Το μοντέλο των σούπερ μάρκετ παιχνιδιών, οι εισαγωγές από την Κίνα, ο ανταγωνισμός, η κρίση και η σχέση με την πολιτική.
«O όμιλος μετρά 51 καταστήματα, εκ των οποίων τα 44 στην Ελλάδα και τα υπόλοιπα σε Κύπρο και Βουλγαρία, ενώ ελέγχει το 40% της αγοράς».
Πάμε Jumbo τώρα. Μια φράση γνώριμη στους «Μικρούς Θησαυρούς» κάθε οικογένειας, αφού είναι εκείνοι που βιώνουν την πραγματική χαρά ενός παιχνιδιού, ακόμη κι αν αυτό δεν αντέξει, παρά μόνο λίγα λεπτά.
Αυτή ακριβώς είναι και η φιλοσοφία πάνω στην οποία στηρίχτηκε και ο Απόστολος Βακάκης για να δημιουργήσει την «βιομηχανία της χαράς», όπως αποκαλεί τα Jumbo, δίνοντας ακόμη και στον οικονομικό μετανάστη τη δυνατότητα να προσφέρει χαμόγελο στα παιδιά του, αφού μπορεί να γεμίσει στα καταστήματά του μια σακούλα παιχνίδια με μόλις 30 ευρώ.
Για τους φίλους του, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος των Jumbo είναι ο Τόλης, ένας τολμηρός επιχειρηματίας που πρωτοστάτησε σε μεγάλα deals της οικογενειακής επιχείρησης, που ξεκίνησε ο πατέρας του κι εκείνος που παρά την κρίση έχει καταφέρει να «χτίσει» έναν κολοσσό- leader με μερίδιο αγοράς 40% επενδύοντας στις χαμηλές τιμές και στις νέες επενδύσεις.
Οι αντίπαλοί του από την άλλη, τον χαρακτηρίζουν μετρ των δημοσίων σχέσεων που αξιοποιεί τις φιλίες του στον χώρο των media και του επιχειρείν για να προβάλει τα προϊόντα του με ευρηματικά διαφημιστικά σποτ και «σπιρτόζικα» τραγουδάκια, που γίνονται σλόγκαν για μικρά και… μεγάλα παιδιά και ερεθίζουν το συναίσθημα των καταναλωτών. Είναι οι ίδιοι που προτάσσουν ως επιχείρημα για να δικαιολογήσουν τις χαμηλές τιμές των προϊόντων στα ράφια των Jumbo, με το ότι «θυσιάζεται» η ποιότητά τους, αφού ο Απόστολος Βακάκης θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες εισαγωγείς παιχνιδιών και άλλων ειδών από ασιατικές χώρες και κυρίως την Κίνα. Για τους μικρούς του φίλους, πάντως, που είναι και οι καλύτεροι και πιο απαιτητικοί πελάτες, είναι ο δικός τους «Άγιος Βασίλης», που τους… επισκέπτεται όλο το χρόνο. Το θυμικό τους ο Απόστολος Βακάκης το γνωρίζει πολύ καλά, ίσως και γι’ αυτό πολλές φορές και παρά την οικονομική κρίση που έχει επηρεάσει έστω και οριακά τις πωλήσεις της εταιρείας του, εκείνος επιμένει να δηλώνει πως «και ο κόσμος να γυρίσει ανάποδα, τα Jumbo θα έχουν κέρδη». Άλλωστε, «μελετώντας» τον Ουίνστον Τσόρτσιλ έχει διδαχθεί πως σημαντικό είναι το χρήσιμο. Και γνωρίζει τι είναι χρήσιμο την εκάστοτε χρονική στιγμή, προσαρμόζοντας ανάλογα την επενδυτική του πολιτική, εναλλάσσοντάς την πότε με «επιθετικό παιχνίδι» και πότε με αμυντικό.
Η ιδέα των υπερμάρκετ
Η ιδέα του Απόστολου Βακάκη, όταν το 1986 αποφάσισε να δημιουργήσει τα Jumbo ήταν απλή: ήθελε καταστήματα που να μοιάζουν με υπεραγορές, να διαθέτουν τα πάντα, αλλά με χαμηλό κόστος για όλα τα βαλάντια.
Αν και ξεκίνησε στο πλευρό του πατέρα του Γιώργου ως κατασκευαστής και χονδρέμπορος παιχνιδιών, σύντομα κατάλαβε πως το μέλλον βρίσκεται στο λιανεμπόριο και πήρε τη μεγάλη απόφαση να κάνει στροφή σε αυτό, παρά τις αρχικές αντιρρήσεις του πατέρα του.
Ήθελε να αξιοποιήσει την έλλειψη καταναλωτικής συνείδησης της εποχής, το χαμηλό βιοτικό επίπεδο των περισσότερων οικογενειών και την ανάγκη για φθηνό παιχνίδι, ενώ αργότερα μέχρι και σήμερα «όπλο» του έγινε η νοοτροπία του νεοέλληνα για επίδειξη και αποδοχή από το κοινωνικό σύνολο, αφού η πλειοψηφία προτιμά να αγοράζει μεγάλα κουτιά με λούτρινα και άλλων ειδών παιχνίδια από τα καταστήματά του, δίνοντας μεγαλύτερη σημασία στο μέγεθος και την ποσότητα.
Το «πείραμά» του να δημιουργήσει υπερμάρκετ παιχνιδιών κατά γενική ομολογία έχει πετύχει. Διαθέτει αυτή τη στιγμή ένα δίκτυο 51 καταστημάτων, εκ των οποίων τα 44 στην Ελλάδα, τρία στην Κύπρο και τέσσερα στη Βουλγαρία, ενώ αναμένεται να συνεχίσει το επενδυτικό του πρόγραμμα ανοίγοντας ακόμη έξι μέχρι τις αρχές του επόμενου έτους, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα.
Την ίδια ώρα και τα κέρδη του παραμένουν σε κερδοφόρο τροχιά κόντρα στην οικονομική κρίση, αγγίζοντας τα 53,95 εκατ. ευρώ.
Υπάρχουν όμως κι εκείνοι, οι οποίοι ισχυρίζονται πως η μετατροπή αμιγώς καταστημάτων παιχνιδιών σε υπερχώρους με εποχικά είδη, βρεφικά προϊόντα, είδη βιβλιοχαρτοπωλείου και σπιτιού ευθύνεται ως ένα βαθμό για την απώλεια του ελέγχου της ποιότητας των προϊόντων του, τα οποία εισάγονται σωρηδόν, ενώ η αλλαγή μοντέλου «μπερδεύει» του καταναλωτές. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, πως το 37% περίπου του κύκλου εργασιών του προέρχεται από τα παιχνίδια.
Στο στόχαστρο
Μπορεί τα Jumbo να θεωρούνται leader στην αγορά παιχνιδιών, όμως, δεν είναι λίγες και οι φορές που έχουν βρεθεί στο στόχαστρο καταναλωτικών Ενώσεων, υπαλλήλων του, αλλά και ανταγωνιστών.
Πριν από μερικά χρόνια, μία από τις πιο δύσκολες στιγμές για τον Απόστολο Βακάκη ήταν η απόσυρση βρεφικού κουταλιού που κρίθηκε επικίνδυνο για την ασφάλεια τω παιδιών μετά από παρέμβαση του Κέντρου Καταναλωτών, ενώ κατά καιρούς αντιμετώπισε κι άλλα ανάλογα περιστατικά, που επανέφεραν στο προσκήνιο τα επιχειρήματα πως τα περισσότερα προϊόντα προέρχονται από την Κίνα, άρα είναι και αμφιβόλου ποιότητας.
Ήταν εκείνες οι στιγμές που φοβήθηκε μήπως και τρωθεί η αξιοπιστία της εταιρείας του κυρίως στα μάτια των γονιών και η εντολή προς τους συνεργάτες του, ήταν αυστηρότεροι και πιο προσεκτικοί έλεγχοι. Ένα από τα «μυστικά» του πάντως, για να κερδίζει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών είναι και οι επενδύσεις του στην εμπορική πολιτική της εταιρείας, αφού επενδύει κοντά στο 2% των κερδών σε διαφημίσεις κυρίως ραδιοφωνικές, γνωρίζοντας καλά πως οι ενήλικες δεν έχουν πολύ χρόνο για να παρακολουθούν τηλεόραση. Έτσι, απευθύνεται πρώτα στους γονείς, αν και πολλές φορές και τα σλόγκαν του υφίστανται «λογοκρισία», καθώς περιλαμβάνουν λέξεις που δεν απευθύνονται στα μικρά παιδιά.
Περιπέτειες είχε και πριν μια δεκαετία περίπου η Jumbo με την Greenpeace, η οποία μετά από την πυρκαγιά που κατέστρεψε τις αποθήκες του ομίλου στο Αιγάλεω είχε κάνει λόγο για εκπομπές επικίνδυνων διοξινών που εμπεριέχονταν στο πλαστικό υλικό των παιχνιδιών, αλλά ο Απόστολος Βακάκης επέμενε πως δεν ίσχυε κάτι τέτοιο.
Αλγεινή εντύπωση είχαν προκαλέσει και οι απεργιακές κινητοποιήσεις υπαλλήλων του στην Κύπρο και την Ελλάδα μετά από απολύσεις συναδέλφων τους, όπως κατήγγειλαν πριν από έναν χρόνο περίπου, αν και πλέον ο Βακάκης τάσσεται κατά των μειώσεων μισθών και προσωπικού.
Η πολιτική
Ο Απόστολος Βακάκης δεν είναι σαν τους παραδοσιακούς επιχειρηματίες που επισκέπτονται τα υπουργεία για να διεκπεραιώσουν τις υποθέσεις τους και δεν έχει πολυφωτογραφηθεί με πολιτικά πρόσωπα. Πολλοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι τον διακρίνει ένα είδος πολιτικού «σνομπισμού» και κυρίως απέναντι στους παρωχημένους θεσμούς της κοινωνίας και της αγοράς.
Όταν κάποτε ένας στενός του συνεργάτης του πρότεινε να εμπλακεί με την πολιτική, απάντησε αφοπλιστικά: «σου συνιστώ να αλλάξεις τα χάπια που παίρνεις». Παρόλ’ αυτά δεν είναι λίγες οι φορές που έχει παρέμβει δυναμικά για να μιλήσει για την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης, επικρίνοντας την γραφειοκρατία και την «τιμωρία» των επιχειρήσεων από το κράτος.
Οι προτάσεις εξαγοράς, η άρνηση και τα σενάρια για τις ΑΠΕ
Τα θεμελιώδη μεγέθη της Jumbo έχουν εντυπωσιάσει πολλούς Έλληνες, αλλά κυρίως ξένους επενδυτές. Πολλές φορές, ο Απόστολος Βακάκης έχει δεχτεί κρούσεις από μεγάλα funds του εξωτερικού που έχουν εκφράσει ενδιαφέρον να εξαγοράσουν τον όμιλο παιχνιδιών, εξ’ ολοκλήρου ή το πλειοψηφικό πακέτο των μετοχών, όμως, η απάντησή του ήταν πάντοτε η ίδια: ένα μεγάλο όχι.
Το πιο πρόσφατο περιστατικό συνέβη σε ένα από τα πολλά του ταξίδια που έκανε με στενούς του συνεργάτες με το ιδιωτικό του ελικόπτερο στο Χονγκ Κονγκ για να συναντήσει ορισμένους εκ των προμηθευτών του κι εκεί δέχτηκε ανάλογη πρόταση εξαγοράς από μεγάλο όμιλο.
Ο ίδιος βέβαια, πιστεύει πως δεν είναι καιρός κατάλληλος για εξαγορές, αφού και η οικονομική κρίση στην Ελλάδα δεν επιτρέπει ικανοποιητικές προσφορές, αλλά και οι εταιρείες έχουν «φτηνύνει» αρκετά. Βέβαια, δεν έχει αποκλείσει στο μέλλον να υπάρξει κάποια συμφωνία, αρκεί όμως, να υπάρξει και το ανάλογο τίμημα από τον ενδιαφερόμενο.
Στο στρατηγείο του στο Μοσχάτο, εκεί όπου στο γραφείο του κυριαρχούν στη διακόσμηση τα λούτρινα κουκλάκια, οι πολύχρωμες μπάλες και τα ξύλινα παζλ, έχουν γίνει πολύωρες συσκέψεις επί του συγκεκριμένου θέματος, αφού ορισμένοι τάσσονται υπέρ μιας τέτοιας κίνησης.
Όμως, εκείνος δεν κρύβει και την επιθυμία του να υπάρξει συνέχεια στην οικογενειακή επιχείρηση από τα τρία του παιδιά- οι δύο είναι φοιτητές και ο μικρότερος μαθητής του Λυκείου- όμως, θα ήθελε αυτό να είναι δική τους απόφαση και όχι να γίνει με το… ζόρι.
Πρόσφατα κυκλοφόρησε επίσης στους επιχειρηματικούς κύκλους πως σκοπεύει να ασχοληθεί και με τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας, αλλά ο ίδιος το διαψεύδει, αφού δε θέλει να εμπλακεί με το κράτος και τις δαιδαλώδεις διαδικασίες του. Άλλωστε, δηλώνει θιασώτης του απλού, αφού ό,τι δεν κατανοεί του προκαλεί νευρικότητα.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ ΕΩΣ ΤΗΝ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ
Η El Greco και οι οικογενειακές συγκρούσεις
Η επαγγελματική σταδιοδρομία του Απόστολου Βακάκη ξεκίνησε ως «γνήσιου γιου του μπαμπά». Διασκέδαση, ξενύχτια, ανέμελη ζωή και αδιαφορία για το τι μέλλει γενέσθαι στην οικογενειακή επιχείρηση.
Χρειάστηκαν δύο χρόνια και πολλές συγκρούσεις με τον πατέρα του, Γιώργο για να πάρει τη μεγάλη απόφαση να δουλέψει. Ήταν ο μεγάλος καημός του πατέρα του άλλωστε, γι’ αυτό και δεν το πίστευε ούτε ο ίδιος, όταν του ανακοίνωσε την επιθυμία του να δραστηριοποιηθεί στην επιχείρηση ο Απόστολός του, όπως τον αποκαλούσε από παιδί.
Παρά τις κόντρες τους, όμως, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος των Jumbo αναγνωρίζει πως διδάχτηκε πολλά από εκείνον και κυρίως την προσήλωση στις σταθερές αξίες και την απλοποίηση των διαδικασιών.
Ο «Mr Jumbo» ανδρώθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου ο πατέρας του κατασκεύαζε διογκωμένη πολυστερίνη, βασικό μονωτικό υλικό της εποχής για ψυγεία και για κτίρια. Όμως, οι πολιτικές εξελίξεις στην χώρα του Φαραώ με την επανάσταση του Νασέρ υποχρέωσαν την οικογένεια Βακάκη να εγκατασταθεί το 1962 στην Ελλάδα. Κι εδώ όμως, τα πράγματα δεν ήταν ρόδινα, με αποτέλεσμα ο πατέρας του Απόστολου να φύγει ξανά για Ιταλία αυτή τη φορά, όπου και ξεκίνησε μια μικρή οικοτεχνία κατασκευής λούτρινων και κούκλων. Ήταν ο «προθάλαμος» για τη δημιουργία της El Greco, μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες παιχνιδιών στην Ελλάδα για πολλά χρόνια. Το πρώτο κεφάλαιο κίνησης ήταν το ποσό που έλαβε η σύζυγος του Γιώργου Βακάκη, Σοφία, από την πώληση των κοσμημάτων της που είχε φέρει από την Αίγυπτο στον μεγαλοβιομήχανο Μποδοσάκη.
Μετά τις σπουδές λογιστικής, ο γιος τους Απόστολος αποφάσισε να βοηθήσει στην οικογενειακή επιχείρηση. Μια πυρκαγιά στο εργοστάσιό τους στην Άνω Γλυφάδα ήταν το καταλυτικό γεγονός, για να πάρει τη μεγάλη απόφαση, προσπαθώντας σε ηλικία μόλις 23 ετών να ανασυγκροτήσει τη βιομηχανία από τα αποκαΐδια με τη βοήθεια της παραγωγικής μονάδας στην Ζάκυνθο. Οι κόντρες με τον πατέρα του ωστόσο, ήταν καθημερινές και ως προς τον τρόπο διοίκησης, αλλά και ως προς τις αντιρρήσεις του δεύτερου να κάνει στροφή ο γιος του στο λιανεμπόριο, αφού πίστευε ότι το brand της El Greco ήταν καθιερωμένο και όποια νέα προσπάθεια θα ήταν καταδικασμένη σε αποτυχία. Έτσι, το 1985 ο Γιώργος Βακάκης αποσύρεται οριστικά από την επιχείρηση και ο Απόστολος αναλαμβάνει εξ’ ολοκλήρου τα ηνία της. Ένα χρόνο αργότερα θα πουλήσει την El Greco στον πολυεθνικό κολοσσό Hasbro Europe και ξεκινά τη λειτουργία των Jumbo, ανοίγοντας το πρώτο του κατάστημα στη Γλυφάδα. Το 1999, την εποχή που όλη η Ελλάδα αγοράζει μετοχές, εκείνος επενδύει στη γη και τη δουλειά του. Η κορύφωση της επιτυχίας του ωστόσο έρχεται το 2004, χρονιά των Ολυμπιακών Αγώνων, όταν και ύστερα από πλειοδοτικό διαγωνισμό αναλαμβάνει το δικαίωμα αποκλειστικής παραγωγής και εμπορίας της ολυμπιακής Μασκότ.
