Η Ευρωπαϊκή Ένωση πλησιάζει όλο και πιο κοντά στην ενσωμάτωση της πυρηνικής ενέργειας και του φυσικού αερίου στην ταξινόμηση τους ως χρηματοδοτούμενες βιώσιμες πηγές ενέργειας – ένα σύνολο κανόνων που έχουν σχεδιαστεί για να παρέχουν στους επενδυτές έναν κοινό ορισμό του τι είναι πράσινο και τι όχι, προκειμένου να διοχετεύονται περισσότερα κεφάλαια σε επιχειρήσεις βιώσιμης ανάπτυξης.
Η ανακοίνωση έγινε μέσω tweet της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, μετά από μια σύνοδο κορυφής της ΕΕ την περασμένη εβδομάδα, όπου οι ηγέτες συζήτησαν το ζήτημα της ταξινόμησης στο πλαίσιο της ευρύτερης ανταπόκρισης του μπλοκ στην εκτίναξη των τιμών της ενέργειας.
«Χρειαζόμαστε περισσότερες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Είναι φθηνότερες, χωρίς άνθρακα και οικιακά παραγόμενες», έγραψε η von der Leyen. «Χρειαζόμαστε επίσης μια σταθερή πηγή, πυρηνική, και κατά τη διάρκεια της μετάβασης, φυσικό αέριο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο θα υποβάλουμε την πρόταση ταξινόμησης μας», πρόσθεσε.
Η συμπερίληψη του φυσικού αερίου και της πυρηνικής ενέργειας στην ταξινόμηση έχει διχάσει την ΕΕ για πάνω από τρία χρόνια. Το 2019, η Γαλλία, η Βρετανία και άλλα κράτη της Ανατολικής ΕΕ απείλησαν να ασκήσουν βέτο στον κανονισμό ταξινόμησης – τον κανονισμό για την ταξινόμηση της βιώσιμης χρηματοδότησης της ΕΕ – λόγω ανησυχιών ότι η πυρηνική ενέργεια δεν περιλαμβανόταν ρητά ως «πράσινη» πηγή ενέργειας.
Ένα χρόνο αργότερα, μια ομάδα 10 χωρών της ΕΕ – κυρίως από την Ανατολή και το Νότο της ΕΕ – άσκησε παρομοίως το βέτο τους στην πρώτη παρτίδα κανόνων εφαρμογής της ταξινόμησης επειδή δεν περιλάμβαναν το φυσικό αέριο ως “μεταβατικό” καύσιμο.
Έτσι,όπως συνηθίζεται στην ευρωπαϊκή γραφειοκρατία, οι ηγέτες της ΕΕ άφησαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αποφασίσει μέσω μιας σειράς εκτελεστικών κανόνων που ονομάζονται κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις, που συντάχθηκαν από μια ομάδα εμπειρογνωμόνων για τη βιώσιμη χρηματοδότηση. Ωστόσο, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ έχει καθυστερήσει μέχρι στιγμής την πρότασή του για το φυσικό αέριο και τα πυρηνικά, υποδηλώνοντας ότι το θέμα είναι πολύ πολιτικά φορτισμένο για να αποφασιστεί από ειδικούς.
Στο μεταξύ, δύο σημαντικές εξελίξεις σημειώθηκαν. Πρώτον, ο εσωτερικός επιστημονικός φορέας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το Κοινό Κέντρο Ερευνών (ΚΚΕρ), εξέδωσε μια πολυαναμενόμενη έκθεση τον Ιούλιο. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πυρηνική ενέργεια ήταν ασφαλής και ως εκ τούτου επιλέξιμη για πράσινη ετικέτα βάσει της ταξινόμησης – ένα εύρημα που επιβεβαίωσαν αργότερα δύο άλλες ομάδες εμπειρογνωμόνων. Στη συνέχεια, χτύπησε η ενεργειακή κρίση. Με την κλιματική έκτακτη ανάγκη να μαίνεται, το ζήτημα της διασφάλισης του ενεργειακού εφοδιασμού με χαμηλές εκπομπές άνθρακα σε επαρκή ποσότητα και σε προσιτές τιμές για τους καταναλωτές έχει γίνει κύριο πολιτικό μέλημα για τους ηγέτες της ΕΕ.
Παρόλο λοιπόν που το φυσικό αέριο και τα πυρηνικά δεν μπορούν να θεωρηθούν «πράσινα» από την φύση τους, σίγουρα παρέχουν μια εναλλακτική λύση χαμηλότερης περιεκτικότητας σε άνθρακα στον άνθρακα – το πιο ρυπογόνο από όλα τα ορυκτά καύσιμα και κορυφαίας προτεραιότηταςόσον αφορά την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Με πρωτοβουλία της Γαλλίας, εκπρόσωποι από “ομοϊδεάτισσες” χώρες της ΕΕ (Βουλγαρία, Κύπρος, Τσεχία, Φινλανδία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Μάλτα, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβακία και Σλοβενία) πραγματοποίησαν συνάντηση στις 18 Οκτωβρίου για να συζητήσουν πάνω στο ζήτημα των πυρηνικών και του φυσικού αερίου στο πλαίσιο της ταξινόμησης. Διπλωμάτες της ΕΕ ανέφεραν ότι στη συνάντηση συζητήθηκαν συμβιβαστικές προτάσεις για τεχνικά κριτήρια για την αξιολόγηση της βιωσιμότητας των σταθμών φυσικού αερίου και πυρηνικής ενέργειας.
Η συζήτηση, όπως φαίνεται, έχει πλέον προχωρήσει. Το ερώτημα δεν είναι πλέον εάν η πυρηνική ενέργεια και το φυσικό αέριο έχουν θέση στην ταξινόμηση της “πράσινης οικονομίας”, αλλά πώς μπορούν να συμπεριληφθούν με τρόπο που βοηθά στην προώθηση της πράσινης μετάβασης, ενώ διατηρείται η επιστημονική αυστηρότητα της ταξινόμησης και αποφεύγεται το «οικολογικό ξέπλυμα».
Μια απάντηση σε αυτή την ερώτηση πιθανώς ήρθε την περασμένη εβδομάδα από την Ιρλανδή επίτροπο οικονομικών υπηρεσιών της ΕΕ, Mairead McGuiness, η οποίασε συνέντευξή της στους FT, δήλωσε ότι ένας πιθανός συμβιβασμός θα μπορούσε να είναι η δημιουργία μιας νέας «πορτοκαλί» κατηγορίας για δραστηριότητες που δεν είναι «πράσινες» από μόνες τους, αλλά εξακολουθούν να είναι χρήσιμες για την πράσινη μετάβαση. Η Επιτροπή εξετάζει επίσης τον επαναπροσδιορισμό της «μεταβατικήςς» κατηγορίας για να αποτρέψει την ταξινόμηση από το να γίνει πολύ «δυαδική», πρόσθεσε η McGuiness.
Με τη δημιουργία μιας νέας ενδιάμεσης κατηγορίας και τον καθορισμό σαφών ορίων βιωσιμότητας για τα πυρηνικά και το φυσικό αέριο, η Ευρωπαϊκή Ένωση πιθανότατα να βρήκε την απάντηση σε ένα ερώτημα που καθυστερεί την ταξινόμηση εδώ και χρόνια. Κάποιοι θα το καταγγείλουν ως “μαγείρεμα” και προσβολή για τους πράσινους στόχους της ΕΕ. Άλλοι θα το αποκαλέσουν ρεαλιστική απάντηση σε ένα από τα πιο δύσκολα ερωτήματα που θέτει η ενεργειακή μετάβαση.
Είναι το φυσικό αέριο και η πυρηνική ενέργεια «πράσινα»; Αυτό είναι το ερώτημα που πρέπει να απαντήσει η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν καθώς η ΕΕ προετοιμάζεται να αποφασίσει ποιες πηγές ενέργειας θα πρέπει να ταξινομηθούν ως περιβαλλοντικά βιώσιμες για επενδυτικούς σκοπούς.
Όλα τα σημάδια δείχνουν ότι η απάντηση είναι «Ναι».
Η απόφαση για το τι θεωρείται πράσινο είναι ένα από τα μεγαλύτερα ζητήματα που αντιμετωπίζουν όσοι λαμβάνουν τις αποφάσεις της ΕΕ αυτό το φθινόπωρο, επειδή θα κατευθύνει τις δημόσιες αλλά και τις ιδιωτικές επενδύσεις. Ένας μεγάλος αριθμός χωρών της ΕΕ πιέζουν να συμπεριλάβουν την πυρηνική ενέργεια, καθώς και το φυσικό αέριο, σε αυτό που οι τεχνοκράτες της ΕΕ αποκαλούν «ταξινόμηση» – ουσιαστικά τον ορισμό της ΕΕ για το τι χαρακτηρίζεται ως περιβαλλοντικά βιώσιμο.
Οι ηγέτες του κλάδου και οι κυβερνήσεις, τόσο στην Ευρώπη όσο και σε όλο τον κόσμο, παρακολουθούν στενά τη συζήτηση. Τελικά, η ιδέα είναι ότι η ταξινόμηση γίνεται κατευθυντήρια αρχή όχι μόνο για την ΕΕ και τις εθνικές κυβερνήσεις όταν αποφασίζουν ποιες βιομηχανίες θα επιδοτήσουν, αλλά και για τις χρηματοπιστωτικές αγορές όταν αποφασίζουν πού να επενδύσουν.
Την περασμένη εβδομάδα στη σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες: η Γερμανίδα Άνγκελα Μέρκελ, ο Ιταλός Μάριο Ντράγκι, ο Γάλλος Εμανουέλ Μακρόν και ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν μεταξύ εκείνων που κάλεσαν την Επιτροπή να παρουσιάσει γρήγορα ένα σχέδιο κατ’ εξουσιοδότηση πράξης. Δύο αξιωματούχοι είπαν στο Politico ότι η απόφαση αναμένεται τον Νοέμβριο. Ο κ. Μακρόν, υποστηριζόμενος από αρκετούς ηγέτες των ανατολικών χωρών αλλά και ορισμένες χώρες του νότου, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία,έχει υποστηρίξει ότι η πυρηνική ενέργεια είναι απαραίτητη για τη μείωση των εκπομπών και την τόνωση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Η Γαλλία παράγει περίπου τα τρία τέταρτα της ηλεκτρικής της ενέργειας από πυρηνική ενέργεια και διαθέτει ισχυρή πυρηνική βιομηχανία. Πρωτοστατεί στην ώθηση του λόμπι για να καταστεί ξανά σπουδαία η πυρηνική ενέργεια εδώ και μήνες και εξασφάλισε την υποστήριξη μιας ομάδας κυρίως χωρών του ανατολικού μπλοκ, όπως αναφέρεται σε αυτή την πρόσφατη δήλωση.
Η Γερμανία καταργεί σταδιακά την πυρηνική ενέργεια, αλλά και τον άνθρακα – και επομένως εξαρτάται όλο και περισσότερο από το φυσικό αέριο για να συμπληρώσει τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η γερμανική βιομηχανία πίεσε να συμπεριληφθεί το φυσικό αέριο στην ταξινόμηση ως «μεταβατική» λύση, επειδή είναι λιγότερο βρώμικο από τον άνθρακα. Όμως δημόσια, η κυβέρνηση απέφυγε να μιλήσει υπέρ του φυσικού αερίου.
Δύο αξιωματούχοι είπαν στο Politico ότι μια απόφαση της ΕΕ για την ταξινόμηση θα μπορούσε να ληφθεί τον Νοέμβριο, στο τέλος της θητείας της Άνγκελα Μέρκελ και επομένως αποφεύγοντας μια μεγάλη σύγκρουση με τους Πράσινους, μεταξύ των ισχυρότερων αντιπυρηνικών δυνάμεων της Ηπείρου, που ετοιμάζονται να εισέλθουν η γερμανική κυβέρνηση.
Υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι έτοιμη να ταξινομήσει τόσο τα πυρηνικά όσο και το φυσικό αέριο ως «περιβαλλοντικά βιώσιμα». Τέσσερις αξιωματούχοι που γνωρίζουν τις συζητήσεις είπαν ότι θα παρουσιάσει και τα δύο ως πακέτο για να ικανοποιήσει τόσο τα στρατόπεδα υπέρ των πυρηνικών όσο και υπέρ του φυσικού αερίου και να αποφευχθεί η δημιουργία ανασταλτικών πλειοψηφιών από χώρες.
Η κ. Φον ντερ Λάιεν άφησε να εννοηθεί έντονα στη συνέντευξη Τύπου μετά τη σύνοδο κορυφής την περασμένη εβδομάδα ότι η Επιτροπή συσπειρώνεται γύρω από αυτή τη θέση. «Χρειαζόμαστε μια σταθερή πηγή, πυρηνική και κατά τη μετάβαση φυσικά το φυσικό αέριο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο — όπως έχουμε ήδη δηλώσει ως Επιτροπή τον Απρίλιο — θα υποβάλουμε την πρότασή μας για την ταξινόμηση».
Υπήρξε αντίσταση από χώρες όπως το Λουξεμβούργο και η Αυστρία, αλλά τέσσερις αξιωματούχοι και διπλωμάτες είπαν ότι δεν έχουν τη δύναμη για να εμποδίσουν τη συμπερίληψη του φυσικού αερίου και της πυρηνικής ενέργειας στο κείμενο. Πράγματι, η ενημέρωση ταξινόμησης θα είναι μια κατ’ εξουσιοδότηση πράξη, πράγμα που σημαίνει ότι η Επιτροπή πρωτοστατεί και οι χώρες θα χρειαστούν ειδική πλειοψηφία για να την εμποδίσουν, δήλωσαν αξιωματούχοι.
Εν τω μεταξύ, το υπουργείο Ενέργειας της Γερμανίας υπέβαλε δεσμευτική γνώμη στις ρυθμιστικές αρχές την Τρίτη δηλώνοντας ότι η πιστοποίηση του αγωγού Nord Stream 2 που ανήκει στην Gazprom δεν αποτελεί απειλή για την ασφάλεια του εφοδιασμού. Αυτό βέβαια έρχεται λίγο αφότου οι ΗΠΑ προειδοποίησαν το Βερολίνο να μην προχωρήσει γρηγορότερα από όσο χρειάζεται στη διαδικασία. Αυτή η βιαστική δουλειά είναι πιθανό να προκύψει στη συνάντηση του Γερμανού υπουργού Ενέργειας και Οικονομίας Πέτερ Αλτμάιερ με την Επίτροπο Ανταγωνισμού Mαργκέτε Βεστάγκερ.
