια μάζα από σκληρές, σκουρόχρωμες ίνες που πρέπει να απομακρυνθεί καλά πριν την κατανάλωσηςπρος αποφυγή δυσπεψίας. Τα μύδια θα τα συναντήσουμε κυρίως σε αβαθή νερά, προσκολλημένα σε στερεά σώματα, κυρίως σε βράχια και κροκάλες.
Τρέφονται με φυτοπλαγκτόν και οργανική ύλη φιλτράροντας διαρκώς το θαλασσινό νερό και, ως εκ τούτου, εκτρέφονται πάντα σε περιοχές πλούσιες σε πλαγκτόν. Η στήριξη που θα έπρεπε να δίνει το κράτος στους παραγωγούς μυδιών είναι σήμερα μηδαμινή έως και ανύπαρκτη. Τα μύδια αποτελούν μια σημαντική πηγή αντιοξειδωτικών, βιταμινών και πρωτεΐνης.
Αναλυτικότερα, τα μύδια περιέχουν πρωτεΐνες υψηλής διατροφικής αξίας στις οποίες απαντώνται όλα τα αμινοξέα. 85 γρ μύδια περιέχουν 20-22 γρ πρωτεΐνης και το 40% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης.
Επιπλέον έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ανόργανα άλατα όπως το μαγγάνιο και το σελήνιο ενώ επιπροσθέτως τα μύδια είναι πλούσια σε βιταμίνη Β12, Β1, Β2, βιταμίνη Α, βιταμίνη D και βιταμίνης C, καθώς και σε ασβέστιο, φώσφορο και σίδηρο. Η διατροφική τους αξία και η φανταστική γεύση με τους διάφορους τρόπους μαγειρέματος συνιστούν επιτακτική την ανάγκη στήριξης, προώθησης και διαφήμισης των παραγωγών μυδιού.
Το όστρακο που λατρεύεται παγκοσμίως
Όλα τα τρόφιμα έχουν την εποχή τους. Tα μύδια έχουν το κατάλληλο μέγεθος και σάρκα, τους μήνες όπως λένε και οι Γάλλοι που δεν έχουν «R» δηλαδή Μάιο, Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο, τότε φτάνουν τα 4-5cm μήκος και έχουν συμπαγή σάρκα και καθαρό χρώμα. Το όστρακο είναι γενικά τριγωνικό με στρογγυλεμένο πίσω άκρο. Το σώμα του έχει δίλοβο μανδύα που βρίσκονται οι γανάδες και περιβάλει σπλάχνα τα οποία βρίσκονται στη βάση του μανδύα. Το μύδι είναι διηθηματοφάγος οργανισμός και συγκρατεί επιλεκτικά μικροοργανισμούς της τάξεως 1-7 μm ενώ μεγαλύτερους τους απορρίπτει ως ψευδοκόπρανα. Το φιλτράρισμα γίνεται με τη βοήθεια των ρευμάτων μέσω συφονισμού. Οι κορυφαίοι παραγωγοί μυδιών παγκοσμίως είναι: Κίνα, θα μπορούσαμε να πούμε ηγέτιδα στην παγκόσμια παραγωγή, με πάνω από 11 εκατομμύρια τόνους ετησίως. Η Ισπανία παράγει περίπου 250.000 τόνους το χρόνο, κυρίως από τη Γαλικία και η Χιλή.
ΑΠΑΙΤΕΊ ΓΝΏΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΊΑΣ, ΚΑΤΆΛΛΗΛΟ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟ ΚΑΙ ΣΩΣΤΉ ΤΕΧΝΙΚΉ
Εμπόριο και ψάρεμα με το σκάφος
Μην παίρνετε μικρά μύδια (κάτω των 5 εκ.) για να επιτρέψετε τον πολλαπλασιασμό τους
Τα μύδια παραμένουν σημαντική πηγή διατροφής παγκοσμίως, τόσο για τη γεύση όσο και για τη διατροφική τους αξία. Η Ελλάδα παίζει βασικό ρόλο στην ευρωπαϊκή αγορά, αλλά οι προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής απαιτούν νέες προσαρμογές στην παραγωγή. Το σωστό ψάρεμα μυδιών απαιτεί γνώση της νομοθεσίας, του κατάλληλου εξοπλισμού και της σωστής τεχνικής.
Ακολουθούν οι βασικές πληροφορίες: Πριν ξεκινήσετε, βεβαιωθείτε ότι επιτρέπεται η συλλογή μυδιών στην περιοχή σας. Υπάρχουν κανονισμοί για την ποσότητα, το μέγεθος και τις περιόδους απαγόρευσης, ώστε να προστατεύεται το οικοσύστημα. Τα μύδια βρίσκονται σε υφάλους, βράχια και εκβολές ποταμών. Επιλέξτε καθαρές περιοχές, μακριά από βιομηχανικές απορροές, για να αποφύγετε τη ρύπανση. Αποφύγετε τη συλλογή σε περιόδους καραντίνας λόγω τοξινών (π.χ. ερυθρά παλίρροια). Θα χρειατσείτε και τον κατάλληλο εξοπλισμό.
Αν ψαρεύετε με ελεύθερη κατάδυση πρέπει να έχετε μάσκα και αναπνευστήρα απαραιτήτως, καθώς και γάντια για προστασία από αιχμηρές άκρες. Λογικά θα πρέπει να προμηθευτείτε και ένα ειδικό μαχαίρι για να αποκολλήσετε τα μύδια χωρίς να καταστρέφετε το υπόστρωμα και τέλος ένα καλάθι ή δίχτυ για τη συλλογή τους. Τα μύδια προσκολλώνται σε βράχια ή ξύλινα υποστρώματα με τις “βύσσους” (ίνες πρόσφυσης). Για να τα αφαιρέσετε, τραβήξτε προσεκτικά ή χρησιμοποιήστε μαχαίρι, αποφεύγοντας να χαλάσετε το φυσικό τους περιβάλλον.
Μην παίρνετε μικρά μύδια (κάτω των 5 εκ.) για να επιτρέψετε τον πολλαπλασιασμό τους. Σημαντική όμως είναι και η αποθήκευση πριν την κατανάλωση, είτε είστε έμπορος είτε ερασιτέχνης αλιέας. Τοποθετήστε τα σε θαλασσινό νερό ή σε υγρό πανί μέχρι να τα καταναλώσετε. Τα μύδια πρέπει να είναι ζωντανά πριν το μαγείρεμα (κλειστό κέλυφος ή αντιδρούν σε άγγιγμα).
Βράστε ή αχνίστε τα πριν την κατανάλωση για ασφάλεια. Η πιο απλή μέθοδος είναι η χειροκίνητη συλλογή από τη βάρκα. Αν βρίσκεστε σε ρηχά νερά, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε απόχη ή γάντζο για να αποκολλήσετε τα μύδια από βράχια ή σημαδούρες. Για τους πιο τολμηρούς, η ελεύθερη κατάδυση με μάσκα και βατραχοπέδιλα είναι ένας εξαιρετικός τρόπος να μαζέψετε φρέσκα μύδια από τον βυθό.
Σε περιοχές με τεχνητές κατασκευές όπως παλαίστρες ή σχοινιά μυδοκαλλιέργειας, η συλλογή μπορεί να γίνει απευθείας με το χέρι. Το σκάφος που χρησιμοποιείτε επηρεάζει σημαντικά τη μέθοδο συλλογής μυδιών. Το φουσκωτό σκάφος είναι ευέλικτο και ιδανικό για ρηχά νερά, αλλά έχει περιορισμένο χώρο και σταθερότητα. Είναι ιδανικό για χειροκίνητη συλλογή με γάντζο ή απόχη.
Μπορείτε να δέσετε το σκάφος κοντά σε βράχια και να ψαρέψετε μύδια χωρίς να βουτήξετε. Επειδή είναι ελαφρύ, χρειάζεται καλό αγκυροβόλιο για να μην παρασυρθεί από το ρεύμα. Το ξύλινο σκάφος είναι πιο σταθερό και επιτρέπει τη χρήση βαρέος εξοπλισμού, αλλά έχει περιορισμένη ευελιξία σε ρηχά νερά.
Είναι ιδανικό για τη χρήση καλαθιού συλλογής ή γάντζου για τη συλλογή μυδιών από σημαδούρες και βράχους. Επιπλέον, μπορεί να φιλοξενήσει βίντσι ή ανυψωτικό μηχανισμό για την ανάσυρση βαριών φορτίων. Το ταχύπλοο σκάφος προσφέρει γρήγορη μετακίνηση και στιβαρή κατασκευή.
Σκληρή εργασία για την παραγωγή
Η καλλιέργεια ξεκινά με τη συλλογή του γόνου που προσκολλάται σε ειδικά σχοινιά, τους γονοσυλλέκτες. Οι μυδοκαλλιεργητές αφαιρούν το γόνο από τα σχοινιά και τον τοποθετούν σε πλαστικά κυλινδρικά δίχτυα, τους αρμαθούς, που κρέμονται με σχοινί στο νερό. Η εκτροφή γίνεται είτε πάνω σε πασσάλους (πασσαλωτά μυδοτροφεία), είτε πάνω σε σχοινιά που κρέμονται από πλωτήρες (πλωτά ή long-line μυδοτροφεία). Από τον Μάιο μέχρι τον Ιούλιο, οι μυδοκαλλιεργητές φροντίζουν να ανοίγουν κατά καιρούς τους αρμαθούς, να αραιώνουν τα μύδια που στο μεταξύ έχουν μεγαλώσει και να τα ξανατοποθετούν στα μυδοτροφεία, ώσπου να ολοκληρωθεί η ανάπτυξή τους και να είναι έτοιμα για συγκομιδή.
Αναστάσης Κατσαβός
Πηγή: ellinasagrotis.gr
