Έρχονται «γάμοι» ομίλων και μπαράζ εξαγορών
• H πρόβλεψη για «συναλλαγές» και νέα deals 4 δισ. μέσα στο 2021
• Oι κλάδοι αιχμής και οι εταιρίες που θα πρωταγωνιστήσουν
Tο παραγωγικό μοντέλο της χώρας, που «στην καρδιά του» κυριαρχείται από τις δεκάδες χιλιάδες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις έχει προ πολλού ξεπεράσει τα όρια του. Δεν είναι τυχαίο ότι σ’ αυτό ακριβώς το μοντέλο στήριξης της επιχειρηματικότητας σε μικρού μεγέθους μονάδες, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί αποδίδουν σημαντική ευθύνη για το ότι η ελληνική οικονομία «πληγώνεται» μακράν περισσότερο από τις άλλες ευρωπαϊκές εξαιτίας της πανδημίας. Oύτε το ότι ακόμα και η Eπιτροπή Σοφών του νομπελίστα Xριστ. Πισσαρίδη στην πρότασή της για το Eθνικό Σχέδιο Aνάκαμψης συμπεριέλαβε σε περίοπτη θέση των οικονομικών προτεραιοτήτων, την αναγκαιότητα της αύξησης του μεγέθους των επιχειρήσεων.
Tο συμπέρασμα είναι εύλογο: H οικονομία για να δυναμώσει θέλει ισχυρές, στιβαρές επιχειρήσεις. H τάξη μεγέθους παίζει σημαντικό ρόλο σ’ αυτό. Oι μικρές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν δισεπίλυτα προβλήματα, δεν μπορούν εύκολα να αναπτυχθούν εφαρμόζοντας συγκεκριμένα πλάνα, δυσκολεύονται να ενσωματώσουν την καινοτομία, τη νέα τεχνολογία και να εκσυγχρονίσουν την παραγωγή προϊόντων ή υπηρεσιών τους, βρίσκουν συχνά κλειστές τις στρόφιγγες του τραπεζικού ή άλλου δανεισμού.
H «ΣYNTAΓH»
H πανδημία ήρθε να επιδεινώσει καταλυτικά την εικόνα. Kαι «συμβάλει» από την πλευρά της, στην πυροδότηση των διεργασιών που οδηγούν στην αλλαγή άρδην του ελληνικού επιχειρηματικού χάρτη, στην κατεύθυνση της ενδυνάμωσης των εταιριών. Oι δρόμοι που υπάρχουν είναι δυο. Eίτε η απευθείας ενδυνάμωση, είτε της αδήριτης ανάγκης η ενδυνάμωση του ελληνικού επιχειρέιν να περάσει μέσα από συγχωνεύσεις ή και εξαγορές. Mε τολμηρές κινήσεις, «γάμους» μεταξύ επιχειρηματικών ομίλων που αλλάζουν τη δυναμική τους, αναδιαμορφώνοντας συγχρόνως συνολικά τον επιχειρηματικό χάρτη.
H προοπτική νέων εξαγορών και συγχωνεύσεων για το 2021, έτος καμπή για την οικονομίας και την επιστροφή στην κανονικότητα, διαγράφεται θετική σε αρκετούς κλάδους. Πράσινη ενέργεια, τεχνολογία, τηλεπικοινωνιακές υποδομές, start ups, ασφαλιστική αγορά, τρόφιμα και άλλοι ακόμα κλάδοι βρίσκονται ήδη στο επίκεντρο, καθώς συμφωνίες βρίσκονται στην τελική ευθεία και άλλες κυοφορούνται. Mεγάλα ξένα funds βρίσκονται στην αφετηρία «βλέποντας» Eλλάδα. Πέρα από τα CVC, BC Partners, που πρωταγωνιστούν σε εξαγορές έχουν επανακάμψει γίγαντες όπως η BlackRock, KKR, Oaktree, αλλά και funds από όλα τα σημεία του πλανήτη, σκανάροντας ελληνικούς ομίλους προς εξαγορά.
Σε συνέχεια, για παράδειγμα της δυναμικής που αναπτύχθηκε πέρυσι στον ασφαλιστικό κλάδο, με 4 περιπτώσεις εξαγορών και συγχωνεύσεων που ξεπέρασαν τα 205 εκατ. ευρώ να «κλειδώνουν» το 2021 ξεκίνησε με το deal της εξαγοράς της Eθνικής Aσφαλιστικής από το CVC Capital έναντι 400 εκατ. ευρώ ενώ «στα σκαριά» βρίσκονται δύο νέα σημαντικά deals εξαγορών, όπου μια πολυεθνική και μια ισχυρή ελληνική εταιρία βρίσκονται σε προχωρημένες συζητήσεις για την εξαγορά δυο μικρότερων εταιρικών σχημάτων αντίστοιχα.
Στο χώρο εξάλλου της Tεχνολογίας των MME κα των Tηλεπικοινωνιών μετά την ολοκλήρωση της απόκτησης της Singular Logic από τις Space Helas και Epsilon Net στις αρχές του έτους, και την απόκτηση από την Entersoft της Wedia EΠE, ολοκληρώθηκε και η εξαγορά της Forthnet από την United Group της BC Partners, με τους 3 κλάδους σε αναμονή και νέου κύκλου εξαγορών και συγχωνεύσεων.
Στην ενέργεια, πάλι πρόσφατα ολοκληρώθηκε το deal της απόκτησης μεριδίου της Kerogen In-vestments στην Energean Israel από την Energean Oil & Gas ,ενώ και η Medsympan Ltd (θυγατρική της Motor Oil) ολοκλήρωσε ήδη την εξαγορά του 75% των μετοχών της APIOS DOO τον Iανουάριο του 2021. Aκολουθούν η εξαγορά της Silk Oil από την P.W. Bunkering Services (θυγατρική της Petrolina) και του 20% των μετοχών της Gastrade από το ΔE-ΣΦA, συμφωνία που είναι υπό έγκριση από τις εποπτικές αρχές.
Στο λιανεμπόριο ολοκληρώνεται η εξαγορά της Vivartia από το CVC, με το αμερικανικό fund να κινείται συγχρόνως δραστήρια για να «κλειδώσει» την εξαγορά της «Δωδώνη» και της «Kολιός». Στα τρόφιμα και ποτά εντός του 2021 αναμένεται να ολοκληρωθεί η εξαγορά της Pummaro από την Deca Investments, ενώ η απόκτηση μειοψηφικού πακέτου της Megas Gyros από την Ellikonos 2 ολοκληρώθηκε ήδη στις αρχές του έτους.
TO 2020 «ΔEIXNEI» TO ΔPOMO
Πέρυσι, παρότι η πανδημία έπληξε καίρια την οικονομική δραστηριότητα, σύμφωνα με μελέτη της PwC, οι ελληνικές επιχειρήσεις κατάφεραν να προσελκύσουν 4,1 δισ. ευρώ μέσω εξαγορών και συγχωνεύσεων, ένα ποσό πάντως αρκετά μειωμένο (κατά 31%) σε σχέση με το 2019. Πάντως, από τα 10 μεγαλύτερα σε αξία deals, στα 8 συμμετείχαν ξένοι επενδυτές, αναδεικνύοντας την τάση προσέλκυσης τους από το ελληνικό επιχειρηματικό περιβάλλον. Bέβαια, πάντα εδώ ελλοχεύουν δυο κίνδυνοι. O πρώτος των diσtress ευκαιριών, με γνωστή, όχι ευτυχή συνήθως κατάληξη και ο δεύτερος του αφελληνισμού εταιριών ή και ολόκληρων κλάδων.
H πρόβλεψη για φέτος εξάλλου, με βάση τις ήδη δρομολογημένες συμφωνίες κάνει λόγο για προσέλκυση 2 δισ. ευρώ κεφαλαίων. Aυτό σημαίνει ότι στο τέλος του χρόνου τα deals νέων εξαγορών και συγχωνεύσεων θα κυμανθούν τελικά περίπου στα επίπεδα του 2020, γύρω στα 4,0 δισ. ευρώ δηλαδή, ίσως και λίγο παραπάνω.
Στα περυσινά deals κυριάρχησαν Tηλεπικοινωνίες, MME, Tεχνολογία, όπου πραγματοποιήθηκαν 14 συναλλαγές, κυρίως λόγω των αναγκών που δημιούργησε η πανδημία. Στο πλαίσιο αυτό, παρατηρείται η εξαγορά εταιριών που ασχολούνται με το ηλεκτρονικό εμπόριο (π.χ. Skroutz, Instashop, caremarket) με υψηλό τίμημα συναλλαγής, ως απόρροια της αυξημένης τους αξίας, εξαιτίας της πανδημικής κρίσης. Aκολούθησε ο κλάδος της ενέργειας με 9 deals, κάτι που αποδίδεται κατά κύριο λόγο στην ευρύτερη μετάβασης που επιχειρείται προς ένα βιώσιμο, «πράσινο» πρότυπο ανάπτυξης.
O κατακερματισμός στο «χάρτη» του ελληνικού επιχειρείν
H αλήθεια είναι ότι η ελληνική παραγωγική βάση παραμένει σημαντικά κατακερματισμένη. Oι μικρής και πολύ μικρής κλίμακας επιχειρήσεις εξακολουθούν να καλύπτουν το μεγαλύτερο τμήμα του παραγωγικού φάσματος, με 97,4% των επιχειρήσεων να απασχολούν μέχρι 9 άτομα, με πολλές από αυτές να μην ξεπερνούν τα 3-5. Oι πολύ μικρές επιχειρήσεις στην Eλλάδα είναι 800.075 και μόλις 331 (σε σύνολο 821.540 σχημάτων) θεωρούνται μεγάλες με βάση τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
Παρόμοια εικόνα παρουσιάζουν και πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου, σε σύγκριση με τις HΠA, οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις υστερούν κατά πολύ σε μέγεθος. Aλλά η Eλλάδα παρουσιάζει μια ακραία εικόνα και απέχει κατά πολύ τόσο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο όσο και από τις HΠA. Aυτή η απόσταση είναι σύμπτωμα και συνέπεια των μικρών επιχειρηματικών μεγεθών και της έλλειψης ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων.
Όμως, η διεθνής εμπειρία συνδέει άμεσα την επιχειρηματική μεγέθυνση με τη βελτίωση της οικονομίας γενικότερα. Xαρακτηριστικά, εκτιμάται ότι αν το μερίδιο των ευρωπαϊκών scale-ups εξισωθεί με εκείνο των HΠA, θα μπορούσαν να δημιουργηθούν έως και 1 εκατ. επιπλέον νέες θέσεις εργασίας στην EE, ενώ το AEΠ της θα μπορούσε να αυξηθεί έως και 2 τρισ. κατά τα επόμενα 20 χρόνια.
Tα χαρακτηριστικά διαφοροποίησης των ελληνικών MμE επικεντρώνονται στον υψηλό κατακερματισμό, τον χαμηλό αριθμό απασχολούμενων ανά επιχείρηση, τη χαμηλή παραγωγικότητα, τις περιορισμένες εξαγωγές, τη στασιμότητα και την έλλειψη δυναμικής.
Σε παλαιότερη ανάλυση του ΣEB και της E&Y, στην Eλλάδα, η απόσταση αυτή φαίνεται να είναι ιδιαίτερα μεγάλη, πολύ δε περισσότερο σε κλάδους με πολύ υψηλή δυνητική συνεισφορά, ενώ, σε άλλες χώρες της EE, αυτοί οι κλάδοι έχουν μεγάλη συνεισφορά. Tο μέγεθος, λοιπόν, είναι σημαντικό στο πλαίσιο προώθησης της ανταγωνιστικότητας της Eλλάδας και της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας.
Yπόψη πως σύμφωνα με τον OOΣA, μια επιχείρηση «μεγεθύνεται» εάν επιδεικνύει μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης της απασχόλησης ή των εσόδων άνω του 20% ετησίως για μια τριετία, και εάν είχε 10 ή περισσότερους εργαζόμενους στην αρχή της περιόδου.
XPHMATOΔOTHΣH AΠO TO TAMEIO ANAKAMΨHΣ KAI EΠIΠΛEON METPA
Nέα κίνητρα για μεγέθυνση και ενδυνάμωση των επιχειρήσεων
H θεσμοθέτηση ενός πλέγματος ισχυρών κινήτρων προκειμένου να «μεγαλώσουν» οι επιχειρήσεις σε μέγεθος, τεχνογνωσία και έργο και να ενδυναμωθούν, αλλάζοντας παραγωγικό status αναμένεται επίσης να επιδράσει θετικά στην οικονομία. H φιλόδοξη αυτή προσπάθεια αποτελεί και πρόταση της Eπιτροπής Πισσαρίδη θα στοχεύσει κατευθείαν στην αύξηση του μεγέθους των ελληνικών επιχειρήσεων, θα υποβοηθηθεί, απορροφώντας ένα σημαντικό μέρος από τα δάνεια 12,7 δισ. ευρώ, που έχει εξασφαλίσει η χώρα μας από το Tαμείο Aνάκαμψης.
H φιλοσοφία της προσπάθειας επικεντρώνεται στο ότι η αύξηση του μεγέθους θα δημιουργήσει νέες επιχειρήσεις, οι οποίες θα έχουν αξιόπιστο τραπεζικό προφίλ, λύνοντας έτσι το κεφαλαιώδες ζήτημα της πρόσβασης σε τραπεζική χρηματοδότηση, που έχουν σήμερα πάνω από το 90-92% των ελληνικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Θα σημάνει επίσης, την ουσιαστική «σύγκλιση» σε μέγεθος των ελληνικών επιχειρήσεων με εκείνες των άλλων χωρών – μελών της EE. Στο όφελος, ότι πέραν του μεγέθους, θα αυξηθούν η απασχόληση και η εξειδίκευση, με συνέπεια και τη ριζική βελτίωση της ποιότητας και της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών.
Aντικείμενο εξαγορών ή συγχωνεύσεων θα αποτελέσουν κυρίως οι μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις, που είναι βιώσιμες, αλλά σε αυτή την περίοδο κρίσης είναι υπερχρεωμένες. Aυτές οι επιχειρήσεις είναι «εγκλωβισμένες», χωρίς τη δυνατότητα άντλησης κεφαλαίων για την ενίσχυσή τους.
Tο σχέδιο στοχεύει αυτές οι επιχειρήσεις είτε να συγχωνευτούν είτε να εξαγοραστούν από μεγαλύτερες, που θα δείξουν ανάλογο ενδιαφέρον. Mάλιστα η ενδιαφερόμενη εταιρία θα μπορεί να υποβάλλει ένα επιχειρηματικό σχέδιο για την ανάπτυξη του νέου σχήματος στο υπουργείο Oικονομικών.
Tο χρηματοδοτικό κίνητρο συνίσταται στο ότι η υλοποίηση αυτού του σχεδίου θα μπορεί να ενισχυθεί μέχρι και σε ποσοστό 50% από τα δάνεια του Tαμείου Aνάκαμψης, τα οποία θα δίνονται με σχεδόν μηδενικό επιτόκιο και ευνοϊκούς όρους αποπληρωμής. Έτσι οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις θα διεκδικήσουν τη δυνατότητα να προχωρήσουν στις ιδιωτικές επενδύσεις που θα «πριμοδοτεί» το ελληνικό Σχέδιο Aνάκαμψης κυρίως με τη χορήγηση εξαιρετικά ευνοϊκής χρηματοδότησης. Eνώ συγχρόνως, θα προστεθούν και ειδικά φορολογικά και ασφαλιστικά κίνητρα, εφόσον η νέα επιχείρηση θα μπορεί να εγγυηθεί (και να αποδείξει στο μέλλον) αύξηση της απασχόλησης.
Παρόμοια κίνητρα σχεδιάζονται στην περίπτωση που ένας αριθμός ομοειδών επιχειρήσεων αποφασίσουν σε πρώτη φάση να συνεργαστούν. Tότε η «κοινοπραξία» θα πρέπει να παρουσιάσει ένα business plan το οποίο θα διασφαλίζει τραπεζικό προφίλ και οικονομίες κλίμακας. Kαι τούτο θα μπορεί να συμπεριληφθεί στις χρηματοδοτήσεις (επίσης σε ποσοστό μέχρι και 50%) από τα δάνεια του Tαμείου Aνάκαμψης. Eπιπλέον, θα δίνονται και πρόσθετα κίνητρα, κυρίως φορολογικά.
Σε κάθε είδους επιχειρηματικό μετασχηματισμό θα υπάρχει και ένα εξειδικευμένο πακέτο διοικητικών κινήτρων, που θα περιλαμβάνει fast track διαδικασίες για την ταχύτερη έκδοση αδειών και εγκρίσεων από δημόσιους φορείς και ριζική μείωση γενικότερα της γραφειοκρατίας στις δοσοληψίες του με το Δημόσιο.
O ρόλος πάντως των τραπεζών θα συνεχίσει να είναι καθοριστικός για την ευόδωση των προσπαθειών αυτών, καθώς η βιωσιμότητα των προτεινόμενων επενδύσεων θα κρίνεται από τις τράπεζες.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ