Νέα δυναμική στο πάγιο ελληνικό αίτημα για δημιουργία «hot spots» και αντιμετώπιση του προσφυγικού – μεταναστευτικού ζητήματος σε τουρκικό έδαφος
Στη σκιά των πολύνεκρων τρομοκρατικών επιθέσεων στο Παρίσι, ξεκινά σήμερα στην Αττάλεια της Τουρκίας η διήμερη σύνοδος του G20, των αρχηγών κρατών με τις ισχυρότερες οικονομίες του κόσμου.
Παρά το γεγονός ότι το G20 συνήθως εστιάζει σε οικονομικά ζητήματα, θεωρείται δεδομένο ότι ψηλά στην ατζέντα θα είναι πλέον ο αγώνας κατά της τρομοκρατίας.
Οι ηγέτες των 20 κρατών συναντώνται δύο ημέρες μετά τα τρομοκρατικά χτυπήματα στο Παρίσι, 15 ημέρες μετά τη συντριβή ρωσικού αεροσκάφους στο Σινά -που εκτιμάται πως προκλήθηκε από βομβιστική επίθεση- και έναν μήνα μετά τις πολύνεκρες επιθέσεις αυτοκτονίας στην πορεία ειρήνης στην Άγκυρα.
Η σύνοδος θα λάβει χώρα σε απόσταση μόλις 500 χλμ. από τη Συρία, όπου η διάρκειας 4,5 ετών σύρραξη έχει μετατρέψει τους μαχητές του Ισλαμικού Κράτους σε παγκόσμια απειλή για την ασφάλεια.
Το παρών στη συνάντηση θα δώσουν μεταξύ άλλων ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα και ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν. Η Γαλλία θα εκπροσωπηθεί από τον υπουργό Οικονομικών Μισέλ Σαπέν και τον υπουργό Εξωτερικών Λοράν Φαμπιούς.
Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ δήλωσε χθες ότι αυξάνεται η ομοφωνία των παγκόσμιων δυνάμεων στο ότι πρέπει να εργαστούν μαζί για να αντιμετωπίσουν το Ι.Κ.
Τούρκοι αξιωματούχοι δήλωσαν ότι ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν θα πιέσει στις διμερείες συναντήσεις του με ηγέτες -και με τον Ομπάμα- για πιο αποφασιστική και συντονισμένη δράση κατά του Ι.Κ. Ωστόσο θα τονίσει την αντίθεση της Τουρκίας στην αμερικανική στήριξη των Κούρδων ανταρτών που πολεμούν του Σουνίτες αντάρτες. Η Άγκυρα θεωρεί ότι αυτοί οι αντάρτες έχουν στενούς δεσμούς με το ΡΚΚ.
Πιέσεις
Έλληνες διπλωμάτες εκτιμούν ότι η χώρα μπορεί να γίνει αποδέκτης εντονότατων πιέσεων για συνεργασία με την Τουρκία στο Αιγαίο -κάτι που τουλάχιστον μέχρι τώρα κατάφερε να αποτρέψει (τουλάχιστον στα λόγια). Ουδείς όμως μπορεί να προβλέψει τι θα γίνει τώρα ειδικά αν υπάρξει χερσαία επέμβαση των δυτικών στη Συρία.
Βρυξέλλες και Βερολίνο πιέζουν ασφυκτικά για καλύτερο έλεγχο των συνόρων, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι στο σχέδιο δράσης Ε.Ε. – Τουρκίας σημειώνεται ότι η Ε.Ε. προτίθεται να υποστηρίξει τη συνεργασία μεταξύ κρατών-μελών της και της Τουρκίας για την οργάνωση κοινών επιχειρήσεων επιστροφών «παράτυπων μεταναστών».
Επίσης στο μνημόνιο κατανόησης μεταξύ Frontex και Τουρκίας, στην παράγραφο 10 του MoU, σημειώνεται ότι Frontex και τουρκικές Αρχές μπορούν να αναζητήσουν τις πιθανότητες ανάπτυξης συνεργασίας για κοινές συντονισμένες ενέργειες επιστροφών.
Το πώς θα λειτουργήσουν όλα τα παραπάνω υπό το πρίσμα των νέων τρομοκρατικών επιθέσεων στο Παρίσι παραμένει ακόμη άγνωστο. Επαφή με την γαλλική πλευρά και τον φίλο και σύμμαχο Ολάντ, πέρα από το τηλεφώνημα για τα συλλυπητήρια, δεν έχει γίνει.
Στο Υπουργείο Εξωτερικών παραμένουν εξαιρετικά επιφυλακτικοί. Οι Έλληνες διπλωμάτες και οι πολιτικοί τους προϊστάμενοι παρακολουθούν τις εξελίξεις αναμένοντας και τη σύνοδο Ε.Ε. – Τουρκίας η οποία όπως όλα δείχνουν θα διεξαχθεί περί τα τέλη Νοεμβρίου, αν δεν την προλάβουν οι καταιγιστικές εξελίξεις.
Σε κάθε περίπτωση, μετά την τρομοκρατική επίθεση στο Παρίσι, η Τουρκία στρέφει το ενδιαφέρον της στο ενδεχόμενο χερσαίας επέμβαση της Δύσης στη Συρία με αποκλειστικό στόχο να αποτρέψει τη δημιουργία ενός κουρδικού τόξου μεταξύ των κουρδικών πληθυσμών στη βόρεια Συρία, στις νοτιοανατολικές της επαρχίες και στο βόρειο Ιράκ.
Η Ευρώπη, από την πλευρά της, εμφανίζεται διατεθειμένη να χορηγήσει στην Τουρκία περί τα τρία δισ. ευρώ και η Τουρκία πιθανότητα να ζητήσει ανταλλάγματα, επαναφέροντας το θέμα ένταξης στην Ευρώπη. Εξάλλου, οι Ευρωπαίοι ηγέτες φαίνονται υπέρ του να επιταχυνθεί η διαδικασία για την απελευθέρωση των Τούρκων πολιτών που θέλουν να ταξιδέψουν στην Ευρώπη από την έκδοση βίζας και θα ανοίξει φέτος ένα ακόμη κεφάλαιο στις διαπραγματεύσεις για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ.
Σύμφωνα με το Υπουργείο Εσωτερικών, η Ελλάδα κατέστησε σαφές, κατά τη Σύνοδο της Μάλτας, ότι πριν τις επαφές της ΕΕ με την Τουρκία θα υπάρχει προσυνεννόηση με την Ελλάδα, τονίζοντας ότι αυτός είναι ο πολιτικός στόχος και δευτερευόντως να συζητήσουμε με την Τουρκία για τα θέματα που μας αφορούν.
Τόνισε ότι δεν υπάρχει πρόβλημα από ελληνικής πλευράς να υπάρξει συντονισμός περιπολιών με την Τουρκία, ωστόσο δεν συμφωνεί σε κοινές. «Δεν μας ενοχλεί μια ευρωπαϊκή ακτοφυλακή με Έλληνα κυβερνήτη» τόνισε προσφάτως ο κ. Μουζάλας, η οποία, όπως είπε, θα σέβεται τα κυριαρχικά μας δικαιώματα. «Θέλουμε η Frontex να πάει και στην Τουρκία» δήλωσε ο αναπληρωτής υπουργός.
Εξάλλου, σε ό,τι αφορά στις κοινές περιπολίες -ένα θέμα που έθιξε επίμονα η ελληνική αντιπροσωπεία- ο κ. Γιουνκέρ φέρεται να αναγνώρισε πως πρόκειται για έναν λάθος όρο και μια άστοχη ιδέα, ενώ δεσμεύτηκε να μην επανέλθει στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης. Αντί γι’ αυτό, θα συζητηθούν αναλυτικότερα οι συντονισμένες ενέργειες με τη γείτονα χώρα, οι οποίες δεν θα ανακινούν ευαίσθητα θέματα κυριαρχίας.
Σύμφωνα με τον υπουργό, στις συναντήσεις έγινε σαφές ότι το θέμα είναι ευρωπαϊκό, όχι μόνο ελληνικό ή ιταλικό, καθώς, όπως είπε, πρέπει να υπάρχει αμοιβαιότητα. Τόνισε ότι δεν μπορούν εδώ να αποθηκεύονται μετανάστες ή πρόσφυγες και δήλωσε, στέλνοντας προς την ΕΕ, ότι είναι δυνατόν να ανοίγουμε ή θα κλείνουμε κατά βούληση τα σύνορα.
Οι ελληνικές προτάσεις
Σύμφωνα με τον κ. Μουζάλα, οι ελληνικές προτάσεις εστιάζουν στα εξης:
– Κρίσιμο να περιοριστούν οι ροές από την Τουρκία σε συνεργασία και με τη Frontex, να φτάσει δηλαδή στα σύνορα της γειτονικής χώρας.
– Χρηματοδότηση της ΕΕ για τις θέσες φιλοξενίας στην Τουρκία, όπου από τα «hot spots» θα γίνεται απευθείας μετεγκατάσταση, ενώ ενημέρωσε ότι προτάθηκε να γίνουν και σε Λίβανο, Ιορδανία.
– Αύξηση θέσεων όσων θα μετεγκατασταθούν στην ΕΕ, να υπάρχει μία διαβεβαίωση ότι θα πανε στην Ευρώπη οι πρόσφυγες και ξεκαθάρισε ότι δεν γίνεται άλλοι να χτίζουν κέντρα φιλοξενίας και άλλοι να σηκώνουν φράχτες.
Επίσης, εκφράστηκε από την Ελλάδα και μπήκε και στη Σύνοδο ως θέμα το γεγονός ότι για τη μετεγκατάσταση θα πρέπει να υπάρχει ευρωπαϊκή πολιτική και να μη γίνεται σε εθελοντική βάση.
Σχετικά με τη χρηματοδότηση, ανέφερε ότι υπάρχουν γραφειοκρατικά προβλήματα ως προς τη χρηματοδότηση, όπου 30 εκατ. ευρώ ανήκουν στην ευρωπαϊκή, κυρίως, γραφειοκρατία και έτσι δεν εκταμιεύονται, διευκρινίζοντας ότι μέχρι τώρα οι δαπάνες καλύπτονται κυρίως από τον κρατικό προϋπολογισμό σε μια δύσκολη οι οικονομική κατάσταση για τη χώρα.
Ιδιαίτερα σημαντική η συμμετοχή του Αλέξη Τσίπρα
Το επικείμενο ταξίδι του Αλέξη Τσίπρα στην Τουρκία αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα, μετά το πρόσφατο τρομοκρατικό χτύπημα στο Παρίσι, που βύθισε όχι μόνο την Γαλλία αλλά και ολόκληρη την Ευρώπη σε πένθος και έσπειρε μεγάλο προβληματισμό για την αντιμετώπιση τυχόν μελλοντικών ανάλογων χτυπημάτων, ιδίως μετά την δημοσίευση του κειμένου των φανατικών του Ισλαμικού Κράτους, με το οποίο, εκτός από την ανάληψη της ευθύνης, απειλούν με νέα τρομοκρατικά χτυπήματα σε Ρώμη, Λονδίνο και άλλες πρωτεύουσες.
Έτσι, το Μεταναστευτικό θα συνδυαστεί με το πρόβλημα των αυξημένων προσφυγικών ροών από τα τουρκικά παράλια προς την Ελλάδα, καθώς το αίτημα για δημιουργία «hot spots» στο έδαφος της Τουρκίας, για αντιμετώπιση του προσφυγικού στην πηγή του και πρωτίστως εκτός ευρωπαϊκών συνόρων, αποκτά αναπόφευκτα νέα δυναμική.
Ιδίως τώρα που το πένθος από τα φονικά χτυπήματα πυροδοτούν εθνικιστικές αντιλήψεις και εκφράζονται απόψεις για κλείσιμο των συνόρων, η ελληνική πρόταση για ταυτοποίηση των προσφύγων στην Τουρκία και επίλυση του προβλήματος μεταφοράς τους με απευθείας πτήσεις προς την Κεντρική Ευρώπη αναβαθμίζεται και τίθεται υπό νέα οπτική στο τραπέζι των συζητήσεων.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το ταξίδι του πρωθυπουργού και των αρμοδίων υπουργών στην Τουρκία,, στις 17-18 Νοεμβρίου, δεν προβλέπεται να αναβληθεί. Στην γείτονα, ο Αλέξης Τσίπρας, συνοδευόμενος από τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Κοτζιά και τον αναπληρωτή υπουργό Μεταναστευτικής Πολιτικής Ιωάννη Μουζάλα, θα έχει κρίσιμες συναντήσεις, με κύρια αποστολή να μπει «φρένο] στις ροές των χιλιάδων προσφύγων που διασχίζουν το Αιγαίο, κάνοντας ένα παραπάνω βήμα για τη λύση του ευρωπαϊκού προβλήματος το οποίο λαμβάνει τρομερές διαστάσεις.
Και μόνο το γεγονός ότι δύο ύποπτοι τζιχαντιστές είχαν περάσει από τη Λέρο και στη συνέχεια μετακινήθηκαν στο Παρίσι αλλάζει τα δεδομένα για την επίλυση του προβλήματος.
Το πρόγραμμα συναντήσεων του πρωθυπουργού
Ο κ. Τσίπρας θα έχει συναντήσεις, την Τετάρτη, στην Άγκυρα, με τον πρωθυπουργό Νταβούτογλου και τον πρόεδρο Ερντογάν, μεταφέροντας το ελληνικό αίτημα για λύση μέσω της Τουρκίας, θέση η οποία υποστηρίχθηκε στη Σύνοδο Κορυφής που διεξήχθη την περασμένη βδομάδα στις Βρυξέλλες.
Η επίσκεψη γίνεται αμέσως μετά τη Σύνοδο των χωρών της G20 στην Αττάλεια και λίγο πριν την επερχόμενη Σύνοδο της ΕΕ με τη συμμετοχή της Τουρκίας για το προσφυγικό στις Βρυξέλλες, πιθανότατα στις 29 Νοεμβρίου, με τον πρόεδρο Ερντογάν, μετά τη μεγάλη νίκη του, να διεκδικεί σημαντικό ρόλο στη διεθνή σκιακιέρα και να έχει απαιτήσεις από την Ευρώπη, εκμεταλλευόμενος το θέμα του προσφυγικού.
