Σήμερα, η Επιτροπή προτείνει νέους κανόνες σε επίπεδο ΕΕ για τις συσκευασίες, με σκοπό την αντιμετώπιση αυτής της συνεχώς αυξανόμενης πηγής αποβλήτων και απογοήτευσης των καταναλωτών.
Κατά μέσο όρο, κάθε Ευρωπαίος παράγει ετησίως σχεδόν 180 kg απορριμμάτων συσκευασιών. Οι συσκευασίες είναι ένα από τα κύρια προϊόντα που χρησιμοποιούν παρθένα υλικά, καθώς το 40 % των πλαστικών υλών και το 50% του χαρτιού που χρησιμοποιούνται στην ΕΕ προορίζονται για συσκευασίες. Αν δεν αναληφθεί δράση, η ΕΕ θα σημειώσει πρόσθετη αύξηση κατά 19% στα απορρίμματα συσκευασιών έως το 2030, ενώ στην περίπτωση των απορριμμάτων πλαστικών συσκευασιών, αύξηση ακόμη και κατά 46%.
Οι νέοι κανόνες αποσκοπούν στην ανάσχεση αυτής της τάσης. Θα εξασφαλίσουν στους καταναλωτές επιλογές επαναχρησιμοποιήσιμων συσκευασιών, θα τους απαλλάξουν από περιττές συσκευασίες, θα περιορίσουν τις υπερβολικές συσκευασίες και θα παρέχουν σαφείς επισημάνσεις για την προώθηση της ορθής ανακύκλωσης. Όσον αφορά τη βιομηχανία, θα δημιουργήσουν νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες, ιδίως για τις μικρότερες επιχειρήσεις, θα μειώσουν την ανάγκη για παρθένα υλικά, θα ενισχύσουν την ικανότητα ανακύκλωσης της Ευρώπης και θα καταστήσουν την Ευρώπη λιγότερο εξαρτημένη από πρωτογενείς πόρους και εξωτερικούς προμηθευτές. Οι κανόνες αυτοί θα θέσουν τον τομέα των συσκευασιών σε τροχιά κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.
Η Επιτροπή θα παράσχει επίσης σαφήνεια στους καταναλωτές και στη βιομηχανία σχετικά με τα πλαστικά βιολογικής προέλευσης, τα λιπασματοποιήσιμα και τα βιοαποδομήσιμα πλαστικά: με τον καθορισμό των εφαρμογών για τις οποίες οι εν λόγω πλαστικές ύλες είναι πραγματικά επωφελείς για το περιβάλλον και του τρόπου σχεδιασμού, διάθεσης και ανακύκλωσής τους.
Οι προτάσεις αποτελούν βασικά δομικά στοιχεία του σχεδίου δράσης για την κυκλική οικονομία της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και του στόχου του να καταστούν τα βιώσιμα προϊόντα κανόνας. Ανταποκρίνονται επίσης σε συγκεκριμένα αιτήματα των Ευρωπαίων, όπως εκφράστηκαν στη Διάσκεψη για το μέλλον της Ευρώπης.
Πρόληψη των απορριμμάτων συσκευασιών, ενίσχυση της επαναχρησιμοποίησης και της επαναπλήρωσης και εξασφάλιση της δυνατότητας ανακύκλωσης όλων των συσκευασιών έως το 2030
Η προτεινόμενη αναθεώρηση της νομοθεσίας της ΕΕ για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασιών έχει τρεις κύριους στόχους. Πρώτον, πρόληψη της παραγωγής απορριμμάτων συσκευασιών: μείωση της ποσότητάς τους, περιορισμό των περιττών συσκευασιών και προώθηση λύσεων επαναχρησιμοποιήσιμων και επαναπληρούμενων συσκευασιών. Δεύτερον, ενίσχυση της ανακύκλωσης υψηλής ποιότητας («κλειστού βρόχου»): να καταστούν ανακυκλώσιμες όλες οι συσκευασίες στην αγορά της ΕΕ με οικονομικά βιώσιμο τρόπο έως το 2030. Και τέλος, μείωση της ανάγκης για πρωτογενείς φυσικούς πόρους και δημιουργία μιας αγοράς δευτερογενών πρώτων υλών που λειτουργεί εύρυθμα, αυξάνοντας τη χρήση ανακυκλωμένων πλαστικών στις συσκευασίες μέσω υποχρεωτικών στόχων.
Πρωταρχικός στόχος είναι η μείωση των απορριμμάτων συσκευασιών κατά 15% έως το 2040 κατά κεφαλήν ανά κράτος μέλος, σε σύγκριση με το 2018. Αυτό θα οδηγήσει σε συνολική μείωση των αποβλήτων στην ΕΕ κατά περίπου 37% σε σύγκριση με το σενάριο χωρίς αλλαγή της νομοθεσίας. Θα επιτευχθεί τόσο μέσω της επαναχρησιμοποίησης όσο και μέσω της ανακύκλωσης.
Όσον αφορά την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης ή της επαναπλήρωσης των συσκευασιών, οι οποίες μειώθηκαν αισθητά τα τελευταία 20 χρόνια, οι εταιρείες θα πρέπει να προσφέρουν ένα ορισμένο ποσοστό των προϊόντων τους στους καταναλωτές σε επαναχρησιμοποιήσιμες ή επαναπληρούμενες συσκευασίες, για παράδειγμα συσκευασμένα ποτά και γεύματα ή παραδόσεις ηλεκτρονικού εμπορίου. Θα υπάρξει επίσης κάποια τυποποίηση των μορφοτύπων συσκευασίας και σαφής επισήμανση των επαναχρησιμοποιήσιμων συσκευασιών.Για την αντιμετώπιση των σαφώς περιττών συσκευασιών, θα απαγορευτούν ορισμένοι τύποι συσκευασιών, για παράδειγμα συσκευασίες μιας χρήσης για τρόφιμα και ποτά όταν καταναλώνονται σε εστιατόρια και καφετέριες, συσκευασίες μιας χρήσης για φρούτα και λαχανικά, μικρές φιάλες σαμπουάν και άλλες μικρές συσκευασίες σε ξενοδοχεία.
Πολλά μέτρα αποσκοπούν στο να καταστήσουν τις συσκευασίες πλήρως ανακυκλώσιμες έως το 2030. Αυτό περιλαμβάνει τον καθορισμό κριτηρίων σχεδιασμού για τις συσκευασίες, τη δημιουργία υποχρεωτικών συστημάτων ανταποδοτικής ανακύκλωσης για τις πλαστικές φιάλες και τα δοχεία αλουμινίου, και τον σαφή προσδιορισμό των πολύ περιορισμένων τύπων συσκευασιών που πρέπει να είναι λιπασματοποιήσιμοι, ώστε οι καταναλωτές να τις απορρίπτουν σε περιέκτες βιολογικών αποβλήτων.Θα υπάρχουν επίσης υποχρεωτικά ποσοστά ανακυκλωμένου περιεχομένου που θα πρέπει να περιλαμβάνουν οι παραγωγοί σε νέες πλαστικές συσκευασίες. Αυτό θα συμβάλει στη μετατροπή του ανακυκλωμένου πλαστικού σε πολύτιμη πρώτη ύλη, όπως καταδεικνύεται ήδη από το παράδειγμα των φιαλών PET στο πλαίσιο της οδηγίας για τα πλαστικά μίας χρήσης.
Η πρόταση θα εξαλείψει τη σύγχυση σχετικά με το ποια συσκευασία ανήκει σε ποιον κάδο ανακύκλωσης. Κάθε συσκευασία θα φέρει επισήμανση στην οποία θα αναγράφεται από τι υλικά παρασκευάστηκε και σε ποια ροή αποβλήτων πρέπει να απορρίπτεται. Οι περιέκτες συλλογής αποβλήτων θα φέρουν τις ίδιες επισημάνσεις. Τα ίδια σύμβολα θα χρησιμοποιούνται παντού στην ΕΕ.
Έως το 2030, τα προτεινόμενα μέτρα θα μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τις συσκευασίες σε 43 εκατ. τόνους σε σύγκριση με 66 εκατ. τόνους εάν δεν τροποποιηθεί η νομοθεσία -η μείωση αυτή είναι περίπου ίση με τις ετήσιες εκπομπές της Κροατίας. Η χρήση νερού θα μειωθεί κατά 1,1 εκατ. m3. Το κόστος της περιβαλλοντικής ζημίας για την οικονομία και την κοινωνία θα μειωθεί κατά 6,4 δισ. ευρώ σε σχέση με το βασικό σενάριο του 2030.
Οι βιομηχανίες συσκευασιών μίας χρήσης θα πρέπει να επενδύσουν σε μια μετάβαση, αλλά ο συνολικός αντίκτυπος στην οικονομία και στη δημιουργία θέσεων εργασίας στην ΕΕ είναι θετικός. Μόνο η προώθηση της επαναχρησιμοποίησης αναμένεται να οδηγήσει σε περισσότερες από 600,000 θέσεις εργασίας στον τομέα της επαναχρησιμοποίησης έως το 2030, πολλές από τις οποίες σε τοπικές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Αναμένουμε μεγάλη καινοτομία σε λύσεις για τις συσκευασίες, που θα συμβάλουν στη μείωση, την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση. Τα μέτρα αναμένεται επίσης να συμβάλουν στην εξοικονόμηση χρημάτων: κάθε Ευρωπαίος θα μπορούσε να εξοικονομήσει περίπου 100 ευρώ ετησίως, εάν οι επιχειρήσεις μετακυλίσουν στους καταναλωτές την εξοικονόμηση που επιτυγχάνεται.
