Για το γιο του Λίβυου ηγέτη Μουάμαρ Καντάφι, Σάιφ αλ Ισλάμ, οι δρόμοι της Τρίπολης είναι γεμάτοι χαρωπά πλήθη που πετούν πυροτεχνήματα, τραγουδούν και εορτάζουν την μακρόχρονη διακυβέρνηση του πατέρα του–εικόνα την οποία φιλοτεχνεί και η κρατική τηλεόραση.
“Όλα είναι ήσυχα”, δήλωσε ο Σάιφ αλ Ισλάμ σε μια ομάδα ξένων δημοσιογράφων που προσκλήθηκαν στη λιβυκή πρωτεύουσα μετά από 10 ημέρες ταραχών στην διάρκεια των οποίων η πρόσβαση των ΜΜΕ στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας ήταν αδύνατη. “Αν ακούσετε πυροτεχνήματα μη νομίσετε κατά λάθος ότι είναι πυροβολισμοί”, πρόσθεσε 38χρονος Καντάφι, ο οποίος σπούδασε στο Λονδίνο. Έξω από το πολυτελές ξενοδοχείο όπου συναντήθηκε με τους δημοσιογράφους στην πόλη επικρατούσε πράγματι σιωπή, αλλά πολλή περισσότερη από ότι θα περίμενε κανείς ένα βράδυ Παρασκευής.
Στο αεροδρόμιο χιλιάδες άνθρωποι προσπαθούσαν απεγνωσμένα να μπουν για να βρουν έναν τρόπο να φύγουν από τη χώρα. Οι περισσότεροι ήταν εργαζόμενοι από την Μέση Ανατολή, την Αφρική και την Κίνα, τυλιγμένοι σε χοντρές κουβέρτες καθώς το κρύο ήταν έντονο. Όσοι δημοσιογράφοι αποπειράθηκαν να πάρουν συνεντεύξεις από κάποιους εξ αυτών συνελήφθησαν από αστυνομικούς και μέλη παραστρατιωτικών οργανώσεων με πράσινα σιρίτια. Ένας φωτογράφος του Ρόιτερς κρατήθηκε επί ώρες. “Μην προσπαθήσετε να τρέξετε. Θα σας πιάσουμε”, του είπε ένας αστυνομικός στα αγγλικά.
Ο Σάιφ αλ Ισλάμ πάντως διαβεβαίωσε ότι “η ειρήνη επιστρέφει στη χώρα μας”, μιλώντας άνετα αγγλικά και ντυμένος με κάζουαλ ρούχα. Αποκάλεσε τα ρεπορτάζ περί σφαγών “ψεύδη” εχθρικών μέσων ενημέρωσης και διέψευσε ότι ο πατέρας του διέταξε να βομβαρδιστούν άμαχοι. “Γελάμε με αυτά τα δημοσιεύματα”, είπε. “Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η εκστρατεία των εχθρικών μέσων ενημέρωσης εναντίον μας. Θέλουν να εμφανίσουν τη Λιβύη να καίγεται, ότι υπάρχει μια μεγάλη επανάσταση εδώ. Κάνουν λάθος. Είμαστε ενωμένοι”.
“Μας διαβεβαίωσαν ότι το κράτος θα ανακτήσει τον έλεγχο των ανατολικών πόλεων”, ενώ υποστήριξε ότι στη Βεγγάζη “ισλαμιστές εμποδίζουν κορίτσια να πάνε σχολείο” και η ζωή έχει “παραλύσει”, διότι “έχουν πάρει την εξουσία δια της βίας”.
Διέψευσε ότι μισθοφόροι επιτίθενται σε διαδηλωτές κι επανέλαβε ότι η κυβέρνηση αντιμετωπίζει “τρομοκράτες”. “Ο στρατός αποφάσισε να μην επιτεθεί στους τρομοκράτες και να τους δώσει μια ευκαιρία για διαπραγμάτευση”.
Μετά τον Καντάφι τι;
Το τέλος της κυριαρχίας του Μουάμαρ Καντάφι θα δημιουργούσε ένα “τεράστιο κενό” και θα οδηγούσε σε μια μεταβατική περίοδο γεμάτη με “σκοπέλους” στη Λιβύη, μια χώρα διαιρεμένη, με αδύναμους θεσμούς, η οποία ωστόσο μπορεί να βασιστεί στο πετρέλαιο και τη λαχτάρα των νέων της για ελευθερία και δημοκρατία, σύμφωνα με Αμερικανούς αναλυτές.
Σε αντίθεση με την Αίγυπτο και την Τυνησία, η Λιβύη δίνει την εντύπωση μιας “ακραίας περίπτωσης” των κακών που παρατηρούνται σε άλλες αραβικές χωρες, όπως η Υεμένη και οι μοναρχίες του Περσικού Κόλπου, υποστηρίζει ο σύμβουλος σε θέματα πολιτικής Χαλίλ Ματάρ. Οι τρεις περιοχές της, ανατολική, δυτική και νότια, που ήταν διαιρεμένες για μεγάλο χρονικό διάστημα πριν από την ανεξαρτησία, συνεχίζουν να δομούν μια χώρα στην οποία “οι συμμαχίες των φυλών είναι πολύ πιο σημαντικές απ’ οτιδήποτε άλλο”, σύμφωνα με τον Ματάρ, ο οποίος έχει γράψει ένα βιβλίο για τη βομβιστική επίθεση εναντίον αμερικανικού αεροπλάνου στο Λόκερμπι της Σκοτίας το 1988. “Το μέλλον θα εξαρτηθεί από τον τρόπο με τον οποίο αυτές οι φυλές μπορούν να παραμείνουν ενωμένες”, πρόσθεσε, προειδοποιώντας για τον κίνδυνο απόσχισης των ανατολικών επαρχιών.
Η άποψη του Αμερικανού ειδικού Ρόμπερτ Ντάνιν, όπως διατυπώθηκε στην ιστοσελίδα του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων (CFR), δεν διαφέρει και πολύ: “Μολονότι ελάχιστοι θα λυπούνταν για την αποχώρηση του Καντάφι από τη σκηνή, αυτό θα δημιουργούσε επίσης ένα τεράστιο κενό εξουσίας. Θα παρίστανε τον έξυπνο όποιος νομίζει ότι μπορεί να πει ποιος θα μπορούσε να ενώσει τη χώρα αυτή, στην οποία η εθνική ταυτότητα είναι αδύναμη και όπου κυριαρχούν οι δεσμοί μεταξύ των φυλών και των οικογενειών”, γράφει .
Η απουσία θεσμών, που διατηρήθηκε σκόπιμα από τον Καντάφι επί 42 χρόνια, είναι άλλο ένα μειονέκτημα. “Η Τυνησία και η Αίγυπτος ήταν επίσης δικτατορίες αλλά είχαν σύνταγμα, κοινοβούλιο, γίνονταν εκλογές, υπήρχε μια προσχηματική δημοκρατία”, σημείσε ένας εκπρόσωπος του Λιβυκού Συνδέσμου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μιας οργάνωσης που εδρεύει στη Γενεύη. “Όλα αυτά είναι ξένα για τη Λιβύη, κάτι που θα καταστήσει την πρόκληση ακόμη πιο δύσκολη”, παραδέχτηκε.
Για τον Αλγερινό δικηγόρο Σαάντ Τζεμπάρ, που εδρεύει στο Λονδίνο και ποντάρει στη “νέα γενιά”, όλα τα παραπάνω είναι “αβάσιμες αγωνίες”. Οι νέοι που διαδήλωναν στην Τρίπολη και τη Βεγγάζη, λέει, είναι συνδεδεμένοι με τις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, το Facebook και το Twitter, όπως και οι νέοι του Καΐρου ή της Τύνιδας: “Η νέα γενιά ανήκει σε μια παγκόσμια τάξη που θέλει να γίνεται σεβαστό το κράτος δικαίου, να υπάρξουν ανοιχτές κοινωνίες και καλή διακυβέρνηση”, υποστήριξε. “Βλέπουν δορυφορική τηλεόραση, πώς εξελέγη ο Ομπάμα, πώς οι άνθρωποι μιλούν και συναθροίζονται χωρίς να φοβούνται”, πρόσθεσε ο Τζεμπάρ, ο οποίος έχει συμμετάσχει σε πολλά “στρογγυλά τραπέζια” του ινστιτούτου Chatham House.
Ο Μουάμαρ Καντάφι απείλησε να “βαλκανοποιήσει” τη Λιβύη, υπενθύμισε. Όμως στις ανατολικές πόλεις οι νέοι φώναζαν στους δρόμους ότι “η Λιβύη είναι μια ενιαία φυλή, ένα ενιαίο κράτος”, σημείωσε.
