Στο παζάρι της Χαλκηδόνας κοντά στο Βόσπορο επικρατεί ένταση: «Δεν έχω ξαναδεί κάτι τέτοιο. Πατάτες, ντομάτες, κρεμμύδια… όλα αυτά·βρίσκονταν·πάντα στο καθημερινό μας τραπέζι. Φέτος κατέληξαν·να θεωρούνται είδη πολυτελείας», λέει ένας πελάτης. «Η αγροτική οικονομία στην Τουρκία βαδίζει προς την καταστροφή, δεν έχει απομείνει πια τίποτα. Γι’ αυτό και ακριβαίνουν τα πάντα: φασόλια 20 λίρες το κιλό, κρεμμύδια 7 λίρες το κιλό, ντομάτες 15 λίρες το κιλό», αναφέρει απελπισμένος ένας από τους πωλητές, όπως γράφει η Deutsche Welle.
Ο πληθωρισμός ορίζει την οικονομική πορεία της Τουρκίας ήδη από το 2017 με την τουρκική λίρα να έχει υποτιμηθεί στο διάστημα αυτό μέχρι και 30%. Βέβαια αυτό αρχικά δεν έδειξε να πτοεί ιδιαίτερα τους ψηφοφόρους της κυβέρνησης Ερντογάν, κάτι που από τις δημοτικές εκλογές φαίνεται σταδιακά να αλλάζει. Ειδικοί υποστηρίζουν μάλιστα ότι η αδύναμη οικονομία είναι ο βασικός λόγος για την στροφή των ψηφοφόρων. Ο τούρκος πρόεδρος Ερντογάν κατηγορεί για την «τρομοκρατία» της αύξησης των τιμών… σκοτεινές δυνάμεις και κερδοσκόπους. Παρόλα αυτά, όπως όλα δείχνουν, είναι ο πληθωρισμός στις αγορές τροφίμων που ευθύνεται.
Είναι μία «αναδιάρθρωση» η λύση;
«Η οικονομική πολιτική δεν ήταν βιώσιμη», αναφέρει ο Ερντάλ Γιαλσίν από το οικονομικό τνστιτούτο του Μονάχου Ifo σε συνέντευξη που έδωσε στη Deutsche Welle. Συγκεκριμένα υποστηρίζει πως κατασπαταλήθηκαν μεγάλα ποσά που ήταν προορισμένα για την ενίσχυση των υποδομών, ενώ απέτυχαν τα σχέδια περί αύξησης της παραγωγής, κάτι που στον τομέα της γεωργίας είναι ιδιαίτερα εμφανές. «Παρά το γεγονός, ότι η Τουρκία διαθέτει τις ιδανικές συνθήκες για μία παραγωγική αγροτική οικονομία, εισάγει συστηματικά λαχανικά και φρούτα. Κύρια αιτία γι’ αυτό είναι η έλλειψη επενδύσεων στη βιομηχανία», υπογραμμίζει ο Γιαλσίν.
Ο πληθωρισμός βέβαια δεν επηρεάζει μόνο τα τρόφιμα, αλλά και τις τιμές της βενζίνης και του ρεύματος, οι οποίες έχουν εκτοξευθεί. Ολόκληρη η τουρκική οικονομία φαίνεται να παγώνει: τους τρεις τελευταίους μήνες του 2018 συρρικνώθηκε κατά 2,8 % – για πρώτη φορά την τελευταία δεκαετία βρίσκεται σε ύφεση. Τούρκοι επιχειρηματίες έλαβαν δάνεια από το εξωτερικό, με αποτέλεσμα τα δάνεια να πρέπει να αποπληρωθούν σε ευρώ ή δολάρια, κάτι που σχεδόν διπλασίασε τα χρέη τους.
Η λύση, σύμφωνα με τον Γιαλσίν, βρίσκεται σε μία αναδιάρθρωση των παραγωγικών δομών. Ο δρόμος βέβαια για την έξοδο από την οικονομική κρίση δεν είναι εύκολος. Όπως ο ίδιος υποστηρίζει, η πτώχευση μη παραγωγικών επιχειρήσεων, η μείωση της αγοραστικής δύναμης και η αύξηση της ανεργίας είναι αναπόφευκτες. Και δεν τελειώνει εκεί: για το μεσοδιάστημα κρίνει απαραίτητη την εισαγωγή ενός προγράμματος στήριξης, ενδεχομένως από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Κάτι τέτοιο βέβαια είναι μάλλον απίθανο να συμβεί στην Τουρκία, καθώς ο Ερντογάν αποφεύγει οποιαδήποτε ανάμειξη στα εσωτερικά της χώρας, προσπαθώντας να διατηρήσει την πολιτική του ανεξαρτησία.
