Έφθασε το 2010 στο 10% και έχει πλήξει ιδιαίτερα τον όμιλο Λάτση, την Pasal και το Avenue
Πτώση τζίρου, σκληρός ανταγωνισμός, καταγγελίες για αυθαίρετες κατασκευές, προσφυγές, αντεγκλήσεις, πιέσεις για μειώσεις ενοικίων και πόλεμος συμφερόντων, είναι το σκηνικό, μέσα στο οποίο δραστηριοποιούνται τα παραδοσιακά εμπορικά κέντρα που λειτουργούν στην Αττική.
Παρ’ όλα αυτά τρία νέα Malls ετοιμάζονται να ανοίξουν τις πύλες τους, διευρύνοντας μια αγορά που δείχνει κορεσμένη. Το εκπτωτικό χωριό της McAthurGlen στα Σπάτα, το River West του Νίκου Στασινόπουλου της Βιοχάλκο στον Κηφισό και το εμπορικό της Reds του ομίλου Μπόμπολα επίσης στα Σπάτα.
Πόσα τελικά Malls μπορούν να χωρέσουν στην Αττική, σε μια περίοδο μειωμένης αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών και πόσο μεγάλο είναι το επιχειρηματικό ρίσκο των ομίλων real estate, που επενδύουν σ’ αυτά; Οι αναλυτές εκτιμούν ότι στο περιβάλλον αυτό, η πορεία των εμπορικών κέντρων είναι καλύτερη από το μέσο όρο της αγοράς, καθώς η πτώση του τζίρου τους περιορίζεται το 2010 στο 10%, όταν η συνολική αγορά έχει υποχωρήσει κατά 30% – 35%.
Το Mall Athnes του ομίλου Λάτση, το μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο της Αττικής, εμφάνισε μείωση τζίρου κατά 10,5% το 2010 στα 335 εκατ. ευρώ, ενώ μείωση κατά 12%, στα 205 εκατ. ευρώ είχε το Mediterranean Cosmos του ίδιου ομίλου στη Θεσσαλονίκη.
Το μοναδικό από τα τρία εμπορικά κέντρα της Lamda Development, που είχε αύξηση κατά 2,5%, στα 171 εκατ. ευρώ ήταν το Golden Hall, το οποίο όμως απευθύνεται σε ισχυρούς οικονομικά πελάτες. Ο διευθύνων σύμβουλος της εισηγμένης Οδυσσέας Αθανασίου εκτιμά πως η μείωση θα κυμανθεί σε μονοψήφια επίπεδα του 2011 και πως η κρίσιμη περίοδος σύγκρισης μεταξύ 2010 και 2011 θα φανεί από τον Μάιο και μετά, καθώς πέρυσι η κρίση εμφανίστηκε ουσιαστικά μετά τον Μάιο και την ένταξη της χώρας στο μνημόνιο, ενώ το τελευταίο τετράμηνο του έτους η κίνηση σημείωνε σταθερή πτώση γύρω στο 14%. Φέτος, η διοίκηση της Lamda Development ελπίζει ότι η πτώση των πωλήσεων στα καταστήματα των τριών εμπορικών της κέντρων θα διαμορφωθεί το 7%.
Τη συγκρατημένη αισιοδοξία της διοίκησης του εισηγμένης εταιρείας του ομίλου Λάτση δείχνουν να μη συμμερίζονται οι ξένοι επενδυτές, οι οποίοι διστάζουν να κάνουν τοποθετήσεις στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τα στοιχεία, η συμμετοχή των ξένων θεσμικών στην Lamda Development έχει μειωθεί σήμερα στο 9% από το 26% όπου βρισκόταν πριν από την κρίση. Σύμφωνα με τη διοίκηση της εισηγμένης, οι επενδυτές γνωρίζουν τα εμπορικά κέντρα του ομίλου και τον τρόπο λειτουργίας τους, αλλά η αποχώρησή τους έχει σχέση με την οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα.
Το Athens Ηeart της Pasal Development του Σωτήρη Θεοδωρίδη, διατήρησε στάσιμες τις πωλήσεις του το 2010, παρά το γεγονός ότι ανέβασε κατά 6% την επισκεψιμότητά του. Η Pasal είχε ζημιές 16,7 εκατ. ευρώ το 2010, μειωμένες πάντως σε σχέση με το 2009, που ανερχόταν στα 22,3 εκατ. ευρώ, ωστόσο ο προβληματισμός του Σωτήρη Θεοδωρίδη για τη συνέχεια είναι έντονος.
Το επίπεδο των πωλήσεων ήταν αυτό που είχε υποχρεώσει τον Σωτήρη Θεοδωρίδη να επιδιώξει να πουλήσει το 50% ή και ολόκληρο το εμπορικό του κέντρο, αλλά δεν βρήκε αγοραστή. Μείωση κατά 7% περίπου εκτιμάται ότι είχε στις πωλήσεις του και το Avenue, το εμπορικό κέντρο της Sanyo στο Μαρούσι, ενώ αντίθετα ικανοποιητική είναι η κίνηση του Athenian Capitol του Θόδωρου Χαραγκιώνη στο κέντρο της Αθήνας, το οποίο καθυστέρησε όμως να ξεκινήσει τη λειτουργία του για τρεις μήνες, γιατί δεν έβρισκε ενοικιαστές.
Προς ανεύρεση ενοικιαστών των καταστημάτων και γραφείων κινείται και ο Γιάννης Παπαθεοχάρης για το Agora Sygrou, το εμπορικό κέντρο προς το οποίο έχει στραφεί το ενδιαφέρον του επιχειρηματία των κοσμικών κέντρων.
Πιέσεις για τα ενοίκια
Το γεγονός ότι η λίστα αναμονής των εμπόρων, που επιθυμούν να στεγαστούν σε κάποιο εμπορικό κέντρο έχει αρχίσει να μειώνεται κατακόρυφα, κρίνεται από τους κύκλους της αγοράς ιδιαίτερα ανησυχητικό, ακόμα και από τους επιχειρηματίες των Malls, ακόμα κι αν δεν το παραδέχονται. Ακόμα όμως και αυτοί, οι οποίοι έχουν καταστήματα στα εμπορικά κέντρα, εκτιμούν ότι εν μέσω κρίσης, τα ενοίκια θα πρέπει να μειωθούν.
Έτσι, τους τελευταίους μήνες οι ιδιοκτήτες των εμπορικών κέντρων δέχονται έντονες πιέσεις από τις εμπορικές αλυσίδες, που μισθώνουν καταστήματα για μείωση των ενοικίων. Το αίτημα των ενοικιαστών έγινε δεκτό τόσο από το Σωτήρη Θεοδωρίδη για το Athens Heart, όσο και από το Σταύρο Παπαγεωργίου της Sanyo για το Avenue.
Οι περιπέτειες Χαραγκιώνη
Μπορεί ο Θόδωρος Χαραγκιώνης να μη συνάντησε δυσκολίες στην ίδρυση του Athenian Capitol, αλλά είναι ο μόνος επιχειρηματίας του real estate πλέον, που είχε στόχο να φτιάξει δύο εμπορικά κέντρα στο Γαλάτσι και τον Πειραιά, ύψους 330 εκατ. ευρώ, αλλά δεν έχει καταφέρει ακόμα τίποτα, καθώς είναι εγκλωβισμένος ανάμεσα στις αντιδράσεις των περιβαλλοντικών και πολιτιστικών συλλόγων του Γαλατσίου και των εμπορικών συλλόγων του δήμου Πειραιά.
Το Mall που θέλει να φτιάξει στο Γαλάτσι με την πορτογαλική Sonae Sierra δεν έχει προχωρήσει, καθώς έχουν προσφύγει κατά της ανέγερσής του στο ΣτΕ περιβαλλοντικοί φορείς της περιοχής και ο Εμπορικός Σύλλογος. Όσον αφορά στο εμπορικό κέντρο στον Πειραιά, στο χώρο των 45 στρεμμάτων του παλιού εργοστασίου ΧΡΩΠΕΙ, δεν υπάρχει καμία εξέλιξη. Ο πρώην δήμαρχος Π. Φασούλας είχε αποφασίσει να απαλλοτριώσει την περιοχή, την οποία αγόρασε ο Θ. Χαραγκιώνης.
Η απαλλοτρίωση δεν προχώρησε, αλλά το εμπορικό κέντρο είναι ακόμα στον αέρα. Η μοναδική περίπτωση να προχωρήσει η επένδυση του κ. Χαραγκιώνη στην περιοχή, είναι να γίνει θεματικό Mall, όπως πρότεινε ο Εμπορικός Σύλλογος Πειραιά.
Το ΣτΕ στο ΕυρωπαΪκό Δικαστήριο για το Mall
Κινδυνεύει να κηρυχθεί οριστικά αυθαίρετο
Ο μεγάλος κίνδυνος για το Mall Athens δεν προέρχεται τόσο από τη μείωση του τζίρου, όσο από το ότι μπορεί να κηρυχθεί οριστικά αυθαίρετο! Ουσιαστικά, το εμπορικό κέντρο του ομίλου Λάτση από το Νοέμβριο του 2005 λειτουργεί στον «αέρα», καθώς λειτουργεί με υπουργική απόφαση που απέκτησε ισχύ νόμου, αλλά το Ε’ τμήμα του ΣτΕ, μετά από προσφυγή Επιτροπής κατοίκων έχει κριθεί αυθαίρετο και εκκρεμεί η απόφαση της Ολομέλειας.
Η Ολομέλεια για να αποφασίσει, έστειλε προδικαστικό ερώτημα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ζητώντας να γνωμοδοτήσει αν τα δικαστήρια μπορούν να παρέχουν αποτελεσματική προστασία στους πολίτες, για να απολαμβάνουν τα δικαιώματα που τους προσφέρει το κοινοτικό δίκαιο.
Το Ε’ Τμήμα του ΣτΕ είχε δικαιώσει τους κατοίκους, αναφέροντας ότι όταν η Βουλή εκδίδει διοικητικές πράξεις και μετατρέπεται σε διοικητικό όργανο από νομοθετικό, στερεί κάθε δικαίωμα στους πολίτες να προσφύγουν κατά της πράξης αυτής.
Θυμίζουμε ότι το Mall του ομίλου Λάτση στο Μαρούσι, χτίστηκε πάνω σε οικόπεδο του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας, το οποίο είχε συμφωνηθεί σε σύμβαση του δήμου Αμαρουσίου να χρησιμοποιηθεί για το Χωριό Τύπου των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, έχοντας μαζί κάποιες ήπιες εμπορικές χρήσεις.
Ο δήμος όμως πούλησε τη δημοτική επιχείρηση στη Lamda Development, η οποία έχτισε τελικά Χωριό Τύπου και Mall. Οι ήπιες εμπορικές χρήσεις μετατράπηκαν σε ένα γιγαντιαίο εμπορικό κέντρο, καθώς ψηφίστηκε νόμος επί υπουργίας Λαλιώτη, που άλλαζε τη χρήση γης και αύξανε τον συντελεστή δόμησης.
Αξιοσημείωτο είναι ότι το οικόπεδο, πάνω στο οποίο χτίστηκε το Mall, πουλήθηκε τελικά από τον ΟΕΚ στη Lamda Development σχεδόν τρεις μήνες μετά τη λειτουργία του εμπορικού κέντρου του ομίλου Λάτση.
Αν το Δικαστήριο της Ε.Ε. δικαιώσει τους κατοίκους, τότε το Mall Athens θα κηρυχθεί εκ νέου αυθαίρετο, με άγνωστη από ‘κει και πέρα την τύχη του. Πάντως, η διοίκηση του Mall του Αμαρουσίου στηρίζει τις ελπίδες της για δικαίωση, στο γεγονός ότι η Ολομέλεια του ΣτΕ, έκρινε ότι το Golden Hall, το οποίο είχε τα ίδια προβλήματα με το Mall, δεν είναι αυθαίρετο.
ATHENS METRO MALL
Καταγγελίες για αυθαιρεσίες
Το Athens Metro Mall του ομογενή από τη Βενεζουέλα Παναγιώτη Κωνσταντίνου, ξεκίνησε τη λειτουργία του στα τέλη του 2010 και, παρά την κρίση, παρουσιάζει σημαντική κίνηση, καθώς είναι το μοναδικό στα Νότια Προάστια, αν και η διοίκηση της Tamila Venture (Tamila Venture (της εταιρείας real estate του Παν. Κωνσταντίνου) περίμενε περισσότερα. Πέρα από το γεγονός, ότι χρειάστηκε 15 χρόνια για να ξεμπλοκάρει η επένδυση, η πολεοδομία και ο δήμος Αγίου Δημητρίου εντόπισαν αυθαιρεσίες, και κάνουν λόγο για παράνομη λειτουργία των 5 κινηματογράφων «Village Roadshow».
Η Πολεοδομία επέβαλε πρόστιμα 375.000 ευρώ, αλλά δεν έχει γίνει ακόμα γνωστό, αν τα πρόστιμα πληρώθηκαν και ποια είναι η τύχη των αυθαίρετων κτισμάτων. Ισχύουν μέχρι τώρα ή «διαγράφονται» μετά το σχέδιο της Γ.Γ. Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΚΑ Μαρίας Καλτσά, σύμφωνα με το οποίο, άδεια για εμπορικά κέντρα θα δίνεται μόνο σε αυτά που βρίσκονται κοντά σε στάση του μετρό ή στο κέντρο της Αθήνας ή αποτελούν Ολυμπιακή εγκατάσταση;
Οι νέες αφίξεις εν μέσω κρίσης
Μπόμπολας κατά Kaempfer και Στασινόπουλος κατά Θεοδωρίδη
Μέσα σ’ αυτό το κλίμα της πτώσης των τζίρων, των προσφυγών στα δικαστήρια πολιτών, περιβαλλοντικών οργανώσεων, εμπορικών συλλόγων, των αυθαιρεσιών, της έλλειψης ενοικιαστών, οι όμιλοι του real estate επιμένουν να εισέλθουν στο χώρο των «ναών του shopping», χωρίς να είναι βέβαιο πόσοι… πιστοί, την περίοδο της ύφεσης, θα εισέλθουν σ’ αυτούς για να τους ενισχύσουν.
Στις 2 Ιουνίου, θα ξεκινήσει τη λειτουργία του το πρώτο εκπτωτικό χωριό της McArthurGlen του μεγιστάνα Joseph Kaempfer με περιουσία 2 δισ. δολάρια και της Bluehouse Development στην περιοχή Γυαλού στα Σπάτα, σε έκταση 21.000 τ.μ. Πρόκειται για επένδυση 100 εκατ. ευρώ, για την οποία η διοίκηση δηλώνει ότι έχει όλα τα στοιχεία να επιτύχει. Οι ιδιοκτήτες του εκπτωτικού χωριού ποντάρουν στο γεγονός ότι θα προσφέρουν επώνυμα προϊόντα μονίμως σε τιμές 35% έως 70% χαμηλότερα.
Την McArthurGlen έφερε στην Ελλάδα το ελληνικό fund Bluehouse, το οποίο ίδρυσαν οι Βίκτωρ Πιζάντε, Γιάννης Δεληκανάκης και Μπάμπης Πανδής το 2004 και έχει εμπλακεί σε σχεδόν 20 διαφορετικές επενδύσεις ακινήτων στην Ελλάδα και τις χώρες των Βαλκανίων και στοχεύει στην είσοδο σε Ουκρανία και Τουρκία.
Η επένδυση της McArthurGlen και της Bluehouse, παρά το μέγεθος της πολυεθνικής εταιρείας του Joseph Kaempfe, δεν ήταν «αναίμακτη». Η έναρξη είχε υπολογιστεί να γίνει στις αρχές του χρόνου, αλλά οι δυσκολίες στην ανεύρεση εταιρειών που θα μισθώσουν τα 110 καταστήματα, λόγω της οικονομικής κρίσης καθυστέρησαν τα εγκαίνια. Ήδη, έχουν κλείσει μεγάλα brands όπως Gant, Timberland, Replay, Lacoste, Cavalli, Moschino, Versace, η Notos Galleries με καλλυντικά, όμως έχει καλυφθεί το 70% του συνόλου των καταστημάτων και όχι το 100% όπως υπολόγιζαν οι διαχειριστές του εκπτωτικού χωριού. Κι αυτό γιατί ορισμένοι επώνυμοι οίκοι που διαθέτουν καταστήματα στη Βουκουρεστίου, δεν έχουν εκδηλώσει, τουλάχιστον προς το παρόν, ενδιαφέρον να πουλήσουν τις συλλογές περασμένων σεζόν στο outlet των Σπάτων.
Σύμφωνα με τον εμπορικό διευθυντή της Bluehouse Γιάννη Γκόνη, στόχος είναι το εκπτωτικό χωριό να γίνει σημείο αναφοράς για τους 5 εκατ. κατοίκους της Αττικής και των 6 περίπου εκατ. τουριστών. Σ’ αυτούς όμως ποντάρει και ο Γιώργος Μπόμπολας, ο οποίος αναπτύσσει το Mall της Reds, του βραχίονα στο real estate της Ελλάκτωρ, δίπλα στο εκπτωτικό χωριό.
Μπορεί οι διαχειριστές των δύο νέων εμπορικών κέντρων να λένε ότι το ένα θα λειτουργεί συμπληρωματικά προς το άλλο, ο ανταγωνισμός όμως είναι δεδομένος. Ο Γ. Μπόμπολας ποντάρει πολύ στην επιτυχία του Μall της Reds, όχι μόνο γιατί επενδύσει 70 εκατ. ευρώ, αλλά γιατί έδωσε σκληρή μάχη με τους φορείς της περιοχής, κατοίκους, οικολογικούς και πολιτιστικούς συλλόγους, για να μπορέσει να εξασφαλίσει την άδεια για το Mall, που καθυστέρησε να του δοθεί δύο χρόνια.
Ένας άλλος διμέτωπος αγώνας επιβίωσης στον κόσμο των Mall έχει αρχίσει να εξελίσσεται σε άλλη περιοχή της Αθήνας. Από τις αρχές Απριλίου, έχουν ξεκινήσει σταδιακά να ανοίγουν τα πρώτα καταστήματα του River West, του νέου εμπορικού κέντρου του, του ομίλου Βιοχάλκο Νίκου Στασινόπουλου. Το River West βρίσκεται ακριβώς δίπλα από τα ΙΚΕΑ της Λεωφόρου Κηφισού και η επιλογή του χώρου από τον κ. Στασινόπουλο (ο οποίος επένδυσε 80 εκατ. ευρώ) έγινε για να βρίσκεται στο κέντρο, όπου ζουν περίπου 500.000 άνθρωποι, στις περιοχές της Δυτικής Αττικής.
Σ’ αυτό το κοινό όμως απευθύνεται και το Athens Heart του Σωτήρη Θεοδωρίδη, που βρίσκεται στον Ταύρο, ο οποίος ανησυχεί πως όσοι επισκέπτονταν τον δικό του εμπορικό κέντρο από τα δυτικά προάστια της Αθήνας, θα προτιμήσουν το νέο Mall της Βιοχάλκο στον Κηφισό, λόγω μικρότερης απόστασης. Υπάρχει και ένα άλλο στοιχείο που ανησυχεί τον Σωτ. Θεοδωρίδη.
Ότι ο Ν. Στασινόπουλος προσφέρει χαμηλότερα ενοίκια, ενώ έχει κλείσει συμφωνίες με εταιρείες του ίδιου μίγματος με αυτές του Athens Heart. Πάντως και ο Νίκος Στασινόπουλος ακόμα δεν έχει καταφέρει να μισθώσει και τα 75 καταστήματα του River West, έχοντας καλύψει το 70% – 80% αυτών.
