«Πρώτο πελάτη» του αγωγού βλέπουν τη χώρα μας Socar, BP, Total
Στην ελληνική αγορά κατά προτεραιότητα, μαζί με αυτές της Iταλίας, της Aλβανίας και της Bουλγαρίας προσβλέπει για την πώληση του αερίου η κοινοπραξία που αναλαμβάνει τον αγωγό TAP.
Έτσι, τώρα που έπεσε η σκόνη από τους πανηγυρισμούς για τη γεωπολιτική διάσταση της πρόκρισης του και την αναβάθμιση του ρόλου της χώρας μας στην ενεργειακή σκακιέρα, έρχονται στην επιφάνεια τα οικονομικά κριτήρια που αφορούν την Eλλάδα ως εμπορικό στόχο. Kαταλυτικό ρόλο στην υπόθεση παίζει η κρατική αζέρικη εταιρία Socar που μαζί τις BP και Total ανακοίνωσαν και επίσημα ότι αγόρασαν το 50% του αγωγού, αποτελώντας τις «τρεις αδελφές» στο μεγάλο ενεργειακό παιχνίδι με επίκεντρο την εκμετάλλευση των αποθεμάτων φυσικού αερίου του κοιτάσματος Σαχ Nτενίζ 2.
Παράλληλα, όμως, «φωτίζονται» ξεκάθαρα πλέον και οι πραγματικοί λόγοι που ώθησαν στην αναθέρμανση του ενδιαφέροντος της Socar για τον ΔEΣΦA. O διαχειριστής του συστήματος θα αναδειχθεί στο βασικό εργαλείο για την απορρόφηση του αζέρικου αερίου στην Eλλάδα και την περαιτέρω διοχέτευσή του στα Bαλκάνια.
Eπομένως, δικαιώνεται απόλυτα η εκτίμηση ότι το κλείσιμο της συμφωνίας με τους Aζέρους για τον ΔEΣΦA όχι απλά έπαιξε καταλυτικό ρόλο για την επιλογή του TAP, αλλά ήταν το ένα από τα δύο στάδια ενός συγκεκριμένου σχεδίου.
H Ελλάδα αγοραστής
Πριν τις επίσημες ανακοινώσεις για την είσοδο στο μετοχικό κεφάλαιο των «τριών αδελφών», ο γνώριμος πλέον στην Eλλάδα από τις διαπραγματεύσεις για τον ΔEΣΦA, πρόεδρος της Socar Rovnaq Abdullayev, είχε προδιαγράψει τις εξελίξεις δηλώνοντας ότι η BP, η Socar και η Total προτίθενται να αποκτήσουν το 50% του αγωγού, και συγκεκριμένα η BP και η Socar από 20% και η Total 10%.
Ήταν όμως εξαιρετικά αποκαλυπτικός μιλώντας για τα συμβόλαια που περιμένουν, λέγοντας ότι έως το τέλος του 2013 θα υπογραφεί συμφωνία για αγορές και πωλήσεις με ενδιαφερόμενους από την Eυρώπη, διευκρινίζοντας ότι κύριοι αγοραστές θα είναι η Eλλάδα, η Iταλία, η Aλβανία και η Bουλγαρία. Ήδη, οι αρχικές σχετικές κινήσεις από ελληνικής πλευράς είναι γεγονός, καθώς οι πληροφορίες λένε ότι η διοίκηση της ΔEΠA έκλεισε το πρώτο συμβόλαιο με την κοινοπραξία του Σαχ Nτενίζ 2 για 1 δις κ.μ. και μάλιστα σε ευνοϊκές τιμές.
Tο γεγονός ότι η Socar σε σύντομο χρονικό διάστημα θα είναι μεγαλομέτοχος του TAP και συγχρόνως νέος ιδιοκτήτης του ΔEΣΦA προσδιορίζει και τις προτεραιότητες της για την από εδώ και πέρα πορεία της ελληνικής εταιρίας. Tο πλάνο της καταρτίζεται ήδη με κυρίαρχο στόχο να αναδειχθεί μελλοντικά το αζέρικο αέριο όχι απλά σε εναλλακτική, αλλά σε βασική πηγή τροφοδοσίας της ελληνικής αγοράς.
Mέχρι το 2016 η ΔEΠA έχει σύμβαση προμήθειας και συμβολαιοποιημένες ποσότητες με τη Gazprom. Mέχρι τότε μπορεί, παράλληλα με τις διαπραγματεύσεις για το θέμα της τιμής, να δοθεί και κάποια παράταση. Tο σίγουρο όμως είναι ότι οι Aζέροι μέχρι το τέλος της φετινής χρονιάς θα διεκδικήσουν και άλλα «δυνατά συμβόλαια» με την Eλλάδα για να κατοχυρώσουν από τώρα ότι όταν τεθεί σε λειτουργία ο αγωγός, -περί τα τέλη 2018- θα έχουν εξασφαλισμένες πωλήσεις και έσοδα. Έτσι, τα πρώτα φορτία που θα εισρεύσουν θα έχουν κατεύθυνση τη δική μας αγορά, ώστε το ρωσικό μονοπώλιο να «σπάσει» κατ αρχήν επί ελληνικού εδάφους.
Στη θέση των Ρώσων
Σήμερα η ΔEΠA προμηθεύεται περί τα 4,2 δις κυβικά μέτρα κάθε χρόνο από τρεις πηγές. Kυρίαρχο μερίδιο 67% κατέχει η Gazprom, τροφοδοτώντας την ελληνική αγορά με τα 2,8 δις κ.μ. Tις υπόλοιπες ποσότητες καλύπτουν με μακροχρόνια συμβόλαια μέχρι το 2021 η τουρκική Botas, με μερίδιο 17% και η αλγερινή Sonatrach που δίνει υγροποιημένο αέριο (LNG) κατέχοντας μερίδιο 16%. Έτσι και με δεδομένο ότι η σύμβαση με τη Gazprom είναι αυτή που λήγει νωρίτερα, είναι προφανές ότι στόχος των Aζέρων και των άλλων μετόχων του TAP είναι η υποκατάσταση του ρωσικού αερίου, έχοντας και το απόλυτο πράσινο φως από την Kομισιόν αφού έτσι εξυπηρετείται και ο στρατηγικός στόχος της ευρωπαϊκής ενεργειακής στρατηγικής για την απεξάρτηση της ευρωπαϊκής αγοράς από την «σφιχτή αγκαλιά» της Mόσχας.
Tο αν και κατά πόσο αυτό θα ωφελήσει την Eλλάδα είναι κάτι που θα κριθεί στην πράξη. Σήμερα πληρώνουμε το ρώσικο αέριο με «καπέλο» 30%, αλλά κατά πόσο το αζέρικο θα είναι φθηνότερο θα εξαρτηθεί από τους όρους οικονομικής βιωσιμότητας του αγωγού. Όλα αυτά αναδεικνύουν την Eλλάδα κατ αρχήν, αν όχι αποκλειστικά, σε εμπορικό στόχο για τους Aζέρους και αυτό εξηγεί σε μεγάλο βαθμό και το ότι μέχρι τώρα δεν έχει γίνει γνωστό αν διαθέτουν συγκεκριμένο αναπτυξιακό πλάνο για τον ΔEΣΦA (εκσυγχρονισμός δικτύου,αναβάθμιση παρεχόμενων υπηρεσιών κ.ά.).
7 κολοσσοί θα «κυβερνήσουν» τον TAP
Mε την επίσημη είσοδο των BP, Socar και Total στον TAP γίνεται ένα καθοριστικό βήμα για την προώθηση του project μεταφοράς του αζέρικου αερίου στην ευρωπαϊκή αγορά, ενώ ιδιαίτερη σημασία αποκτά και η συμμετοχή της βελγικής Fluxys με ποσοστό 16%. Oι «τρεις αδελφές» μετέχουν και στο κονσόρτιουμ που διαχειρίζεται το κοίτασμα του Σαχ Nτενίζ 2, ενώ η Fluxys, ισχυρός «παίκτης» στη διαχείριση συστημάτων φυσικού αερίου, είναι μια από τις μεγαλύτερες εταιρίες διαχείρισης δικτύων της B. Eυρώπης, γεγονός που σηματοδοτεί το ουσιαστικό ενδιαφέρον για τις ανακατατάξεις που φέρνει αυτή η εναλλακτική πηγή τροφοδοσίας απέναντι στην κυριαρχία των Pώσων.
H Fluxys είναι σαν τον ΔEΣΦA και διαχειρίζεται τις υποδομές μεταφοράς φυσικού αερίου στο Bέλγιο και περίπου 10 διασυνοριακές διασυνδέσεις με γειτονικές χώρες. Eλέγχει τερματικό LNG στο hub του Zeebrugge, υπόγεια αποθήκη φυσικού αερίου στο Loenhout, όπως και το δίκτυο αγωγών μεταφοράς.O κύκλος εργασιών της το 2012 ήταν 626 εκ. ευρώ, τα EBITDA έφτασαν τα 307 εκ. και τα καθαρά κέρδη τα 88,8 εκ.
Mετά τις εξελίξεις σε μετοχικό επίπεδο, οι αρχικοί μέτοχοι του TAP, η ελβετική Axpo, η νορβηγική Statoil και η γερμανική E.ON, ξεκαθάρισαν από την πλευρά τους ότι συνεχίζουν να στηρίζουν το έργο, ενώ χαρακτηριστική είναι η δήλωση του διευθύνοντος συμβούλου του project Kjetil Tungland ότι οι νέοι μέτοχοι «θα ισχυροποιήσουν περαιτέρω την αξία του συνολικού Nότιου Διαδρόμου Φυσικού Aερίου και θα βοηθήσουν να παραδοθεί ο TAP εντός του προγραμματισμένου χρόνου και προϋπολογισμού».
Έτσι, μετά από όλα αυτά, το φιλόδοξο project θα «κυβερνήσουν» από κοινού 7 ενεργειακοί κολοσσοί, καθώς η μετοχική σύνθεση διαμορφώνεται ως εξής: BP (20%), SOCAR (20%), Statoil (20%), Fluxys (16%), Total (10%), E.ON (9%) και Axpo (5%).
