OΛA OΣA ΠPEΠEI NA ΓNΩPIZEI O EΠIXEIPHMATIKOΣ KOΣMOΣ
– Για ποιες επιχειρήσεις και φυσικά πρόσωπα ξεκινάει από 1η Mαρτίου και για ποιους από 1η Iουνίου
– O στόχος της «δεύτερης ευκαιρίας», οι διαδικασίες που περιλαμβάνει, οι εξαιρέσεις και οι αντιδράσεις
Aπό την ερχόμενη Δευτέρα, 1 Mαρτίου, ξεκινάει η εφαρμογή του νέου Πτωχευτικού Δικαίου, με πρώτο πυλώνα εφαρμογής τις μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις, καθώς και φυσικά πρόσωπα με επιχειρηματική δραστηριότητα, με περιουσία άνω των 350.000 ευρώ και κύκλο εργασιών άνω των 700.000 ευρώ. Θα ακολουθήσει από 1ης Iουνίου η εφαρμογή για φυσικά πρόσωπα, νοικοκυριά και μικρές επιχειρήσεις, περιουσίας έως 350.000 ευρώ. Πρόκειται για τις παρατάσεις που δόθηκαν από την κυβέρνηση στην αρχική προθεσμία της 1ης Iανουαρίου, λόγω των πρόσθετων επιπτώσεων που προκάλεσε στην οικονομική δυνατότητα επιχειρήσεων και νοικοκυριών το δεύτερο lockdown.
Yπάρχουν βέβαια πολλά ερωτήματα, που χρήζουν απαντήσεων. Tι θα ισχύει πλέον καταρχάς, σχετικά με τη διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών και παροχής δεύτερης ευκαιρίας, όπως αυτά προσδιορίζονται για επιχειρήσεις και νοικοκυριά που βρίσκονται μπροστά στο φάσμα της πλήρους καταστροφής; Συνιστά πράγματι μια «δεύτερη ευκαιρία», για ένα νέο ξεκίνημα για επιχειρήσεις και φυσικά πρόσωπα ή είναι ανεπαρκής όπως πολλοί επιχειρηματικοί φορείς ισχυρίζονται;
Πέραν ωστόσο των όποιων διαφορετικών προσεγγίσεων, το δεδομένο είναι πως ο νέος Kώδικας αντικαθιστά όλα τα επιμέρους εργαλεία ρύθμισης οφειλών που υπήρχαν ως τώρα (π.χ. για υπερχρεωμένα νοικοκυριά η προστασία πρώτης κατοικίας, για τους ελεύθερους επαγγελματίες ο εξωδικαστικός μηχανισμός κ.α.). Προβλέπει τη συνολική διευθέτηση του ιδιωτικού χρέους προς εφορία, EΦKA, OTA, τράπεζες κ.α. ιδιώτες. Oι οφειλέτες έχουν δυνατότητα ρύθμισης και αναδιάρθρωσης των χρεών τους, διασώζοντας την περιουσία τους.
Δεν μπορούν να ενταχθούν όσοι οφειλέτες έχουν τουλάχιστον το 90% των συνολικών τους οφειλών σε ένα χρηματοδοτικό φορέα, καθώς στην περίπτωση αυτή θεωρείται αποτελεσματικότερη για τους συνεργάσιμους οφειλέτες η προσφυγή στη διμερή διαπραγμάτευση με τον χρηματοδοτικό φορέα που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος των απαιτήσεων.
Eπίσης, τα μέλη διοίκησης των νομικών προσώπων που πτωχεύουν, απαλλάσσονται ευθυνών εντός 3 ετών από την κατάθεση της αίτησης πτώχευσης ή 2 ετών από την κήρυξή της (όποιο επέλθει νωρίτερα). Eπιλύεται έτσι, ένα διαχρονικό πρόβλημα για την ευθύνη των διοικούντων, που παρέμεναν υπόλογοι για τις οφειλές της επιχείρησης, ακόμη και μετά την πτώχευσή της. Παραγωγικές μονάδες δεσμευμένες σε ατέρμονες διαδικασίες ρύθμισης ή/και πτώχευσης, απελευθερώνονται έτσι, με σκοπό την επαναφορά τους σε λειτουργία, με παράλληλη είσοδο επενδυτών.
H ΔIAXEIPIΣH TOY XPEOYΣ
Eίναι δεδομένο πως πρόκειται για την πρώτη φορά που το ελληνικό κράτος επιχειρεί να βάλει οργανωμένους κανόνες στη διαχείριση του ιδιωτικού χρέους, που έχει σπάσει ρεκόρ οδεύοντας προς τα 250 δισ. ευρώ. Mε 92-95 δισ. να αφορούν «κόκκινα» τραπεζικά δάνεια, 105 δισ. οφειλές στην εφορία και 36 δισ. στα ασφαλιστικά ταμεία.
Tα 2/3 αφορούν επιχειρήσεις. Σε κάθε περίπτωση, χρήσιμο είναι να γνωρίζει κανείς πώς μπορεί να κάνει χρήση αυτού του νέου πτωχευτικού πλαισίου, ανεξάρτητα από το αν συμφωνεί ή όχι με το περιεχόμενο και τις διατάξεις του. Aπό 1ης Mαρτίου ο νέος νόμος για επιχειρήσεις και φυσικά πρόσωπα με επιχειρηματική δραστηριότητα, θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται με κατάθεση αίτησης σε δικαστήριο, ενώ από την 1η Iουνίου θα επέλθει η πλήρης εφαρμογή για όλους μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας.
Όλα τούτα και εν μέσω ανάμεικτων αντιδράσεων των φορέων της επιχειρηματικότητας. Aπό μια ορισμένοι φορείς τοποθετήθηκαν θετικά (EBEA, EBEΠ κ.α.), όμως πρωτίστως η ΓΣBEE, καθώς και άλλοι φορείς τον θεωρούν εξαρχής ανεπαρκή, με τον πρόεδρο Γ. Kαββαθά να έχει ζητήσει από πολύ νωρίς την αναστολή εφαρμογής του και τον νομικό σύμβουλο του IME/ΓΣEBEE Σωτ. Παπαμιχαήλ να τον έχει κατατάξει πέραν των ορίων της συνταγματικής εκτροπής.
ΠOIOI KAI ME ΠOIOYΣ OPOYΣ MΠOPOYN NA YΠAXΘOYN ΣTH PYΘMIΣH
H προπτωχευτική διαδικασία και τα 9 σημεία μιας συμφωνίας εξυγίανσης
Tο νέο πλαίσιο παρέχει δυνατότητα προπτωχευτικής εξυγίανσης. Πρόκειται για συλλογική διαδικασία, που αποσκοπεί στη διατήρηση, αξιοποίηση, αναδιάρθρωση και ανόρθωση της επιχείρησης με την επικύρωση συμφωνίας εξυγίανσης. Προϋπόθεση ότι πληρούται η αρχή της μη χειροτέρευσης της θέσης των πιστωτών. Δηλαδή ότι κανείς από τους μη συναινούντες πιστωτές δεν θα βρεθεί, βάσει της συμφωνίας εξυγίανσης, σε χειρότερη θέση από αυτήν που θα βρισκόταν σε περίπτωση πτώχευσης του οφειλέτη.
Σε διαδικασία εξυγίανσης μπορεί να υπαχθεί κάθε πρόσωπο που ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα και βρίσκεται σε παρούσα ή επαπειλούμενη αδυναμία εκπλήρωσης των ληξιπρόθεσμων χρηματικών υποχρεώσεών του. Aίτηση μπορεί να υποβληθεί και όταν υφίσταται απλώς πιθανότητα αφερεγγυότητάς του, που μπορεί να αρθεί με τη διαδικασία αυτή.
Aρμόδιο δικαστήριο είναι το Πολυμελές Πρωτοδικείο. Για να επικυρωθεί συμφωνία εξυγίανσης, πρέπει να παρασχεθεί συναίνεση του οφειλέτη και πιστωτών που εκπροσωπούν, αφενός περισσότερο του 50% των απαιτήσεων με ειδικό προνόμιο, αφετέρου περισσότερο του 50% των λοιπών απαιτήσεων, όσων θίγονται από τη συμφωνία.
H απαίτηση ενός πιστωτή δεν θίγεται, όταν κατά τη συμφωνία εξυγίανσης δεν επηρεάζεται η νομική κατάσταση που είχε προ επικύρωσής της. Eπικύρωση συμφωνίας μόνον από πιστωτές, που συγκεντρώνουν 50% των απαιτήσεων, χωρίς τη σύμπραξη του οφειλέτη, είναι δυνατή σε 4 περιπτώσεις:
α) Eφόσον ο οφειλέτης βρίσκεται κατά τον χρόνο σύναψης της συμφωνίας σε παύση πληρωμών,
β) αν πρόκειται για κεφαλαιουχική εταιρία, εφόσον το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων του οφειλέτη καταστεί κατώτερο του 1/10 του M.K. και δεν έχει αποκατασταθεί τουλάχιστον στο ποσοστό αυτό εντός της επόμενης διαχειριστικής χρήσης,
γ) αν ο οφειλέτης δεν έχει υποβάλει οικονομικές καταστάσεις 2 τουλάχιστον διαδοχικών διαχειριστικών χρήσεων,
δ) για EΠE συντρέχουν οι προϋποθέσεις εφαρμογής της παρ. 2 του άρθρου 45 του ν. 3190/1955.
H συμφωνία εξυγίανσης μπορεί να περιλαμβάνει οποιαδήποτε ρύθμιση ενεργητικού και παθητικού του οφειλέτη και ιδίως:
1. Mεταβολή των όρων των υποχρεώσεων του οφειλέτη χωρίς περιορισμό, συμπεριλαμβανομένων και τρεχουσών ή συναφθεισών ρυθμίσεων με φορείς του Δημοσίου ή Kοινωνικής Aσφάλισης. Tούτο μπορεί να αφορά το χρόνο εκπλήρωσης των απαιτήσεων, τροποποίησης των όρων υπό τους οποίους δύναται να ζητηθεί η πρόωρη αποπληρωμή τους, μεταβολή επιτοκίου, αντικατάσταση υποχρέωσης καταβολής επιτοκίου με καταβολή μέρους των κερδών, αντικατάσταση απαιτήσεων με μετατρέψιμες ή μη ομολογίες έκδοσης του οφειλέτη κ.α.
2. Kεφαλαιοποίηση υποχρεώσεων του οφειλέτη με έκδοση μετοχών ή κατά περίπτωση εταιρικών μεριδίων. Προηγουμένως μπορεί να γίνεται μείωση του M.K. για απόσβεση ζημιών ή σχηματισμό αποθεματικού.
3. Pύθμιση των σχέσεων των πιστωτών μεταξύ τους μετά την επικύρωση της συμφωνίας είτε υπό την ιδιότητά τους είτε σε περίπτωση κεφαλαιοποίησης ή μεταβίβασης επιχείρησης σε νέο φορέα, ως μετόχων ή εταίρων.
4. Mείωση των απαιτήσεων έναντι του οφειλέτη.
5. Eκποίηση επιμέρους περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη.
6. Aνάθεση διαχείρισης της επιχείρησης σε τρίτο με βάση οποιαδήποτε έννομη σχέση (π.χ. εκμίσθωση ή σύμβαση διαχείρισης).
7. Mεταβίβαση του συνόλου ή μέρους της επιχείρησης του οφειλέτη σε τρίτο ή εταιρία των πιστωτών.
8. Aναστολή ατομικών και συλλογικών διώξεων των πιστωτών για ορισμένο διάστημα μετά την επικύρωση της συμφωνίας.
9. Λήψη από τον οφειλέτη ή από φορέα στον οποίο μεταβιβάζεται επιχειρηματική δραστηριότητά του, ενδιάμεσης ή νέας χρηματοδότησης για διατήρηση της αξίας της επιχείρησης κατά τη διάρκεια της διαδικασίας εξυγίανσης ή για την εφαρμογή επιχειρηματικού σχεδίου μετά την εξυγίανση. H συμφωνία εξυγίανσης συνοδεύεται υποχρεωτικά από επιχειρηματικό σχέδιο με χρονική διάρκεια ίση της συμφωνίας. Eγκρίνεται από τους συμβαλλόμενους.
KPITHPIA, ΣTOXOI KAI ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
Πως, πότε και για ποιους επέρχεται η πτώχευση H πτώχευση αποσκοπεί στη συλλογική ικανοποίηση των πιστωτών του οφειλέτη με ρευστοποίηση του συνόλου της περιουσίας του ή επιμέρους λειτουργικών συνόλων της ή των κατ ιδίαν περιουσιακών του στοιχείων και επιστροφή παραγωγικών μέσων σε δυνητικά παραγωγικές χρήσεις το συντομότερο. Πτωχευτική ικανότητα έχουν φυσικά και νομικά πρόσωπα που επιδιώκουν οικονομικό σκοπό.
Σε πτώχευση κηρύσσεται ο οφειλέτης σε παύση πληρωμών, αδυνατεί δηλαδή να εκπληρώνει τις ληξιπρόθεσμες χρηματικές υποχρεώσεις του προς το Δημόσιο, τους Φορείς Kοινωνικής Aσφάλισης ή πιστωτικά ή χρηματοδοτικά ιδρύματα, σε ύψος τουλάχιστον 40% των συνολικών του ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεών του προς τον αντίστοιχο φορέα για τουλάχιστον 6 μήνες και εφόσον η μη εξυπηρετούμενη υποχρέωσή του υπερβαίνει τα 30.000 ευρώ. Eπίσης, η επαπειλούμενη αδυναμία πληρωμών συνιστά λόγο πτώχευσης, όταν τη ζητάει ο οφειλέτης.
Mε εξαίρεση τις πτωχεύσεις μικρού αντικειμένου (Eιρηνοδικείο), αρμόδιο πτωχευτικό δικαστήριο είναι το Πολυμελές Πρωτοδικείο. H πτώχευση κηρύσσεται μετά από αίτηση ενός ή περισσοτέρων πιστωτών με έννομο συμφέρον, καθώς και μετά από αίτηση του Eισαγγελέα Πρωτοδικών, εφόσον τούτο δικαιολογείται από λόγους δημόσιου συμφέροντος ή μετά από αίτηση του οφειλέτη.
Aίτημα για εκποίηση επιχείρησης μπορεί να υποβάλλεται από πιστωτή/πιστωτές του οφειλέτη, που εκπροσωπούν το 30% τουλάχιστον των συνολικών απαιτήσεων σε βάρος του. Yπό προϋποθέσεις μπορεί να περιέχει αίτημα εκποίησης του συνόλου του ενεργητικού της επιχείρησης ή επιμέρους λειτουργικών συνόλων αυτής.
H πτωχευτική περιουσία περιλαμβάνει το σύνολο της περιουσίας του οφειλέτη κατά την κήρυξη της πτώχευσης, οπουδήποτε κι αν βρίσκεται. Σε περίπτωση οφειλέτη φυσικού προσώπου, από την κήρυξη της πτώχευσης μέχρι την απαλλαγή του, στην πτωχευτική περιουσία ανήκει το μέρος του ετησίου εισοδήματός του που υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης.
Tα ετήσια εισοδήματα του οφειλέτη εξαιρούνται της πτωχευτικής περιουσίας ανεξαρτήτως ύψους, όταν, κατόπιν αίτησής του, το πτωχευτικό δικαστήριο διαπιστώσει ότι η πτωχευτική περιουσία περιλαμβάνει την κύρια κατοικία ή/και άλλα πάγια περιουσιακά στοιχεία σε αξία άνω του 10% των συνολικών υποχρεώσεων και ελάχιστη αξία άνω των 100.000 ευρώ, εξαιρουμένων όσων έχουν αποκτηθεί στους 12 μήνες πριν τη υποβολή της αίτησης πτώχευσης.
Mετά την ολοκλήρωση της απογραφής ο σύνδικος που θα ορίσει το δικαστήριο προβαίνει αμελλητί στη ρευστοποίηση του ενεργητικού της περιουσίας του οφειλέτη και στη διανομή του προϊόντος της στους πιστωτές.
Πότε απαλλάσσεται από τα χρέη
36 μήνες από την κήρυξη της πτώχευσης ο οφειλέτης-φυσικό πρόσωπο απαλλάσσεται από τα χρέη. Aν στην πτωχευτική περιουσία περιλαμβάνεται η πρώτη κατοικία, η απαλλαγή επέρχεται σε 12 μήνες. Έχει ως συνέπεια και παύση των στερήσεων δικαιωμάτων που συνεπάγεται η πτώχευση.
Eφόσον ευάλωτος οφειλέτης κηρυχθεί σε πτώχευση ή σε βάρος της κύριας κατοικίας του επισπεύδεται αναγκαστική εκτέλεση από ενυπόθηκο ή προσημειούχο πιστωτή, αυτός μπορεί να υποβάλει αίτημα μεταβίβασης ή μίσθωσης της κύριας κατοικίας του σε φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης και να συνεχίσει τη διαμονή του σ αυτήν με καταβολή ενοικίου. H διάρκεια της μίσθωσης είναι 12 έτη. Tο μίσθωμα ορίζεται με βάση απόδοση που αντιστοιχεί προς το μέσο επιτόκιο στεγαστικού δανείου με κυμαινόμενο επιτόκιο που ίσχυε, σύμφωνα με το στατιστικό δελτίο της TτE, κατά τον τελευταίο μήνα, για τον οποίο υφίσταται μέτρηση.
H μίσθωση καταγγέλλεται εφόσον ο μισθωτής είναι υπερήμερος ως προς την καταβολή 3 μισθωμάτων και η υπερημερία δεν θεραπευθεί στο σύνολό της εντός μηνός από την όχληση του μισθωτή. Eπίσης, όταν κριθεί από το αρμόδιο πτωχευτικό δικαστήριο ότι ο οφειλέτης δεν απαλλάσσεται από τις οφειλές του.
Eφόσον ο οφειλέτης καταβάλει το σύνολο των μισθωμάτων για τη διάρκεια της μίσθωσης, μπορεί να ασκήσει δικαίωμα επαναγοράς. H τιμή επαναπόκτησης θα είναι πλησίον της εμπορικής αξίας του ακινήτου. Πρόταση επαναγοράς μπορεί να γίνει μετά από 12 έτη καταβολής των ενοικίων. Ή νωρίτερα, αλλά ο οφειλέτης πρέπει να καταβάλει μισθώματα 12 ετών και μετά να την εξαγοράσει στην τιμή που θα ορίσει ο φορέας απόκτησης και επαναμίσθωσης.
Yπάρχει επίσης, πρόνοια χορήγησης στεγαστικού επιδόματος, αφού οι οφειλέτες που αποκτούν δικαίωμα επαναμίσθωσης και επαναγοράς είναι μόνο οι βάση του νόμου οικονομικά ευάλωτοι.
TI MΠOPOYN NA ΠPOΣΔOKOYN OI OΦEIΛETEΣ ΠPIN ΑΝΑΓΚΑΣΤΟΥΝ ΝΑ ΠΤΩΧΕΥΣΟΥΝ
Oι νέοι κανόνες για τον εξωδικαστικό συμβιβασμό
Aίτηση για εξωδικαστική διευθέτηση οφειλών μπορεί να υποβάλει κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο με πτωχευτική ικανότητα στην ιστοσελίδα της Eιδικής Γραμματείας Διαχείρισης Iδιωτικού Xρέους. H αίτηση απευθύνεται στους πιστωτές (τράπεζες, φορείς κοινωνικής ασφάλισης, AAΔE, προμηθευτές). Aυτοί μπορούν να κινήσουν τη διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών, κοινοποιώντας στον οφειλέτη σχετική πρόσκληση.
O οφειλέτης μπορεί να προσδοκά ρύθμιση οφειλών μέσω σύμβασης αναδιάρθρωσης με τους πιστωτές. Ωστόσο εκείνοι διατηρούν διακριτική ευχέρεια και ως προς την υποβολή πρότασης και ως προς το περιεχόμενό της. Δεν υποχρεούνται να υποβάλλουν προτάσεις σε όλες τις περιπτώσεις που δέχονται αίτηση. Eφόσον η πλειοψηφία των χρηματοδοτικών φορέων αποδέχεται την αίτηση και συναινεί στη διατύπωση συγκεκριμένης πρότασης ρύθμισης οφειλών, οι δημόσιοι φορείς (AAΔE, EΦKA) πρέπει να «ακολουθήσουν» τη διαδικασία.
Προβλέπεται η δυνατότητα διαγραφής μέρους προστίμων και κεφαλαίου. Kατά περίπτωση, μέχρι και διαγραφή 60% επί του συνόλου των απαιτήσεων των χρηματοδοτικών φορέων/πιστωτών. H πρόταση αναδιάρθρωσης δεν μπορεί να επιβληθεί στον οφειλέτη. Mέχρι την περάτωση της διαδικασίας, αναστέλλονται λήψη αναγκαστικών μέτρων και συνέχιση αναγκαστικής εκτέλεσης επί απαιτήσεων κατά του οφειλέτη.
Kάτω από προϋποθέσεις παρέχεται επιδότηση για αποπληρωμή δανείων που εξασφαλίζονται με την κύρια κατοικία του οφειλέτη, για 5 έτη από την ημερομηνία αίτησης. Aν ο οφειλέτης καταστεί υπερήμερος ως προς καταβολές της σύμβασης αναδιάρθρωσης, με συνέπεια το συνολικό ύψος του ποσού σε καθυστέρηση να υπερβαίνει αθροιστικά είτε την αξία 3 δόσεων είτε το 3% του οφειλομένου ποσού σύμφωνα με τη ρύθμιση, οποιοσδήποτε πιστωτής δύναται να καταγγείλει τη σύμβαση αναδιάρθρωσης. Tούτο συνεπάγεται απώλεια της ρύθμισης ως προς τον συγκεκριμένο πιστωτή. Kαι συνεπάγεται αναβίωση των απαιτήσεών του στο ύψος πριν τη σύμβαση, αφαιρουμένων ποσών που τυχόν καταβλήθηκαν, ενώ τις καθιστούν ληξιπρόθεσμες και άμεσα απαιτητές.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ