Το χρονικό της χρεοκοπίας και οι λόγοι που οδήγησαν στο «λουκέτο»-Οι κερδισμένοι και οι χαμένοι
Στον απόηχο του θορύβου της κατάρρευσης της Thomas Cook κι ενώ ακόμη ούτε η εταιρία, ούτε οι χώρες με τις οποίες συνεργάζεται έχουν καταγράψει την ζημιά που έχει προκληθεί, τα σενάρια «συνωμοσίας» για το τι πραγματικά συνέβη στην επιχείρηση και οδηγήθηκε στην πτώχευση, αλλά και για το ποιοι γνώριζαν την πραγματική κατάσταση έχουν κατακλύσει την παγκόσμια ειδησεογραφία. Τι πραγματικά συνέβη όμως στον τουριστικό κολοσσό;
Ο Νεσέτ Κοτζκάρ, ο οποίος έχει ποσοστό 8% στη βρετανικό ταξιδιωτικό όμιλο, δήλωσε ότι η Thomas Cook οφείλει «μερικές εκατοντάδες εκατ. στερλίνες» σε τουρκικές επιχειρήσεις, χρήματα τα οποία ίσως δεν καταβληθούν μετά την πώλησή της.
Ο Κοτζκάρ είναι επίσης ο πρόεδρος της Anex Tour, εταιρεία με έδρα την Τουρκία που δουλεύει κυρίως με τουρίστες από χώρες όπως η Ρωσία και η Ουκρανία.
H κατάρρευση της Thomas Cook προκάλεσε την άνοδο των μετοχών ανταγωνιστών της όπως η TUI, καθώς και των αεροπορικών εταιρειών χαμηλού κόστους, EasyJet και Ryanair, στις χρηματιστηριακές συναλλαγές της Δευτέρας.
Η μετοχή της TUI κερδίζει 7,1%, στις £900,80, η μετοχή της easyJet ενισχύεται 2,8%, στις £1.088 ενώ της Ryanair σημειώνει μικρότερη άνοδο, στα €10,07.
«Η κατάρρευση της Thomas Cook φέρνει κακές ειδήσεις για τους τουρίστες και τις κυβερνήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γερμανίας, αλλά ενισχύει τις μετοχές που είναι πιο εκτεθειμένες στις αγορές της», δηλώνει ένας trader στο Reuters.
Στο Λονδίνο, η Data Group, που έχει την τουριστική επιχείρηση Jet2holidays, κερδίζει 8,7%, φτάνοντας το πιο υψηλό σημείο της από τις 21 Μαΐου.
Η On the Beach κινείται 1,6% υψηλότερα.
Οι λόγοι που οδήγησαν στο «λουκέτο»
Η κατάρρευση της Thomas Cook προκαλεί σεισμό στην παγκόσμια βιομηχανία του τουρισμού. Όχι μόνο γιατί αφήνει στον αέρα 600.000 ταξιδιώτες (μεταξύ των οποίων και 50.000 που έχουν «ξεμείνει» στην Ελλάδα), αλλά κυρίως γιατί αφανίζει από τον επιχειρηματικό χάρτη μία εταιρεία με ιστορία 178 χρόνων, που έμαθε τον τουρισμό και τις διακοπές στις μάζες των Ευρωπαίων.
Πώς γίνεται να χρεοκοπήσει μία εταιρεία 178 χρόνων από τη μία μέρα στην άλλη; Η Thomas Cook έπεσε θύμα μιας αποτυχημένης συγχώνευσης, της στροφής των ταξιδιωτών στο ίντερνετ και της αβεβαιότητας του Brexit. Και την κρίσιμη στιγμή, ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον αρνήθηκε να της πετάξει ένα σωσίβιο σωτηρίας.
Η ιστορία της Thomas Cook ξεκινά το 1841, όταν ένας πρώην ιεροκήρυκας από το Ντερμπισάιρ διοργανώνει μία εκδρομή με τρένο, ώστε εκείνος και περίπου 500 ομοϊδεάτες του να λάβουν μέρος σε μία συνάντηση του δημοφιλούς την εποχή εκείνη, κινήματος της εγκράτειας. Κάπως έτσι, ο Τόμας Κουκ, που την εποχή εκείνη εργαζόταν ως επιπλοποιός, έκανε το πρώτο βήμα για να μείνει γνωστός ως ο πατέρας του σύγχρονου τουρισμού.
Όσο για την αρχή του τέλους της τουριστικής αυτοκρατορίας που μέχρι και σήμερα έφερε το όνομά του, αυτή θα πρέπει να αναζητηθεί κάπου στο 2007. Είναι η εποχή που οι ταξιδιώτες στρέφονται όλο και περισσότερο στο ίντερνετ, αφού οι low cost αεροπορικές εταιρείες όπως η EasyJet και η Ryanair και οι πλατφόρμες βραχυπρόθεσμων μισθώσεων όπως το Aibnb αλλάζουν για πάντα τη βιομηχανία του τουρισμού. Σε μία προσπάθεια, λοιπόν, να γίνει ανταγωνιστική στη νέα εποχή, η Thomas Cook συγχωνεύεται με την MyTravel, σε ένα deal που υποτίθεται ότι θα δημιουργήσει έναν ευρωπαϊκό γίγαντα του τουρισμού.
Αντ΄ αυτού, το deal με τη MyTravel αποδεικνύεται μοιραίο. Η Thomas Cook φορτώνεται με χρέη, αλλά συνεχίζει να ακολουθεί το ίδιο, ξεπερασμένο μοντέλο. Μέχρι και τη στιγμή της κατάρρευσής της, η εταιρεία λειτουργούσε περίπου 560 υποκαταστήματα, την ώρα που οι έρευνες δείχνουν ότι μόλις ένας στους επτά Βρετανούς επισκέπτονται ένα τουριστικό γραφείο προκειμένου να κλείσουν τις διακοπές τους.
Στα δομικά προβλήματα της Thomas Cook ήρθε να προστεθεί η κακή συγκυρία. Οι καύσωνες που έπληξαν όλη την Ευρώπη το Μάιο του 2018 –όταν οι Βρετανοί τυπικά κλείνουν τις διακοπές τους για το καλοκαίρι- οδήγησαν σε κατακόρυφη μείωση της ζήτησης για τουριστικά πακέτα προς τους πιο ζεστούς προορισμούς της Μεσογείου. Και φέτος το καλοκαίρι, η αβεβαιότητα του Brexit οδήγησε πολλούς Βρετανούς να αναβάλουν τα σχέδιά τους για διακοπές.
Έτσι και αλλιώς, η Thomas Cook βρισκόταν στο χείλος του γκρεμού εδώ και χρόνια. Το 2011 είχε επιβιώσει μόνο έπειτα από μία επείγουσα ένεση ρευστού, ενώ το 2015, η πώληση ποσοστού της στην κινεζική Fosun (που ήδη είχε εξαγοράσει το Club Med και το Cirque de Soleil) παρουσιάστηκε σαν μια σωτήρια λύση.
Φέτος τον Αύγουστο δόθηκε στη δημοσιότητα ένα σχέδιο αναδιάρθρωσης, που προέβλεπε μία νέα ένεση ρευστού ύψους 450 εκατ. στερλινών από τα η Fosun, εφόσον οι τράπεζες διέγραφαν χρέη 1,7 δισ. στερλινών και οι υπόλοιποι μέτοχοι έχαναν τα χρήματά τους. Αυτό το deal κατέρρευσε το Σαββατοκύριακο, όταν οι πιστώτριες τράπεζες ζήτησαν 200 εκατ. στερλίνες, χρήματα τα οποία η Thomas Cook δεν μπόρεσε να συγκεντρώσει. Επικαλούμενος τον λεγόμενο «ηθικό κίνδυνο», ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον αρνήθηκε να παρέμβει με ένα κρατικό πρόγραμμα διάσωσης.
Το χρονικό της χρεοκοπίας
Ο όμιλος, πρακτορείο ταξιδιών και αεροπορική εταιρεία ταυτόχρονα, είχε ετήσιο κύκλο εργασιών ύψους 10 δισεκατομμυρίων λιρών και 20 εκατομμύρια πελάτες που ταξίδευαν σε ολόκληρο τον κόσμο: Μαλδίβες, Ταϊλάνδη, Κίνα, αλλά και στην νότια Ευρώπη και την Μεσόγειο. Η Μαγιόρκα και η Αντάλια ήταν κομβικοί προορισμοί.
Επίσης στην κατοχή του ομίλου βρίσκονται 200 ξενοδοχεία την επωνυμία Thomas Cook, που απευθύνονται το κάθε ένα σε ειδικό κοινό (οικογένειες, χαμηλές τιμές, trendy νεολαία, πολυτελή). Περιλαμβάνει την εταιρεία Jet Tours, την Neckerman στην ηπειρωτική Ευρώπη, μαζί με εκατό αεροσκάφη στο όνομά της ή υπό το εμπορικό σήμα Condor.
Οι οικονομικές δυσχέρειες του ομίλου υπήρχαν εδώ και χρόνια, αλλά επιδεινώθηκαν τους τελευταίους μήνες: την άνοιξη, ο επικεφαλής του ομίλου ανακοίνωσε ζημίες ύψους 1,5 δισεκατομμυρίου λιρών. Τα προβλήματα των τελευταίων μηνών οδήγησαν στην κατάρρευση της μετοχής του ομίλου που έφθασε να αξίζει λίγες πένες.
Βασικός μέτοχος του Thomas Cook, με 17% του κεφαλαίου, ο κινεζικός όμιλος Fosun, ιδιοκτήτης του Club Med, είχε προγραμματίσει την εξαγορά του τομέα των οργανωμένων ταξιδιών του βρετανικού ομίλου στο πλαίσιο πακέτου αναχρηματοδότησης ύψους 900 εκατομμυρίων λιρών, από το οποίο είχε καταβάλει το ήμισυ.
Τις τελευταίες ημέρες, όμως, ορισμένοι πιστωτές απαίτησαν επιπλέον 200 εκατομμύρια λίρες (227 εκατομμύρια ευρώ) για να δεχθούν να αναχρηματοδοτήσουν την Thomas Cook, με το επιχείρημα ότι, διαφορετικά, η εταιρεία δεν θα ήταν βιώσιμη. Από την Παρασκευή, οι συσκέψεις διαδέχονταν η μία την άλλη για την εξεύρεση πόρων ή για την διατύπωση αιτημάτων μείωσης των απαιτήσεων για επιπλέον πόρους. Μάταια όμως…
Υπό άμεση απειλή βρίσκονται 22.000 θέσεις εργασίας, οι 9.000 στο Ηνωμένο Βασίλειο, σε μία οικονομία που υφίσταται ήδη τις συνέπειες του Brexit.