Επί 20 συνεχόμενα έτη, η ιστορική τσιμεντοβιομηχανία ΤΙΤΑΝ παρήγαγε «χρυσά» κέρδη και τζίρους που άγγιζαν τα 2 δισ. ευρώ. Από το 2008 και έπειτα, όμως, οπότε και ξέσπασε η κρίση, ξεκίνησε η καθοδική πορεία. Ο κύκλος εργασιών άρχισε σταδιακά να «φυλλορροεί»: 1,36 δισ. ευρώ το 2009, 1,35 δισ. το 2010, 1,091 το 2011, μια μικρή άνοδος το 2012 (1,130 δισ.) και πλέον στο εξάμηνο του 2013, τα μεγέθη αυτά άγγιξαν τα 571,9 εκατ. ευρώ.
Αντίστοιχα, μετά την κερδοφόρο χρονιά του 2011 (21,68 εκατ. ευρώ), τα κέρδη «εξανεμίστηκαν» και… γύρισαν σε ζημίες ύψους 24,5 εκατ. ευρώ έναν χρόνο αργότερα. Φέτος η βιομηχανία συνεχίζει σε ζημιογόνο τροχιά και τους πρώτους έξι μήνες του έτους, ύψους 21,8 εκατ. ευρώ.
Η «αδράνεια» στον κατασκευαστικό κλάδο, η κατακόρυφη «βουτιά» στην ζήτηση του τσιμέντου στα επίπεδα της δεκαετίας του ’60 στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με το «ντόμινο» της κρίσης στις βαλκανικές χώρες και την κατάρρευση του «αμερικανικού ονείρου»- που δειλά τώρα αρχίζει να παρουσιάσει σημάδια ανάκαμψης- έχουν στοιχίσει ακριβά στον ελληνικό όμιλο.
Ο πρόεδρος Ανδρέας Κανελλόπουλος, την τελευταία διετία δίνει ΤΙΤΑΝ-ιο αγώνα για να «επουλώσει» τις πληγές. Οι τέσσερις παραγωγικές μονάδες στην Ελλάδα (Αχαΐα, Βοιωτία, Θεσσαλονίκη, Αττική), στα πλαίσια των περικοπών του κόστους, έχουν προσαρμόσει την λειτουργία τους ανάλογα με τις εξαγωγικές ανάγκες της εταιρίας. Δεν στηρίζονται πλέον στην «ροκανισμένη» ελληνική αγορά, η οποία απορροφά μόλις το 1/6 του παραγωγικού δυναμικού των εγκαταστάσεων.
Την ίδια ώρα, πολλές περικοπές θέσεων εργασίας έχουν γίνει, με τον όμιλο να απασχολεί κοντά στους 5.423 εργαζόμενους συνολικά, από 6.000 πριν από μερικά χρόνια. Προκειμένου να μπορέσει να κρατήσει «ζωντανή» την ιστορία και το αύριο για την ΤΙΤΑΝ, ο Ανδρέας Κανελλόπουλος προσπαθεί να «οχυρώσει» τα ταμεία της. Με δεδομένο ότι η ανάγκη ρευστότητας είναι μεγάλη στην εποχή της ύφεσης, ο πρόεδρος της εταιρίας, όπως έχει αναφέρει παλαιότερα και ο ίδιος, «δεν θα διστάσει να πουλήσει περιφερειακά περιουσιακά στοιχεία».
Μέχρι σήμερα, έχει πουλήσει μειοψηφικό πακέτο 11,5% των θυγατρικών της σε Σκόπια, Σερβία και Κόσσοβο στην IFC, τις πορσελάνες ΙΩΝΙΑ, λατομείο στις ΗΠΑ, εταιρίες διακίνησης τσιμέντου και το 15% της αιγυπτιακής δραστηριότητας, και πάλι στην IFC. Κινήσεις, που, όπως παρατηρούν επιχειρηματικοί κύκλοι, δεν θα γίνονταν αν η κρίση δεν είχε κλυδωνίσει τα «θεμέλια» της ελληνικής τσιμεντοβιομηχανίας.
Δεν είναι όμως, μόνο η κρίση ο επιβαρυντικός παράγοντας που δοκιμάζει τις αντοχές της στην Ελλάδα. Είναι και η υψηλή φορολογία. Το αυξημένο ενεργειακό κόστος, το οποίο αντιστοιχεί στο 50% περίπου των δαπανών για την παραγωγή και το οποίο επιβαρύνει τις μεγάλες βιομηχανίες. Είναι η δυσκολία στην τραπεζική χρηματοδότηση.
Εμπόδια για τα οποία πολλές φορές ο Ανδρέας Κανελλόπουλος, όπως και ο διευθύνων σύμβουλος, Δημήτρης Παπαλεξόπουλος, έχουν υψώσει «φωνή διαμαρτυρίας». Γι’ αυτό άλλωστε, και κατά καιρούς κυκλοφορούν έντονα τα σενάρια περί ενδεχόμενης αποχώρησης της εταιρίας από την Ελλάδα. Βέβαια, όλα αυτά δεν έχουν επιβεβαιωθεί μέχρι σήμερα, αλλά, όπως είπε τον περασμένο Μάρτιο σε μια αποστροφή του λόγου του σε γερμανική εφημερίδα ο κ. Παπαλεξόπουλος, αν δεν υπάρξει λύση σε καίρια θέματα και αν η κρίση συνεχιστεί, τότε θα πρέπει να εξεταστεί κάθε εναλλακτική.
Τότε είχε εστιάσει κυρίως στην δυσκολία χρηματοδότησης των επιχειρήσεων. Μάλιστα, η ΤΙΤΑΝ για να ξεπεράσει τον συγκεκριμένο σκόπελο, προχώρησε στην έκδοση ομολογιών αξίας 200 εκατ. ευρώ, επιτυγχάνοντας τη μείωση του δανεισμού από το 1 δις. ευρώ που ήταν το 2009 στα 586 εκατ. ευρώ το προηγούμενο εξάμηνο.
Αβεβαιότητα
Η διοίκηση της ΤΙΤΑΝ προσπαθεί να εξισορροπήσει τις εγχώριες απώλειες, δίνοντας έμφαση στην περαιτέρω ενίσχυση των εξαγωγών στις 13 χώρες, όπου δραστηριοποιείται και είναι αυτές που προς το παρόν σώζουν την «τιμή» της εταιρίας. Σε αυτές οφείλεται άλλωστε και η άνοδος των πωλήσεων κατά 4,4% στο εξάμηνο του τρέχοντος έτους.
Όμως, τα «σύννεφα» δεν λείπουν και από την δραστηριότητα του εξωτερικού. Αν και οι προβλέψεις του Συνδέσμου Αμερικανικών Τσιμεντοβιομηχανιών (PCA) είναι θετικές για αύξηση της κατανάλωσης τσιμέντου στις ΗΠΑ λόγω των «αχνών ακτίνων φωτός» στην οικιστική ανάπτυξη, την τελευταία πενταετία η συγκεκριμένη αγορά απέδιδε ζημίες 290 εκατ. ευρώ.
Από την άλλη, η πολιτική και κοινωνική αναταραχή στην Αίγυπτο αποτελεί πηγή αβεβαιότητας για την ΤΙΤΑΝ, καθώς ήδη υπάρχουν δυσκολίες στην παραγωγική διαδικασία και ελλείψεις στην τροφοδοσία καυσίμων. Τέλος και στη ΝΑ Ευρώπη η ζήτηση τσιμέντου κινείται σε αναιμικά επίπεδα, με αποτέλεσμα τη μείωση του κύκλου εργασιών στην ευρύτερη περιοχή κατά 2,3% στα 99 εκ. ευρώ.
Τα σχέδια διαχείρισης κρίσης των βιομηχανιών – Δοκιμάζονται οι αντοχές δύο ισχυρών «τζακιών»
ΤΙΤΑΝ- ΒΙΟΧΑΛΚΟ: Από το «θαύμα» της μεταπολεμικής ανάπτυξης στην καθίζηση
ΤΙΤΑΝ και Βιοχάλκο. Δύο εμβληματικοί όμιλοι, σύμβολα του «θαύματος» της μεταπολεμικής οικοδόμησης της Ελλάδας και της οικονομικής ανάπτυξης. Δύο ισχυρές οικογένειες που τόσα χρόνια κράτησαν ψηλά την σημαία της ελληνικότητας των βιομηχανιών τους, αρνούμενοι να παραδώσουν τα «κλειδιά» σε ξένους επενδυτές, αν και οι ευκαιρίες υπήρχαν στο πέρασμα των χρόνων.
Ο πρώτος «κουβαλά» μια ιστορία 110 ετών. Ο δεύτερος κοντά στα 80 έτη. Και όμως, οι δύο «αειθαλείς» βιομηχανίες, σαν η «μοίρα» τους να τις έχει… δέσει με μια αόρατη κλωστή, τα τέσσερα τελευταία τουλάχιστον χρόνια βιώνουν συνθήκες ασφυξίας και οι αντοχές τους δοκιμάζονται.
Κανελλόπουλοι και Στασινόπουλοι σε μια παράλληλη διαδρομή, οι μεν στα τσιμέντα, οι δε στα μέταλλα, που από κοινού οι όμιλοί τους αντιπροσωπεύουν το 20% σχεδόν των συνολικών εξαγωγών της χώρας μας, βλέπουν τα μεγέθη τους να «φυλλορροούν». Τα κέρδη προηγούμενων ετών έχουν δώσει την θέση τους στις ζημίες. Η συρρίκνωση της παραγωγικής λειτουργίας, το «συμμάζεμα» των δαπανών και οι «λύσεις ανάγκης», όπως πωλητήρια περιουσιακών στοιχείων ή συγχωνεύσεις θυγατρικών, έγιναν κανόνας των σχεδίων διαχείρισης κρίσης, τα οποία εκπονούν οι διοικήσεις με βραχυπρόθεσμο πλέον ορίζοντα.
Πράγμα όχι αφύσικο από την στιγμή που η εσωτερική αγορά σε αυτούς τους κλάδους έχει καταρρεύσει (οι εγχώριες πωλήσεις διαμορφώνονται κάτω από το 20% του πριν από την κρίση επιπέδου) λόγω της καθίζησης των κατασκευών.
Και για τους δύο οι εξαγωγές αποτελούν τη μόνη διέξοδο. Όμως, οι εξαγωγές προϊόντων, όπως το τσιμέντο και ο χάλυβας, έχουν να αντιμετωπίσουν λόγω της φύσεώς τους υψηλό μεταφορικό κόστος και διεθνή ανταγωνισμό.
Ανταγωνιστικότητα σημαίνει χαμηλό κόστος μεταποίησης των παραγόμενων προϊόντων, κυρίως του κόστους εργασίας και του κόστους ενέργειας. Και ενώ το πρώτο έχει μειωθεί από το 2010, το κόστος της ενέργειας, που την τελευταία δεκαετία έχει αυξηθεί από 65%- 100%, «καίει» την βαριά βιομηχανία. Έτσι, χάνεται το συγκριτικό πλεονέκτημα και στο εξωτερικό, να ανταγωνιστούν στα… ίσια τους ξένους.
Τόσο ο Ανδρέας Κανελλόπουλος, όσο και ο Νίκος Στασινόπουλος, για πολλά χρόνια και οι δύο στο Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΕΒ, από τα «παραδοσιακά τζάκια» του Συνδέσμου, έχουν πολλές φορές «διαμαρτυρηθεί».
Έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για πιθανό κλείσιμο παραγωγικών μονάδων, αν η κατάσταση αυτή συνεχιστεί. Και για τους δύο, έχουν κυκλοφορήσει σενάρια αποχώρησης από την Ελλάδα. Μέχρι σήμερα δεν έχει συμβεί. «Ως πότε όμως θα αντέξουν;», αναρωτιούνται ορισμένοι.
Η κυβέρνηση ευαγγελίζεται τις επενδύσεις που θα φέρουν ανάπτυξη και νέες θέσεις εργασίας.
Όμως, όπως «φωνάζουν» οι βιομήχανοι, μεταξύ των οποίων και οι Στασινόπουλος και Κανελλόπουλος, δεν κάνει τίποτα για να ενισχυθεί η ελληνική παραγωγή. Αντιθέτως, με τις πολιτικές της είναι σα να παραδίδει τα κλειδιά στους Ευρωπαίους ανταγωνιστές. Η βιομηχανία φαίνεται πως οδεύει προς «αργό θάνατο».
ΝΙΚΟΣ ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΣ – «Ασφυξία» για 6 εταιρίες του ομίλου
Έξι στα έξι για τον Νίκο Στασινόπουλο. Το «μαμούθ» των μετάλλων, η Βιοχάλκο, η οποία ελέγχει 80 θυγατρικές, εκ των οποίων οι έξι εισηγμένες στο ταμπλό του ΧΑ, «βλέπει» τα μέταλλά της να… λυγίζουν.
Σιδενόρ, Ελληνικά Καλώδια, ΕΤΕΜ, Χαλκόρ, ακόμη και τα άλλοτε «δυνατά χαρτιά» του ομίλου,- προ κρίσης σημείωνε τζίρους σχεδόν 4 δισ. ευρώ-, ΣΩΛΚ και ΕΛΒΑΛ, παρουσίασαν ζημίες στο πρώτο εξάμηνο του έτους.
Στα 43,2 εκατ. ευρώ για την Σιδενόρ, στα 9,4 εκατ. για την Ελλ. Καλώδια, στα 5,6 εκατ. για την ΕΤΕΜ, στα 35,6 εκατ. για την Χαλκόρ, στα 2,6 εκατ. για την ΣΩΛΚ (από κέρδη 8,5 εκατ. ευρώ πέρυσι) και 3,3 εκατ. για την ΕΛΒΑΛ (από κέρδη 11,1 εκατ.).
Και όλα αυτά «συνοψίζονται» στα οικονομικά μεγέθη του ομίλου Βιοχάλκο, ο οποίος παρουσίασε σχεδόν διπλασιασμό των ζημιών το πρώτο εξάμηνο στα 36, 3 εκατ. ευρώ. Την ίδια ώρα και ο κύκλος εργασιών υποχώρησε περίπου 13,2% στα 1,510 δισ. ευρώ. Και μέσα σε όλα αυτά, δάνεια που αγγίζουν το 1 δισ. ευρώ που οι τράπεζες- όπως για το σύνολο των επιχειρήσεων- διστάζουν να αναδιαρθρώσουν.
Μπορεί τα οικονομικά αποτελέσματα να ήταν επιβαρημένα από την αύξηση του φορολογικού συντελεστή στο 26%, όμως, οι κλυδωνισμοί δεν προήλθαν μόνο από αυτό. Όπως τονίζει η διοίκηση της Βιοχάλκο, υπό τον πρόεδρο Νίκο Στασινόπουλο,- όπως άλλωστε και ο ισχυρός άντρας της ΤΙΤΑΝ, Ανδρέας Κανελλόπουλος- «κακοδαιμονία» των επιχειρήσεων αποτελούν οι αυξημένες δαπάνες για την προμήθεια ενέργειας, οι υψηλοί φόροι και η αύξηση του χρηματοοικονομικού κόστους, που, σε συνδυασμό με την επιβράδυνση της ζήτησης στις οικονομίες της Ευρωζώνης και με την βαθιά ύφεση της ελληνικής οικονομίας, καθιστούν την κατάσταση στις επιχειρήσεις «ασφυκτική».
Προειδοποιητικές «βολές», αντίστοιχες με εκείνες του «Mr ΤΙΤΑΝ», έχει εξαπολύσει ενάντια στην κυβέρνηση, κατά καιρούς, και η διοίκηση της Βιοχάλκο, ξεκαθαρίζοντας πως η ελληνική βιομηχανία «αργοπεθαίνει» επειδή κάποιοι την «δολοφονούν».
Όσο όμως, η μείωση της τιμής των μετάλλων συνεχίζεται, με αποτέλεσμα να πλήττονται και τα μεγέθη του εξωτερικού και όσο τα μεγάλα συμβόλαια για νέα έργα παραμένουν «αδρανή», η διοίκηση εκτιμά πως η κατάσταση θα επιδεινώνεται. Παράγοντες της αγοράς εκτιμούν πως ο Νίκος Στασινόπουλος και οι γιοι του, Μιχάλης και Γιάννης, στους οποίους έχει παραχωρήσει τα «κλειδιά» της διοίκησης, δεν θα… μείνουν με σταυρωμένα χέρια.
Θεωρούν πως είναι θέμα χρόνου για να γίνει μια κίνηση, που θα βάλει την Βιοχάλκο στη νέα εποχή. Αίσθηση που έγινε εντονότερη μετά την αύξηση του ποσοστού που ελέγχει ο Νίκος Στασινόπουλος στον όμιλο, από το 4% μέχρι πρότινος, στο 26%. Μια κίνηση στήριξης της μεταλλουργίας, σε μια δύσκολη οικονομική συγκυρία. Κατά άλλους, μια κίνηση που προμηνύει σημαντικές αλλαγές.
Αναδιάταξη
Το τελευταίο διάστημα ο Νίκος Στασινόπουλος προχωρεί στην αναδιάταξη του ομίλου, δίνοντας έμφαση στον περιορισμό του κόστους παραγωγής. Ξεκίνησε μια σειρά συγχωνεύσεων θυγατρικών, όπως συνέβη με την Χαλκόρ που απορρόφησε την Futco και συνεχίστηκε με τη μεταβίβαση από την Σιδενόρ του συνόλου του τομέα του χάλυβα στην μη εισηγμένη στο ΧΑ, ΔΕΠΑΛ. Η Σιδενόρ κρατά μόνο τον κλάδο της σωληνουργίας.
Ο διαχωρισμός αυτός ερμηνεύτηκε από πολλούς ως προσπάθεια να προχωρήσει στο μέλλον πιο εύκολα σε μια αλλαγή «εθνικότητας» ή έδρας της επιχείρησης- κάτι που δεν επιβεβαιώνεται από την διοίκηση. Στόχος, όπως και να έχει, είναι η απλοποίηση των δομών της Βιοχάλκο.
Στους επιχειρηματικούς κύκλους υπάρχει η αίσθηση πως ο Νίκος Στασινόπουλος δεν θα έλεγε «όχι» σε έναν σοβαρό επενδυτή, είτε πρόκειται για μετοχική ή εμπορική συνεργασία, που θα συμβάλλει στην ανάκαμψη του ομίλου και στην διεκδίκηση με αξιώσεις μεγάλων έργων. Πριν από μερικούς μήνες, μάλιστα, ο επιχειρηματίας πραγματοποίησε επαφές με τον Κινέζο μεγιστάνα, «βασιλιά του αλουμινίου» στην Ασία, Liu Zhongtian και πολλοί πιστεύουν ότι υπάρχει «ανοικτή γραμμή» επικοινωνίας μέχρι σήμερα.
Σημαντικά οφέλη ενίσχυσης της ρευστότητας, προσδοκά ο Νίκος Στασινόπουλος, όμως, και από τα μεγάλα έργα που διεκδικεί, εκτός από τις περικοπές του λειτουργικού κόστους. «Χρυσές» συμφωνίες περίπου 900 εκατ. ευρώ περιμένουν να υλοποιηθούν.
Η ΣΩΛΚ έχει προεπιλεγεί από την κοινοπραξία του αγωγού TAP μεταξύ των λίγων ομίλων που θα διεκδικήσουν σύμβαση 500 εκατ. ευρώ, για την προμήθεια σωλήνων για όλη την διαδρομή των αγωγών που θα φέρουν το αζέρικο αέριο στην Ευρώπη, ενώ βρίσκεται και στη λίστα των «εκλεκτών» για όλους σχεδόν τους αγωγούς που σχεδιάζονται σε Ευρώπη και Αμερική. Η Fulgor ακολουθεί ένα πρόγραμμα επενδύσεων 40 εκ. ευρώ, ενώ η ΕΛΛ.ΚΑ διεκδικεί το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης των Κυκλάδων, που με το νέο διαγωνισμό «σπάει» στα τέσσερα.