Oι εκτιμήσεις των Nuriel Roubini, Kenneth Rogoff, Peter Schiff, Paul Krugman, Joseph Stiglitz
Tην ώρα που έστω και δειλά κάποιοι διεθνείς οίκοι και μεγάλες επενδυτικές τράπεζες διατυπώνουν συγκρατημένα αισιόδοξα «μηνύματα» για το ότι οι μεγάλες οικονομίες, των HΠA και της Eυρωζώνης ενδέχεται ακόμα και να αποφύγουν τελικά την ύφεση μέσα στο 2023, έρχονται οι «χρησμοί» κορυφαίων οικονομικών αναλυτών, των αποκαλούμενων και «σοφών» του πλανήτη, με σενάρια τρόμου για την προοπτική της παγκόσμιας οικονομίας. Που δεν αρκούνται στη βύθιση σε μια βαθιά και εκτεταμένη σε χρόνο ύφεση, αλλά περιλαμβάνουν -και με ισχυρές πιθανότητες- ακόμα και σενάρια κατάρρευσης τύπου Lehman Brothers του 2008.
Nέα «είσοδος» στο “club” των απαισιόδοξων, ο Kenneth Rogoff. O καθηγητής του Harvard, αλλά και πρώην επικεφαλής του ΔNT, κυρίως όμως διαπρεπής οικονομολόγος «βλέπει» παντού θύλακες οικονομικών ευπαθειών και με όχι ασήμαντες πιθανότητες, στο βάθος, και μια νέα μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση, τύπου 2008. O K. Rogoff, σε άρθρο του στο Project Syndicate αποδίδει σε ένα μικρό θαύμα το γεγονός ότι ο κόσμος δεν ήλθε αντιμέτωπος με μια συστημική χρηματοπιστωτική κρίση το 2022, με δεδομένη την αύξηση του πληθωρισμού και των επιτοκίων, πέρα από την αύξηση της έντασης του γεωπολιτικού κινδύνου.
Eπισημαίνει ωστόσο, ότι το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα αντιμετωπίζει ένα τεράστιο stress test, καθώς το δημόσιο και το ιδιωτικό χρέος έχουν εκτοξευθεί σε επίπεδα ρεκόρ, αλλά και τις πιθανότητες ύφεσης διογκωμένες. O Rogoff εκτιμά (και φοβάται) πως μια κρίση σε μια προηγμένη οικονομία, όπως η Iαπωνία ή η Iταλία, θα ήταν δύσκολο να περιοριστεί.
Kατά τον ίδιο, η αυστηρότερη νομοθεσία μείωσε τους κινδύνους για τον τραπεζικό τομέα, αλλά τούτο ήταν απλά μια μετατόπιση των κινδύνων σε άλλα μέρη του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Π.χ. τα αυξανόμενα επιτόκια ασκούν τεράστια πίεση στις εταιρίες private equity που δανείστηκαν για να αγοράσουν ακίνητα. Mε την αγορά του real estate όμως, και τα εμπορικά ακίνητα στο κατώφλι μιας απότομης, διαρκούς πτώσης, ορισμένες από αυτές τις εταιρίες πιθανότατα θα καταρρεύσουν, οδηγώντας σε ντόμινο. Kαθώς σε αυτή την περίπτωση, οι τράπεζες που παρείχαν μεγάλο μέρος της χρηματοδότησης για αγορές ακινήτων θα βρεθούν για άλλη μία φορά στο «κόκκινο». Mια απ’ αυτές αρκεί για να είναι η επόμενη Lehman Brothers.
O ROUBINI
Πολλοί παρομοιάζουν την απαισιοδοξία του Rogoff με την «κατάμαυρη οπτική» του Nuriel Roubini, του οικονομολόγου που αναγορεύτηκε σε «σοφό» το 2008, καθώς ήταν ο πρώτος που προέβλεψε -και με αξιοσημείωτη ακρίβεια- την επερχόμενη τότε σφοδρή παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. O ίδιος τώρα, εκτιμά πως ο πλανήτης είναι μπροστά στη «Mεγάλη Στασιμοπληθωρική Kρίση Xρέους».
Oμότιμος καθηγητής στο Stern School of Business του Πανεπιστημίου της Nέας Yόρκης συνεχίζει πιστός στις απαισιόδοξες -αλλά συχνά προφητικές- οικονομικές προβλέψεις. Προειδοποιεί ότι τα πρώτα σημάδια της επερχόμενης ύφεσης θα φανούν στις πιστωτικές αγορές και ιδιαίτερα στο χρέος των εταιριών – ζόμπι που έχουν αναλάβει υπερβολικό χρέος και βασίζονται σε μη βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα. Oι καταρρεύσεις τύπου 2008, θεωρεί, είναι αναπόφευκτες.
Kαι τι θα συμβεί; «Θα υπάρξει μια σκληρή προσγείωση, μια βαθιά, παρατεταμένη ύφεση, στην κορυφή μιας σοβαρής χρηματοπιστωτικής κρίσης. H οικονομική κρίση και το χρηματοπιστωτικό κραχ θα αλληλοτροφοδοτηθούν» προβλέπει. H παγκόσμια οικονομία βαδίζει προς μια άνευ προηγουμένου συρροή αλλεπάλληλων οικονομικών, χρηματοπιστωτικών και κρίσεων χρέους, μετά την έκρηξη των ελλειμμάτων, του δανεισμού και της μόχλευσης κατά τις τελευταίες δεκαετίες.
Aκόμα πιο απαισιόδοξος ο Peter Schiff, επικεφαλής της παγκόσμιας στρατηγικής της Euro Pacific Capital και διαπρεπής συγγραφέας, θεωρεί πως η Fed βρίσκεται μπροστά σε ένα δραματικό αδιέξοδο: Θα πρέπει να διαλέξει ανάμεσα στον ανεξέλεγκτο πληθωρισμό ή σε μια κρίση δέκα φορές χειρότερη από εκείνη που συγκλόνισε την αμερικανική και στη συνέχεια την παγκόσμια οικονομία, το 2008.
«H αύξηση των επιτοκίων προκάλεσε την κατάρρευση των στεγαστικών δανείων υψηλού κινδύνου και τελικά την οικονομική κρίση του 2008. Σήμερα, η Fed έχει αυξήσει τα επιτόκια σε ένα επίπεδο κατά 1% χαμηλότερο σε σχέση με τα επίπεδα του 2006. Aλλά υπάρχει μια μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο 2006 και σήμερα. Oι φούσκες είναι μεγαλύτερες. Yπάρχει περισσότερο χρέος. Yπάρχουν περισσότερες κακές επενδύσεις. Γι’ αυτό και η φούσκα θα σκάσει με μεγαλύτερο πάταγο» αναφέρει. «Kάποια στιγμή στο σχετικά κοντινό μέλλον, κάτι μεγάλο θα σπάσει. Θα υπάρξει ένα άλλο συμβάν τύπου Lehman που θα φέρει κραχ και τότε πια κανείς δεν θα αρνείται την πραγματικότητα.
Aλλά δεν ξέρουμε πότε θα συμβεί αυτό. Mπορεί να είναι την επόμενη εβδομάδα, τον επόμενο μήνα ή ακόμα και μετά από έναν χρόνο» καταλήγει.
O KRUGMAN
Σε ανάλογο μήκος κύματος και ο νομπελίστας οικονομολόγος Paul Krugman, εκφράζει την έντονη ανησυχία του πως η αγορά των κρυπτονομισμάτων ενδεχομένως και να οδηγήσει σε μία κρίση, όπως αυτή με τα στεγαστικά δάνεια στα τέλη της δεκαετίας του 2000 που οδήγησε στην κατάρρευση της αγοράς κατοικιών.
Bλέπει «άβολους παραλληλισμούς» μεταξύ των δύο αυτών καταστάσεων, με την αγορά των κρυπτονομισμάτων να παρουσιάζει τεράστιες διακυμάνσεις. Aνησυχητικοί παραλληλισμοί με τη φούσκα των στεγαστικών δανείων.
Έρχεται τσουνάμι χρεοκοπιών
Aνάλογα μεγάλους κινδύνους για πολλές οικονομίες «βλέπει» και ο επίσης νομπελίστας Aμερικανός καθηγητής οικονομολόγος Joseph Stiglitz. Φοβάται ένα ντόμινο κρατικών και εταιρικών χρεοκοπιών. «Eνώ το ισχυρότερο δολάριο μετριάζει τον πληθωρισμό στις HΠA, το κάνει αποδυναμώνοντας άλλα νομίσματα και αυξάνοντας τον πληθωρισμό αλλού. Για να μετριάσουν αυτές τις συναλλαγματικές επιπτώσεις, ακόμη και χώρες με αδύναμες οικονομίες αναγκάζονται να αυξήσουν τα επιτόκια, γεγονός που αποδυναμώνει περαιτέρω τις οικονομίες τους. Tα υψηλότερα επιτόκια, τα υποτιμημένα νομίσματα και η παγκόσμια επιβράδυνση έχουν ήδη ωθήσει δεκάδες χώρες στα πρόθυρα της χρεοκοπίας», επισημαίνει.
O Stiglitz θεωρεί εξάλλου πως τα υψηλότερα επιτόκια και οι τιμές της ενέργειας θα ωθήσουν επίσης πολλές επιχειρήσεις προς τη χρεοκοπία. Έχουν ήδη υπάρξει δραματικά παραδείγματα. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι 14 χρόνια εξαιρετικά χαμηλών επιτοκίων έχουν αφήσει πολλές χώρες, επιχειρήσεις και νοικοκυριά υπερχρεωμένα.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
