Περισσότερες από 6.000 συλλήψεις και έπεται συνέχεια. Δεν θα αγνοήσουμε το αίτημα για θανατική ποινή, διαμηνύει ο Ερντογάν
Στην Τουρκία παραμένουν στραμμένα τα βλέμματα της διεθνούς κοινότητας, λίγα μόλις εικοσιτετράωρα μετά την ανεπιτυχή απόπειρα πραξικοπήματος που στοίχησε τη ζωή σε περισσότερους από 260 ανθρώπους.
Η εκκαθάριση του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σε στρατεύματα και Δικαιοσύνη, έχει ήδη ξεκινήσει, με τις συλλήψεις να έχουν ξεπεράσει μέχρι στιγμής τις 6.000. Ανάμεσα στους συλληφθέντες είναι και ο υπασπιστής του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, συνταγματάρχης Αλί Γιαζιτζί.
Ο Τούρκος πρόεδρος άλλωστε προαναγγέλλει ουσιαστικά επιχείρηση αφανισμού των υποστηρικτών Γκιουλέν, με εκκαθάριση του «ιού» σε όλους τους κρατικούς θεσμούς, πέραν στρατού και δικαιοσύνης.
Χθες μάλιστα διεμήνυσε ότι δεν θα αγνοηθεί το αίτημα για θανατική ποινή, απαντώντας σε πλήθος που φώναζε «θέλουμε εκτελέσεις» πως «στις δημοκρατίες δεν μπορούν να παραβλέπονται τα αιτήματα του λαού», και παραπέμποντας στην Εθνοσυνέλευση.
Την ίδια στιγμή στην Άγκυρα υψηλόβαθμος κυβερνητικός αξιωματούχος υποστηρίζει ότι έχει ανακτηθεί ο έλεγχος σε όλη την Τουρκία και παρότι λίγες ομάδες πραξικοπηματιών αντιστέκονται στην Κωνσταντινούπολη, δεν αποτελούν πλέον κίνδυνο. Υπάρχουν επίσης λίγα σημαντικά στελέχη του στρατού που δεν έχουν συλληφθεί, αλλά αυτό θα γίνει σύντομα, ανέφερε ο ίδιος στο πρακτορείο Reuters.
Μέχρι στιγμής έχουν συλληφθεί περισσότερα από 6.000 άτομα σε όλη τη χώρα, και έπεται συνέχεια, μετέδωσε το μεσημέρι της Κυριακής το δίκτυο NTV επικαλούμενο τον Τούρκο υπουργό Δικαιοσύνης Μπεκίρ Μποζντάγ. «Η δικαστική διαδικασία θα συνεχιστεί» δήλωσε ο Μποζντάγ, σύμφωνα με το τουρκικό Δίκτυο.
Τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης αναφέρουν ότι την Κυριακή συνελήφθησαν δεκάδες στρατηγοί, δικαστές και εισαγγελείς. Ανάμεσά τους εμβληματικές φυσιογνωμίες του στρατού όπως ο Ερντάλ Οζτούρκ, διοικητής της Γ’ Σώματος Στρατού και ο Αντέμ Χουντούτι, διοικητής της Β’ Στρατιάς.
Νωρίς το πρωί, στην πόλη Ντενιζλί, ο διοικητής της φρουράς Οζάν Οζμπακίρ συνελήφθη μαζί με 51 στρατιώτες, σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων Anadolu.
Ταυτόχρονα υψηλόβαθμος αξιωματικός της Πολεμικής Αεροπορίας και άλλοι υψηλόβαθμοι στρατιωτικοί συνελήφθησαν για τον φερόμενο ρόλο τους στο πραξικόπημα στη βάση Ιντζιρλίκ, την οποία χρησιμοποιεί ο υπό τις ΗΠΑ διεθνής συνασπισμός για τις επιδρομές εναντίον των τζιχαντιστών στη Συρία, σύμφωνα με την εφημερίδα Hűrriyet.
Ο στρατηγός Μπεκίρ Ερτζάν Βαν συνελήφθη το Σάββατο μαζί με περίπου 12 αξιωματικούς κατώτερης ιεραρχίας στη βάση, ανέφερε η εφημερίδα. Οι βαθμοφόροι ανακρίνονται.
Τούρκος αξιωματούχος δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP) πως η Άγκυρα υποψιάζεται ότι η βάση Ιντζιρλίκ -η οποία έκλεισε το Σάββατο και παρέμεινε κλειστή έως την Κυριακή- είχε χρησιμοποιηθεί για τον ανεφοδιασμό των μαχητικών αεροσκαφών που χρησιμοποίησαν οι πραξικοπηματίες το βράδυ της Παρασκευής.
Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του Πενταγώνου, Πίτερ Κουκ, η αεροπορική βάση στο Ιντζιρλίκ άνοιξε και από την Κυριακή επαναλαμβάνονται σε όλες τις βάσεις της Τουρκίας οι επιχειρήσεις του διεθνούς συνασπισμού κατά του Ισλαμικού Κράτους.
Οι εκκαθαρίσεις δεν περιορίζονται στον στρατό. Εντάλματα σύλληψης έχουν εκδοθεί σε βάρος 2.745 δικαστών και εισαγγελέων σε όλη την Τουρκία. Ο συνολικός αριθμός των συλλήψεων στο χώρο της Δικαιοσύνης είναι δύσκολο να εκτιμηθεί, όμως το πρακτορείο ειδήσεων Dogan μετέδωσε πως 44 δικαστές και εισαγγελείς συνελήφθησαν στη διάρκεια της νύχτας στο Ικόνιο (κέντρο) και 92 στο Γκαζιαντέπ (νοτιοανατολικά).
Η έρευνα έχει ανατεθεί σε εισαγγελείς στην Άγκυρα και οι συλληφθέντες θεωρούνται ύποπτοι για διασυνδέσεις με τον ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, ο οποίος ζει επί δεκαετίες αυτοεξόριστος στην Πενσυλβάνια των ΗΠΑ. Κατηγορηθείς από τον πρόεδρο Ερντογάν ότι υποκίνησε την απόπειρα πραξικοπήματος, ο ιμάμης διέψευσε κατηγορηματικά ότι είχε οποιαδήποτε ευθύνη και άφησε υπόνοιες ότι η απόπειρα ήταν στημένη από τον ίδιο τον Ερντογάν.
Γιλτιρίμ: Θα συνεχίσουμε τις βάρδιες δημοκρατίας
Αλλά και ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Μπιναλί Γιλντιρίμ ζήτησε από τα πλήθη να βγαίνουν στους δρόμους, αλλά να αποφεύγουν τις «ακραίες αντιδράσεις».
«Θα συνεχίσουμε τις βάρδιες δημοκρατίας παντού» και τόνισε ότι την ημέρα οι πολίτες εργάζονται, ενώ τα βράδια «θα συνεχίσουμε τις βάρδιες δημοκρατίας, αλλά και τους εορτασμούς. Αυτό θα συνεχιστεί έτσι, για ένα διάστημα ακόμη».
«Το έθνος μας πήρε βαθιά ανάσα, αλλά δεν τελειώσαμε» είπε ο Γιλντιρίμ και τόνισε ότι «θα πραγματοποιήσουμε γρήγορα την επιχείρηση κάθαρσης. Θα δώσουμε στους πραξικοπηματίες την ποινή που τους ταιριάζει, με τρόπο που κανείς να μην έχει στο μέλλον το θράσος να εναντιωθεί στη λαϊκή βούληση».
Ο Τούρκος πρωθυπουργός κάλεσε τους πολίτες «να αποφεύγουμε τις ακραίες αντιδράσεις. Οι ένοπλες δυνάμεις είναι το μέλλον και η εγγύησή μας. Να μην συμπεριφερθούμε με τρόπο που θα ζημιώσει τη θεσμική ταυτότητα των ενόπλων δυνάμεών μας».
Δύο F16 παρενόχλησαν το αεροπλάνο του Ερντογάν
Εν τω μεταξύ, σύμφωνα με δημοσίευμα του Reuters, το βράδυ της Παρασκευής και αφού ο Ερντογάν επέστρεφε στην Κωνσταντινούπολη από το παραθαλάσσιο θέρετρο της Μαρμαρίδας -αφού έμαθε για την επιχείρηση πραξικοπήματος- δύο αεροσκάφη F-16 που οδηγούσαν πιλότοι που ανήκαν στην πτέρυγα των πραξικοπηματιών, παρενόχλησαν το αεροσκάφος στο οποίο επέβαινε ο Τούρκος πρόεδρος.
«Τουλάχιστον δύο F-16 παρενόχλησαν το αεροπλάνο του Ερντογάν ενώ βρισκόταν στον αέρα με προορισμό την Κωνσταντινούπολη. Κλείδωσαν τα ραντάρ τους στο αεροπλάνο, ενώ άλλα δύο F16 προστάτευαν τον Τούρκο πρόεδρο», δήλωσε πρώην στρατιωτικός αξιωματούχος με γνώση των γεγονότων στο Reuters.
«Γιατί δεν πυροβόλησαν, είναι ένα μυστήριο», τόνισε.
Υψηλόβαθμος Τούρκος αξιωματούχος, επιβεβαίωσε στο Reuters ότι το επιβατικό αεροσκάφος στο οποίο επέβαινε ο Ερντογάν και το οποίο παρενοχλήθηκε ενώ έφευγε από το αεροδρόμιο της Μαρμαρίδας, παρενοχλήθηκε από δύο F16 των πραξικοπηματιών, αλλά ότι ο ίδιος κατόρθωσε να φθάσει στην Κωνσταντινούπολη ασφαλής.
Άλλος υψηλόβαθμος αξιωματούχος δήλωσε επίσης ότι το προεδρικό αεροσκάφος αντιμετώπισε προβλήματα στον αέρα, χωρίς να δίνει περαιτέρω πληροφορίες. Όπως τόνισε ακόμη, διέφυγε τον θάνατο για λεπτά.
Τα μηνύματα της διεθνούς κοινότητας
Η απόπειρα πραξικοπήματος «δεν δίνει λευκή επιταγή» στον Ταγίπ Ερντογάν να παρακάμψει τις δημοκρατικές αρχές» δήλωσε την Κυριακή ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ζαν-Μαρκ Ερό. «Δεν είναι λευκή επιταγή για τον Ερντογάν. Δεν μπορεί να υπάρξουν εκκαθαρίσεις» ανέφερε, επισημαίνοντας ότι στο σημερινό Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων στις Βρυξέλλες οι Ευρωπαίοι ΥΠΕΞ θα επαναλάβουν ότι η Τουρκία πρέπει να σεβαστεί τις δημοκρατικές αξίες.
Η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Φεντερίκα Μογκερίνι καλεί επίσης την κυβέρνηση της Τουρκίας να «ενισχύσει την κοινωνική συνοχή και να εντατικοποιήσει τον πολιτικό διάλογο».
«Η τήρηση του νόμου, του κράτους του δικαίου και της δημοκρατίας είναι απαράβατες αρχές, οι οποίες δεν μπορούν να εγκαταλείπονται. Είναι επίσης τα καλύτερα μέσα για να αντιμετωπιστούν οι δυσκολίες που βιώνει η Τουρκία, με τον πόλεμο στα σύνορά της, την τραγωδία της τρομοκρατίας και την ανάγκη να ενισχυθεί η κοινωνική συνοχή και ο πολιτικός διάλογος. Ιδού τι ζητάμε από την Τουρκία» υπογράμμισε.
Ο επίτροπος της ΕΕ για την Ψηφιακή Οικονομία και Κοινωνία, Γκίντερ Έτινγκερ, απηύθυνε ταυτόχρονα προειδοποίηση στον Τούρκο πρόεδρο να μην περιορίσει περαιτέρω τα θεμελιώδη δημοκρατικά δικαιώματα στην Τουρκία μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα.
«Εάν ο Ερντογάν χρησιμοποιήσει το πραξικόπημα για να περιορίσει ξανά τα θεμελιώδη δημοκρατικά δικαιώματα στην Τουρκία, τότε θα απομακρυνθεί από τις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ. Με αυτόν τον τρόπο θα ενισχυόταν μεν πολιτικά στο εσωτερικό αλλά θα απομονωνόταν στο εξωτερικό» τόνισε.
Σεβασμό του κράτους δικαίου εκ μέρους της Τουρκίας έχουν ζητήσει ήδη αμφότεροι οι Μπαράκ Ομπάμα και Άνγκελα Μέρκελ, έχοντας καταδικάσει από την πρώτη στιγμή την απόπειρα πραξικοπήματος παρεμβαίνοντας μπροστά στις εξελίξεις υπέρ του Ερντογάν.
Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Φρανκ-Βάλτερ Στάινμαγερ δήλωσε την Κυριακή: «Τώρα προέχει να σταματήσει το αιματοκύλισμα και να επανέλθει η ηρεμία στη χώρα, με σεβασμό στους κανόνες του κράτους δικαίου και της δημοκρατίας». Στην Τουρκία θα πρέπει τώρα να επανέλθει η τάξη και η σταθερότητα».
Ανησυχεί η ΕΕ
Εν τω μεταξύ, οι υπουργοί Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που συναντώνται σήμερα στις Βρυξέλλες αναμένεται να προτρέψουν τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν να σεβαστεί το νόμο και τα ανθρώπινα δικαιώματα στην αντιμετώπιση των ηττημένων πραξικοπηματιών, ασκούν ωστόσο περιορισμένη επιρροή πάνω στον στρατηγικό τους γείτονα.
Σύμφωνα με διπλωμάτες, στο σημερινό Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων οι ΥΠΕΞ θα συμφωνήσουν σε μία κοινή γραμμή για την Τουρκία, μετά το πρωινό στις Βρυξέλλες με τον υπουργό Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών Τζον Κέρι. Ο Κέρι μοιράζεται μαζί τους τις ανησυχίες για τον αυξανόμενο αυταρχισμό του Ερντογάν και θα συζητήσει μαζί τους το ρόλο της Τουρκίας ως συμμάχου στη Συρία, τη θέση της στην αντιπαράθεση με τη Ρωσία και τον ρόλο της ως πύλη σε μια από τις μεταναστευτικές διόδους που οδηγούν στην Ευρώπη.
Ο Κέρι, που θα συναντήσει τους ομολόγους του για δύο ώρες από τις 8:00 π.μ. ώρα Βρυξελλών (9:00 π.μ. ώρα Ελλάδας), δήλωσε χθες στο Λουξεμβούργο ότι η προσπάθεια πραξικοπήματος στη Τουρκία, μέλους του ΝΑΤΟ, δεν είχε διακόψει την επιχείρηση εναντίον του Ισλαμικού Κράτους της οποίας ηγούνται οι Ηνωμένες Πολιτείες, παρότι η αεροπορική βάση στο Ιντσιρλίκ, που χρησιμοποιείται από τις αεροπορικές δυνάμεις των ΗΠΑ και της Γερμανίας, έχει τεθεί προσωρινά εκτός πρόσβασης.
Ο Γάλλος ΥΠΕΞ Ζαν-Μαρκ Ερό, ο οποίος αναμένεται να ενημερώσει τους ομολόγους του για τη θέση της Γαλλίας σχετικά με τις συνεχόμενες επιθέσεις του ΙΚ στο έδαφος της χώρας, είπε χθες ότι υπάρχουν ερωτηματικά ως προς το εάν η Τουρκία, υπό την ηγεσία του ισλαμιστικού κόμματος του Ερντογάν, είναι βιώσιμος σύμμαχος, αναφερόμενος σε υποψίες περί των κινήτρων της Τουρκίας. Επέμεινε επίσης ότι η ευρωπαϊκή υποστήριξη για τον Ερντογάν μετά το πραξικόπημα δεν αποτελούσε άδεια εν λευκώ για να καταπιέσει τους πολιτικούς αντιπάλους του.
Η ΕΕ αντιμετωπίζει ένα δύσκολο μέλλον με την Τουρκία τους επόμενους τρεις μήνες καθώς προσπαθεί να ολοκληρώσει μια συμφωνία του Μαρτίου η οποία επιβραβεύει την Άγκυρα εάν εμποδίσει μετανάστες από το να περάσουν στην Ελλάδα με την χρηματοδότηση μέχρι 6 δις ευρώ για τα 2,7 εκατομμύρια Σύρων προσφύγων που βρίσκονται ήδη στην Τουρκία, καθώς και με την επαναληψη των συνομιλιών για την ένταξη της χώρας στην ΕΕ, και με την κατάργηση βίζας για τους Τούρκους που θέλουν να επισκεφθούν την Ευρώπη.
Οι ευρωπαίοι ηγέτες έχουν ήδη κάνει ιδιαίτερες προσπάθειες να αποφύγουν την άμεση κριτική για τις διώξεις που ασκεί ο Ερντογάν στους Κούρδους, τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης και άλλους αντικυβερνητικούς παράγοντες, για να φτάσουν στη συμφωνία. Η κατάργηση της βίζας όμως εξακολουθεί να βασίζεται στην προθυμία ή όχι της Άγκυρας να τροποποιήσει έναν αντιτρομοκρατικό νόμο – πράγμα που δεν καθίσταται εύκολο μετά το πραξικόπημα – και την επικύρωση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο θέτει τα ανθρώπινα δικαιώματα ψηλά στις προτεραιότητές του.
Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν προειδοποιήσει ότι μπορεί να ανοίξουν ξανά τη μεταναστευτική οδό προς την Ευρώπη εάν η ΕΕ αθετήσει το δικό της κομμάτι της συμφωνίας.
Είναι πολλοί οι αξιωματούχοι της ΕΕ που δεν νιώθουν άνετα να βοηθήσουν τον Ερντογάν με αντάλλαγμα την διακοπή της μεταναστευτικής ροής που πέρσι έφερε ένα εκατομμύριο μετανάστες στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας.
Ανώτατοι αξιωματούχοι ωστόσο της ΕΕ πιστεύουν ότι μπορούν να ασκήσουν πίεση στον Ερντογάν ενώ τον προτρέπουν να σεβαστεί τις γνώμες της μισής Τουρκίας που δεν τον υποστήριξε εκλογικά, αλλά και που δεν υποστήριξε ούτε το πραξικόπημα. Το επιχείρημά τους είναι ότι η Τουρκία χρειάζεται το εμπόριο της ΕΕ και τις ευρωπαϊκές επενδύσεις καθώς και μια στρατηγική συμμαχία σε μια περιοχή όπου έχει λίγους φίλους. Επίσης ισχυρίζονται ότι η συμφωνία για τους μετανάστες δεν ήταν τόσης σημασίας για την πτώση του αριθμού των μεταναστών όσο για το σφράγισμα των βαλκανικών συνόρων της Ελλάδας, πράγμα το οποίο απέτρεψε τον κόσμο από το να περάσει μέσω Τουρκίας στην Ευρώπη, με τελικό προορισμό τη Γερμανία.
Την ίδια στιγμή, οι Ευρωπαίοι δεν θέλουν να ασκήσουν μεγάλη πίεση στον Ερντογάν, φοβούμενοι πως η αστάθεια στη Τουρκία, όπως αποδείχθηκε από το πραξικόπημα, θα μπορούσε να αποβεί χειρότερη από την παρούσα κατάσταση: «Δεν πρέπει να βιαζόμαστε να βγάζουμε συμπεράσματα και να δρούμε επιθετικά καθώς η ίδια η χώρα είναι πολύ εύθραυστη», δήλωσε ανώτατος αξιωματούχος στο Reuters.
