Δυσκολίες κρύβει η επίσκεψη που πραγματοποιεί την Κυριακή η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ: Είναι όλο και πιο απομονωμένη στην προσωπική της αντίθεση στην προσπάθεια της Άγκυρας να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ενωση, ενώ αντιμετωπίζει επικρίσεις από την τουρκική ηγεσία για «ήπια» προσέγγιση έναντι των Κούρδων αυτονομιστών.
Η Μέρκελ θα συνοδεύεται στην Άγκυρα από μεγάλη αντιπροσωπεία επιχειρηματιών.
Η διήμερη επίσκεψη της Μέρκελ σημειώνεται σε μια ευαίσθητη συγκυρία. Η αλλαγή προέδρου στη Γαλλία δίνει νέα ώθηση στην διαδικασία ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ. Ταυτόχρονα η Αγκυρα είναι αναγκασμένη να συνεργαστεί πιο ενεργά με τις χώρες της Δύσης, καθώς η σύρραξη στη Συρία δοκιμάζει τις σχέσεις της με τις γειτονικές της χώρες.
Η τουρκική κυβέρνηση και οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες έχουν εξάλλου αρχίσει ειρηνευτικές συνομιλίες με τον ιδρυτή και ηγέτη του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), με στόχο τον τερματισμό της ένοπλης σύγκρουσης που κρατάει 28 χρόνια, και εξοργίζεται από τη συνεχιζόμενη συγκέντρωση κεφαλαίων και τη στρατολόγηση μελών από τα μέλη της οργάνωσης στο εξωτερικό και ειδικά στην Ευρώπη.
Η Μέρκελ, καγκελάριος από το 2005, και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που ασκεί την εξουσία επί μία δεκαετία, έχουν μια άβολη σχέση. Εκείνη τον βρίσκει αυταρχικό, μάτσο επιθετικό και προκλητικό. Εκείνος θεωρεί ότι η πάγια θέση της περί μιας «προνομιακής εταιρικής σχέσης» μεταξύ Τουρκίας – ΕΕ απέχει παρασάγγας από την πλήρη ένταξη και απεικονίζει ανάγλυφα τα «δύο μέτρα και δύο σταθμά», όπως λέει, των Ευρωπαίων έναντι της Τουρκίας.
Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας με την ΕΕ, οι οποίες άρχισαν το 2005, έχουν αποτελματωθεί λόγω του συνεχιζόμενου αδιεξόδου σε ό,τι αφορά το Κυπριακό και την αντίθεση του Παρισιού και του Βερολίνου στην τουρκική ένταξη.
Ωστόσο την περασμένη εβδομάδα ο Πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ δήλωσε ότι είναι έτοιμος να ξεπαγώσει τις συνομιλίες με την Τουρκία σε ό,τι αφορά το κεφάλαιο που άπτεται της βοήθειας για τις περιοχές της ΕΕ. Ο προκάτοχος του Ολάντ, ο συντηρητικός Νικολά Σαρκοζί, αντιτάσσεται σθεναρά στις ελπίδες της Τουρκίας να γίνει πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Η Τουρκία έχει ολοκληρώσει μόλις ένα από τα συνολικά 35 «κεφάλαια» πολιτικής που κάθε υποψήφια προς ένταξη χώρα πρέπει να ολοκληρώσει εναρμονιζόμενη προς το ευρωπαϊκό κεκτημένο πριν ενταχθεί. Από τα υπόλοιπα, μόλις τα δεκατρία είναι ανοιχτά και όχι «παγωμένα». Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαμηνύει ότι ακόμη η Αγκυρα δεν πληροί τα κριτήρια της ΕΕ σε ό,τι αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ελευθερία του λόγου.
«Η Γαλλία μετέβαλε τη συμπεριφορά της έναντι της Τουρκίας» δήλωσε εν όψει της επίσκεψης ο εκπρόσωπος του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, Λεβέντ Γκιουμρουκτσού. «Αναμένουμε η Γερμανία, ένα σημαντικό μέλος της ΕΕ, να υποστηρίξει τις ενταξιακές συνομιλίες της ΕΕ», συμπλήρωσε.
Όταν ο Ερντογάν είχε επισκεφθεί το Βερολίνο τον Οκτώβριο η Μέρκελ του είχε πει ότι η ΕΕ θα είναι «ένας τίμιος εταίρος στη διαπραγμάτευση».
Ο Ρούπρεχτ Πόλεντς, μέλος της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU) της καγκελάριου και επικεφαλής της επιτροπής εξωτερικών της γερμανικής βουλής, άφησε αυτήν την εβδομάδα να εννοηθεί ότι ενδέχεται να ανοίξει το κεφάλαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Ο φάκελος του PKK
Πολύ πιο πιεστικό ζήτημα από την ένταξη στην ΕΕ είναι ο φάκελος του PKK. Ενα εγκεκριμένο από την κυβέρνηση ταξίδι στελεχών του PKK για να δουν τον έγκλειστο στο νησί Ιμραλί ηγέτη του, Αμπντουλάχ Οτζαλάν, το Σάββατο, ενδέχεται να έχει ως αποτέλεσμα αυτός να κάνει μια έκκληση για εκεχειρία στη σύγκρουση.
Πριν από δύο εβδομάδες ο Ερντογάν επέκρινε έντονα την ΕΕ και τη Γερμανία για την «αγάπη τους για τους τρομοκράτες», λέγοντας ότι τα αιτήματα της Τουρκίας για την έκδοση 408 ανθρώπων που ζουν στην Ευρώπη – οι μισοί και πλέον βρίσκονται στη Γερμανία – απορρίφθηκαν με «σαθρές δικαιολογίες».
Γερμανός αξιωματούχος δήλωσε ότι «η καταπολέμηση της τρομοκρατίας είναι μια κοινή προσπάθεια και συνεργαζόμαστε στενότερα σε αυτό» το πεδίο. Ενας άλλος δερμανός αξιωματούχος πρόσθεσε ότι «ο Ερντογάν μερικές φορές υπερβαίνει τα εσκαμμένα με τις δηλώσεις του, αλλά όταν συζητάς ορισμένα θέματα μπορείς να συνεργάζεσαι».
Δεν είναι μόνον οι κούρδοι ακτιβιστές που η κυβέρνηση της Τουρκίας καταγγέλλει ότι η Γερμανία «επιτρέπει» να δρουν ελεύθερα. Σε μια εξέλιξη που είχε προκαλέσει ενόχληση στο Βερολίνο, στις αρχές Φεβρουαρίου αποκαλύφθηκε ότι ένας αριστεριστής που οι αρχές ανακοίνωσαν ότι ήταν ο καμικάζι που έκανε τη βομβιστική επίθεση στην πρεσβεία των ΗΠΑ ζούσε επί χρόνια στη Γερμανία.
Η υπηρεσία πληροφοριών της Γερμανίας εκτιμά ότι υπάρχουν 13.000 μέλη και ενεργοί υποστηρικτές του PKK στη Γερμανία, από 11.500 το 2010. Πιστεύει επίσης ότι περίπου 3.150 Τούρκοι ακροαριστεροί, περιλαμβανομένων μελών της εκτός νόμου Επαναστατικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Μετώπου (DHKP-C) ζουν στο έδαφος της Γερμανίας, όπως και 7.000 Τούρκοι ακροδεξιοί υπερεθνικιστές.
Περίπου 3 εκατ. άνθρωποι οι οποίοι ζουν στη Γερμανία, ανάμεσά τους 800.000 Κούρδοι, έχουν ρίζες στην Τουρκία. Εξ αυτών το 1,7 εκατ. διατηρεί την τουρκική υπηκοότητα.
Η ΕΕ θεωρεί το PKK τρομοκρατική οργάνωση και η Γερμανία έχει διώξει δικαστικά πολλά πρόσωπα ως μέλη και χρηματοδότες του.
«Οι ρίζες της κουρδικής σύγκρουσης ή του [κουρδικού] εθνικισμού βρίσκονται στην Τουρκία. Η Τουρκία πρέπει να επιλύσει αυτά τα προβλήματα στο εσωτερικό, πριν να απευθύνει κατηγορίες σε εμάς» δήλωσε πρόσφατα ο γερμανός υπουργός Εσωτερικών Χανς-Πέτερ Φρίντριχ σε συνέντευξή του στην εφημερίδα ευρείας κυκλοφορίας Bild.
Συστοιχίες Patriot και διμερές εμπόριο
Η επίσκεψη της Μέρκελ θα αρχίσει με μια επίσκεψη στους Γερμανούς στρατιωτικούς που χειρίζονται και φρουρούν τις συστοιχίες του αντιπυραυλικού συστήματος Patriot κι έχουν αναπτυχθεί στην ανατολική επαρχία Καχραμανμαράς, 100 χλμ από τα σύνορα με τη Συρία.
Ο Ερντογάν και η Μέρκελ, η οποία θα συνοδεύεται από μια μεγάλη ομάδα επιχειρηματιών, θα έχουν πιο εύκολο έργο όταν θα συζητήσουν για οικονομικά θέματα και το διμερές εμπόριο.
Η Τουρκία έκανε εξαγωγές ύψους περίπου 10 δισ. ευρώ στη Γερμανία το 2011 (+21,6%), κάτι που κατέστησε τη χώρα την μεγαλύτερη αγορά τις εξαγωγές της. Οι εισαγωγές της χώρας από τη Γερμανία ξεπέρασαν τα 17 δισ. ευρώ.
Η Τουρκία εξάγει στη Γερμανία κυρίως είδη ιματισμού και υφάσματα, ενώ εισάγει αυτοκίνητα, μηχανολογικό εξοπλισμό και ανταλλακτικά. Οι άμεσες γερμανικές επενδύσεις στην Τουρκία φθάνουν τα 457 εκατ. ευρώ.
