Οι όροι
Σε μία τελετή στην οποία ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν έδωσε θριαμβικούς – για το εσωτερικό εκλογικό του ακροατήριο – τόνους, υπεγράφη λίγο μετά τις 5 το απόγευμα ώρα Ελλάδος στο μέγαρο Ντολμά Μπαχτσέ στην Κωνσταντινούπολη η συμφωνία για την εξαγωγή εκατομμυρίων τόνων ουκρανικών σιτηρών και λιπασμάτων μέσω του Εύξεινου Πόντου, η οποία επετεύχθη μετά από εβδομάδες διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.
Από πλευράς Ρωσίας τη συμφωνία υπέγραψε ο υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού. Από την πλευρά της Ουκρανίας υπέγραψε ο υπουργός Υποδομών Ολεξάντρ Κουμπράκοφ.
Η συμφωνία υπεγράφη παρουσία του γενικού γραμματέα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες.
“Σήμερα, υπάρχει ένας φάρος στη Μαύρη Θάλασσα. Ένας φάρος ελπίδας (και) δυνατότητας… και ανακούφιση σε έναν κόσμο που τον χρειάζεται περισσότερο από ποτέ”, δήλωσε ο Γκουτέρες κατά την τελετή υπογραφής, καλώντας τη Ρωσία και την Ουκρανία να εφαρμόσουν πλήρως τη συμφωνία.
Ο Τ. Ερντογάν δήλωσε ότι η συμφωνία, η οποία υπογράφηκε και από την Τουρκία, θα βοηθήσει στην πρόληψη του λιμού και στη μείωση του παγκόσμιου πληθωρισμού των τροφίμων.
Η Ρωσία και η Ουκρανία είναι και οι δύο βασικοί προμηθευτές σιταριού παγκοσμίως, ωστόσο η εισβολή των Ρώσων της 24ης Φεβρουαρίου στη γειτονική τους χώρα οδήγησε σε διακοπή μεγάλους μέρους των εξαγωγών του Κιέβου, αφήνοντας δεκάδες πλοία εγκλωβισμένα και περίπου 25 εκατομμύρια τόνους σιτηρών μπλοκαρισμένους στο λιμάνι της Οδησσού.
Η κρίση έχει εκτοξεύσει τις τιμές των τροφίμων διεθνώς στα ύψη και εντείνει τους φόβους για διεθνή επισιτιστική κρίση.
Από την πλευρά τους, τα τουρκικά ΜΜΕ προωθούν την είδηση ως “μία πρωτοφανή κρίση που επιλύθηκε στην Τουρκία” προβάλλοντάς την ως προσωπική επιτυχία του Ερντογάν.
Στο ίδιο μοτίβο και οι δηλώσεις του Μεβλούτ Τσαβούσογλου, υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας, ο οποίος σε ανάρτηση στο Twitter την Πέμπτη δήλωσε: “Οι διπλωματικές μας προσπάθειες υπό την ηγεσία του Προέδρου μας αποφέρουν αποτελέσματα. Αύριο, θα κάνουμε το πρώτο βήμα προς τη λύση της επισιτιστικής κρίσης που πλήττει ολόκληρο τον κόσμο, μαζί με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, τις αντιπροσωπείες της Ρωσίας και της Ουκρανίας, στην Κωνσταντινούπολη. Θα συνεχίσουμε τις προσπάθειές μας για την επίλυση της σύγκρουσης”.
Οι όροι της συμφωνίας
Σύσταση κέντρου συντονισμού και ελέγχου με έδρα την Κωνσταντινούπολη
Στο κέντρο θα συμμετέχουν εκπρόσωποι των τριών πλευρών, ένας Ουκρανός, ένας Ρώσος, ένας Τούρκος, καθώς και ένας εκπρόσωπος των Ηνωμένων Εθνών και οι ομάδες τους. Θα είναι επιφορτισμένο με την κατάρτιση του χρονοδιαγράμματος εναλλαγής των πλοίων στην Μαύρη Θάλασσα. Σύμφωνα με ειδικούς που συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις, θα χρειασθούν ακόμη τρεις έως τέσσερις εβδομάδες για να ολοκληρωθούν οι προετοιμασίες και να ξεκινήσει η λειτουργία του.
Την πραγματοποίηση επιθεωρήσεων των πλοίων κατά την αναχώρησή τους από τα ουκρανικά λιμάνια και κατά την άφιξή τους στην Τουρκία
Η επιθεώρηση των πλοίων που θα μεταφέρουν τα φορτία των σιτηρών αποτελούσε απαίτηση της Μόσχας που ήθελε να αποκλείσει την παράλληλη μεταφορά όπλων στην Ουκρανία. Για πρακτικούς λόγους, οι επιθεωρήσεις δεν θα γίνονται εν πλω, ενδεχόμενο που είχε εξετασθεί, αλλά στην Τουρκία, πιθανότατα στην Κωνσταντινούπολη, η οποία διαθέτει δύο σημαντικά εμπορικά λιμάνια, το Χαϊντάρπασά, στην είσοδο του Βοσπόρου και το Αμπαρλι, στην Θάλασσα του Μαρμαρά. Οι επιθεωρήσεις θα γίνονται από εκπροσώπους των τεσσάρων πλευρών κατά τον απόπλου και τον κατάπλου.
Ασφαλείς διάδρομοι ναυσιπλοΐας
Ρώσοι και Ουκρανοί δεσμεύονται να σεβασθούν τους διαδρόμους ναυσιπλοΐας που θα διασχίζουν την Μαύρη Θάλασσα και θα εξαιρούνται από κάθε στρατιωτική δραστηριότητα. Βάσει της συμφωνίας, εάν χρειασθεί αποναρκοθέτηση, θα πρέπει να γίνει από “τρίτη χώρα” – άλλη από τις τρεις εμπλεκόμενες – η οποία δεν έχει ορισθεί. Κατά την αναχώρηση από την Ουκρανία, τα πλοία θα συνοδεύονται από ουκρανικά (μάλλον πολεμικά) πλοία, ανοίγοντας τον δρόμο μέχρι την έξοδο από τα ουκρανικά χωρικά ύδατα.
Τετράμηνη ανανεώσιμη ισχύς
Η συμφωνία θα έχει ισχύ τεσσάρων μηνών που θα ανανεώνεται αυτόματα. Αν 20 έως 25 τόνοι σιτηρών βρίσκονται σήμερα αποκλεισμένοι στα σιλό των ουκρανικών λιμανιών, με έναν ρυθμό μεταφοράς 8 τόνων τον μήνα, οι τέσσερις μήνες θα αρκέσουν για την μεταφορά του συνόλου των αποθεμάτων και την εκκένωση των σιλό.
Μνημόνιο για τα ρωσικά σιτηρά και λιπάσματα
Μνημόνιο που θα συνοδεύει την συμφωνία και θα υπογράφεται από τον ΟΗΕ και την Ρωσία θα εγγυάται ότι οι δυτικές κυρώσεις κατά της Μόσχας δεν θα αφορούν τα σιτηρά και τα λιπάσματα κατά άμεσο ή έμμεσο τρόπο. Η πρόβλεψη αυτή αποτελεί όρο sine qua non για την υπογραφή της συμφωνίας από την Μόσχα.
Ουκρανία: Άμεση στρατιωτική απάντηση “σε περίπτωση ρωσικών προκλήσεων”
“Σχετικά με τη συμφωνία της Κωνσταντινούπολης για την εξαγωγή σιτηρών της Ουκρανίας. Πρώτον: η Ουκρανία δεν υπογράφει κανένα έγγραφο με τη Ρωσία. Υπογράφουμε συμφωνία με την Τουρκία και τον ΟΗΕ και αναλαμβάνουμε υποχρεώσεις απέναντί τους. Η Ρωσία υπογράφει μια συμφωνία-καθρέπτη με την Τουρκία και τον ΟΗΕ”, έγραψε ο επικεφαλής σύμβουλος του Ουκρανού προέδρου Βολόντιμιρ Ζελένσκι, Μιχάιλο Ποντόλιακ, στον λογαριασμό του στο Twitter.
Σύμφωνα με τον ίδιο, “καμία μεταφορική συνοδεία από ρωσικά πλοία και καμία παρουσία εκπροσώπων της Ρωσίας στα λιμάνια μας. Σε περίπτωση προκλήσεων, άμεση στρατιωτική απάντηση”.
