«Αναταράξεις» από τις καταγγελίες για το έργο ανάπλασης του Φαληρικού Δέλτα. Τα ευεργετήματα 1 δισ. ευρώ του Ιδρύματος Σταύρου Νιάρχου στην Ελλάδα και η λιβεριανή επιχείρηση
Το όνομα του μεγιστάνα των θαλασσών, Σταύρου Νιάρχου, είναι άμεσα συνδεδεμένο με την Ελλάδα. Δεν είναι τυχαίο πως στην διεθνή ναυτιλιακή κοινότητα, του είχαν αποδώσει τον τίτλο «Έλληνας των Ελλήνων» και τον παρομοίαζαν με έναν σύγχρονο Αργοναύτη, που μπορεί να είχε δημιουργήσει μια παγκόσμια πλωτή «αυτοκρατορία» με δεξαμενόπλοια που έκαναν big business σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης, όμως, όπου και αν βρισκόταν, συνήθιζε να μιλά για την Ελλάδα, συνέβαλε στην «ανάσταση» των ναυπηγείων Σκαραμαγκά και «διαφήμιζε» την χώρα επιχειρηματικά στους κόλπους των διεθνών jet setters, τους οποίους είχε φιλοξενήσει και στο ιδιόκτητο νησί του, την Σπετσοπούλα.
Ρητή εντολή και επιθυμία του λίγο πριν τον θάνατό του προς τους διαδόχους του, Φίλιππο, Σπύρο, Κωνσταντίνο και Μαρία ήταν να μην… γυρίσουν ποτέ την πλάτη στην Ελλάδα, να απλώνουν χείρα βοηθείας στις αδύναμες κοινωνικές ομάδες και να διαδίδουν την ελληνική ιστορία και τον πολιτισμό. Ήταν ακριβώς αυτή η επιθυμία που αποτέλεσε τον «θεμέλιο λίθο» για την δημιουργία του «Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος» το 1996 με σκοπό το 50% τουλάχιστον των δράσεών του να κατευθύνεται προς την χώρα μας.
Ο πρωτότοκος γιος του Φίλιππος και ο αδελφός του Σπύρος, οι οποίοι κατέχουν την «μερίδα του λέοντος» της οικογενειακής περιουσίας, αν και μόνιμοι κάτοικοι Λονδίνου και με επιχειρηματική δραστηριότητα που εκτείνεται από την Βρετανία μέχρι τις Βερμούδες, την Αμερική και την Ελβετία, τηρούν την υπόσχεση που έδωσαν στον πατέρα τους. Ακόμη και αν έρχονται στην Ελλάδα μόνο για τις δωρεές, αφού άλλοι επιχειρηματικοί δεσμοί δεν υπάρχουν.
Μέχρι σήμερα, οι αδελφοί Νιάρχου μαζί με τον Ανδρέα Δρακόπουλο που αποτελούν τους προέδρους του Ιδρύματος, έχουν διαχειριστεί ευεργετήματα που ξεπερνούν το 1 δισ. ευρώ σε όλον τον κόσμο, με το 80% να κατευθύνεται στην χώρα μας. Μέσα στην κρίση, αποφάσισαν να διαθέσουν 100 εκατ. ευρώ για την χρηματοδότηση προγραμμάτων υγειονομικής φροντίδας και κοινωνικής πρόνοιας, προσφέρουν στα Σώματα Ασφαλείας, ενώ έχουν διαθέσει περίπου 750 εκατ. ευρώ συνολικά σε έργα παιδείας και πολιτισμού την τελευταία 15ετία.
Άλλωστε, όπως ήταν και το θέμα του ετήσιου συνεδρίου του Ιδρύματος, στο οποίο συμμετείχε και ο γνωστός, αλλά αμφιλεγόμενος μεγαλοεπενδυτής Τζορτζ Σόρος, η φιλανθρωπία πρέπει να είναι στην «υπηρεσία» της κοινωνικής πρόνοιας.
Το μεγαλύτερο έργο που έχουν στα… σκαριά αυτή την περίοδο είναι η ανάπλαση του Φαληρικού Δέλτα με την δημιουργία του συμπλέγματος Εθνική Βιβλιοθήκη- Λυρική Σκηνή –Βιοκλιματικό πάρκο, ύψους 566 εκατ. ευρώ, το οποίο χρηματοδοτεί το Ίδρυμα. Στα εργοτάξια της αναδόχου ΓΕΚ Τέρνα πρόσφατα μάλιστα, βρέθηκε και ο Πρωθυπουργός, Αντώνης Σαμαράς για να επιθεωρήσει τις εργασίες, κάνοντας λόγο για ένα project προσφοράς και δημιουργίας που βάζει τα θεμέλια μιας νέας Ελλάδας και το οποίο θα προσελκύει 1,5 εκατ. επισκέπτες τον χρόνο, συνεισφέροντας 160 εκατ. ευρώ στην οικονομία από τον πρώτο χρόνο λειτουργίας.
«ΜΠΟΥΡΙΝΙΑ»
Και μπορεί η ανάπλαση του Φαληρικού Δέλτα να θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα έργα- ευεργετήματα για την Αθήνα από το Ίδρυμα Σταύρου Νιάρχου, όμως, δεν λείπουν και τα «μπουρίνια». Οι καταγγελίες από την «ομάδα κατοίκων και επαγγελματιών του 6ου Δημοτικού Διαμερίσματος» για φορολογικά «δωράκια» της Πολιτείας προς το Ίδρυμα ρίχνουν «σκιές» στο project.
H ομάδα αυτή αμφισβητεί την πρόθεση της δωρεάς, τονίζοντας πως το Ίδρυμα Νιάρχου χρηματοδοτεί μεν την κατασκευή των κτιρίων και την μελέτη αναμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου στο Φαληρικό Δέλτα, αλλά, το Kράτος για το συγκεκριμένο έργο απαλλάσσει από μια σειρά φόρων το Ίδρυμα, όταν υφίσταται φόρος δωρεάς 10% σε κάθε άλλη περίπτωση. Πιο συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο ΦEK, αν και φυσικά «ο Οργανισμός δεν υπάγεται στο Δημόσιο, απολαύει όλων των ατελειών και προνομίων του Δημοσίου» και «απαλλάσσεται από κάθε φύσης φόρους, συμπεριλαμβανομένων του φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων και του φόρου δωρεάς κ.α. Απαλλάσσεται επίσης, από τέλη και κάθε είδους δαπάνες η έκδοση οικοδομικών αδειών για τα κτίρια, με την αιτιολογία ότι θα ανήκουν στο Δημόσιο. Aπό την άλλη, οι υποστηρικτές του έργου τονίζουν ότι όλα αυτά προβλέπονται στην αρχική συμφωνία μεταξύ Iδρύματος – Δημοσίου, καθώς με τη δωρεά του KΠΣN πραγματοποιείται μια θεαματική αναμόρφωση του Φαληρικού Δέλτα με την στήριξη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας.
Οι πολέμιοι του έργου θέτουν επίσης και το ερώτημα πώς θα μπορέσει το Δημόσιο να συντηρήσει τον χώρο στη συνέχεια και ποιο θα είναι το κόστος συντήρησης, όταν η προϊστορία των Ολυμπιακών Ακινήτων δεν είναι και η πιο «κολακευτική» για την χώρα μας, καθώς αυτά ρημάζουν και παρουσιάζουν εικόνα εγκατάλειψης. Πολλοί δε, είναι εκείνοι που θεωρούν ότι η μεταφορά της Εθνικής Βιβλιοθήκης και της Λυρικής Σκηνής από το κέντρο της πόλης στο Φάληρο αποτελεί υποβάθμιση και όχι αναβάθμιση του πολιτισμού.
Υπάρχουν τέλος και ορισμένοι που αφενός αναγνωρίζουν την χρησιμότητα των δωρεών, αλλά υποστηρίζουν πως θα μπορούσε η οικογένεια Νιάρχου να διατηρήσει για κάποιες επιχειρηματικές της δραστηριότητες ως έδρα την Ελλάδα, συμβάλλοντας καθοριστικά στην ανάπτυξη και ανάταξη της ελληνικής οικονομίας.
ΜΕΣΩ ΛΙΒΕΡΙΑΣ…
Το «φιλέτο» της αυτοκρατορίας των Νιάρχων, η ναυτιλιακή εταιρία Willow Trust Company, διατηρεί την έδρα της στην πρωτεύουσα της Λιβερίας.
Πρόκειται για εταιρία συμμετοχών που έχει υπό τον έλεγχό της τις ναυτιλιακές δραστηριότητες της οικογένειας, ενώ διαχειρίζεται και τις επενδύσεις σε ομόλογα και μετοχές. Σε αυτήν, για παράδειγμα, ανήκουν οι μετοχές των ναυτιλιακών εταιριών που είναι ιδιοκτήτριες του στόλου των δεξαμενόπλοιων που ανέρχεται στα 13 πλοία.
Την μετοχική πλειοψηφία μετά τον θάνατο του Σταύρου Νιάρχου και σύμφωνα με την διαθήκη του, έλαβαν οι δύο γιοι του, Φίλιππος και Σπύρος Νιάρχος, με ποσοστά 30% και 35% αντίστοιχα, ενώ ένα 20% ανήκει στο Ίδρυμα Σταύρου Νιάρχου που έχει την έδρα του στο Βαντούζ.
Μικρά ποσοστά της τάξεως του 2% είχε ο Κωνσταντίνος Νιάρχος (γνωστός και ως Γκας, ο οποίος πέθανε το 1999 βυθίζοντας σε βαρύ πένθος την οικογένεια), αλλά και η αδελφή τους, Μαρία. Το υπόλοιπο μέρος πέρασε σε άλλους συγγενείς, όπως στον κ. Κωνσταντίνο Δρακόπουλο- ανιψιό του Σταύρου Νιάρχου που του στάθηκε σε όλες τις εύκολες και δύσκολες στιγμές- και στον γιο του Ανδρέα που είναι σήμερα ένας εκ των προέδρων του Ιδρύματος.
Στην Willow προσπάθησε να λάβει μερίδιο και η κόρη του Σταύρου Νιάρχου από τον γάμο του με την Σαρλότ Φορντ της γνωστής αμερικάνικης αυτοκινητοβιομηχανίας, Έλενα Φορντ, όμως, τα δικαστήρια απέρριψαν τις προσφυγές της ως «παιδί ενός ανυπόστατου γάμου που δεν έχει κανένα κληρονομικό δικαίωμα».
ΣΤΗΝ 7Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΚΟΡΥΦΑΙΩΝ ΣΥΛΛΕΚΤΩΝ
Η ακριβή συλλογή έργων τέχνης αξίας πάνω από 1 δισ. δολ.
Ο πρωτότοκος γιος της οικογένειας Νιάρχου, Φίλιππος, έχει κληρονομήσει από τον πατέρα του και την αδυναμία του για τα έργα τέχνης. Πληθώρα εταιριών κυρίως του εξωτερικού κατέχουν το σύνολο της μεγάλης συλλογής πινάκων και άλλων καλλιτεχνικών θησαυρών. Μάλιστα, όσοι γνωρίζουν καλά τα μυστικά της αμύθητης περιουσίας των Νιάρχων, λένε χαρακτηριστικά πως υπάρχουν τόσες εταιρίες, όσοι και οι πίνακες της συλλογής.
Δεν είναι τυχαίο πως ο Φίλιππος Νιάρχος συγκαταλέγεται μεταξύ των δέκα κορυφαίων συλλεκτών τέχνης στον κόσμο, με την αξία της συλλογής του να υπολογίζεται πως υπερβαίνει το 1 δισ. δολ. Μόνο ο πίνακας του Van Gogh, «Self Portrait With Bandaged Ear» που συμπεριλαμβάνεται στο χαρτοφυλάκιό του, κοστίζει 90 εκατ. δολ.
Διαθέτει όμως, και άλλα πολύτιμα και σπάνια αριστουργήματα, όπως το «Green Car Crash» του Andy Warhol, με το οποίο επίσης είχε τινάξει την… μπάνκα στον αέρα το 2009, ξοδεύοντας 71,7 εκατ. δολ. για την απόκτησή του. Ιδιαίτερη προτίμηση δείχνει και στους πίνακες του Πάμπλο Πικάσο, όπως άλλωστε και ο αείμνηστος πατέρας του, Σταύρος. Σύμφωνα με λίστα έγκυρου περιοδικού της Ολλανδίας, ο Φίλιππος Νιάρχος βρίσκεται στην 7η θέση ανάμεσα σε πάμπλουτους συλλέκτες έργων τέχνης, όπως ο Φρανσουά Πινό, ο «βασιλιάς» των διαμαντιών, Λόρενς Γκραφ και πολλοί ακόμη.
Πολλές φορές μάλιστα, συμμετέχει σε δημοπρασίες σε όλον τον κόσμο, «χτυπώντας» αθόρυβα, μέσω αντιπροσώπων ή και τηλεφωνικώς. Το ίδιο έπραξε μέσω του Ιδρύματος Σταύρου Νιάρχου για την απόκτηση του Κυπέλλου του θρυλικού μαραθωνοδρόμου Σπύρου Λούη, το οποίο βγήκε σε πλειστηριασμό την περσινή χρονιά.
Σε έναν ιδιότυπο αγώνα κύρους μεταξύ του Ιδρύματος Νιάρχου και του Ιδρύματος Λάτση, τελικά επικράτησε το πρώτο, το οποίο το πρόσθεσε στις προθήκες του, ξοδεύοντας το ποσό- ρεκόρ των 655.454 ευρώ έναντι 350.000 ευρώ περίπου του «ανταγωνιστή» του. Με αυτόν τον τρόπο θέλησε να παραμείνει σε ελληνικά χέρια ένα κύπελλο- σύμβολο για τον ιστορία του ελληνικού αθλητισμού.
Η «ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ» ΤΩΝ 10 ΔΙΣ. ΔΟΛ.
Οι business σε real estate, άλογα και ξενοδοχεία
Μπορεί η οικογένεια Νιάρχου να έγινε γνωστή στα πέρατα του κόσμου για τον επιβλητικό στόλο δεξαμενόπλοιων και τις θαλάσσιες business μέσω της Willow, όμως, υπάρχουν σημαντικά ακίνητα που μετά τον θάνατο του Σταύρου Νιάρχου, αξιοποιήθηκαν από τα παιδιά του για τις νέες επιχειρηματικές τους «εφορμήσεις».
Είναι γνωστό πως όλα τα παιδιά του Νιάρχου όχι μόνο δεν πούλησαν μέρος της περιουσίας που κληρονόμησαν, αλλά όταν χρειάστηκε να γίνει κάτι τέτοιο, φρόντισαν τα χρήματα που έλαβαν, να τα επενδύσουν σε νέες επιχειρήσεις, που τους απέφεραν κέρδη.
Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως τα ονόματα των Φίλιππου και Σπύρου Νιάρχου «φιγουράρουν» στις λίστες με τους πλουσιότερους ανθρώπους του κόσμου με περιουσία που ξεπερνά τα 2,5 δισ. δολ, ενώ η συνολική «αυτοκρατορία» τους αποτιμάται στα 10 δισ. δολ..
Στον Φίλιππο Νιάρχο ανήκει το ξενοδοχείο «Hotel de Chanaleilles» στο Παρίσι, ή αλλιώς ξενοδοχείο του «Μικρού Πρίγκιπα», όπως ονομάζεται, καθώς εκεί γράφτηκε η ωραιότερη παιδική ιστορία του κόσμου: «Ο Μικρός Πρίγκιπας» από τον συγγραφέα Αντουάν ντε Σεν- Εξιπέρι. Φροντίζει όχι μόνο να συντηρεί το πολυτελές ακίνητο, αλλά και για την ομαλή λειτουργία του όλον τον χρόνο. Στην κατοχή του έχει περάσει και η βίλα Marguns της οικογένειας στο Σεν Μόριτζ.
Ο αδελφός του Σπύρος Νιάρχος κληρονόμησε επίσης πολλά από τα ακίνητα της οικογένειας, μεταξύ των οποίων και έναν όροφο στο Rockfeller Center της Ν. Υόρκης, ενώ από κοινού με τον Φίλιππο έχουν αναλάβει την εκμετάλλευση του ξενοδοχείου «Kulm» στην Ελβετία, το οποίο ανήκε στον μεγιστάνα Γιοχάνες Μπαντρούτ. Πριν από λίγο καιρό ξεκίνησαν να επενδύουν και στις εναλλακτικές πηγές ενέργειας και συγκεκριμένα στα φωτοβολταϊκά. Και οι δύο μαζί έχουν τον πρώτο λόγο και για την Σπετσοπούλα, την οποία διαχειρίζονται μέσω της εταιρίας «Διεθνή Ναυτιλιακά Πρακτορεία», οι μετοχές της οποίας όμως, ανήκουν σε άλλη εταιρία που εδρεύει στον Παναμά.
Μια ακόμη όχι τόσο ευρέως γνωστή δραστηριότητα της οικογένειας Νιάρχου είναι τα άλογα. Με αυτήν ασχολείται η αδελφή των Σπύρου και Φίλιππου, Μαρία, καθώς η ίδια δεν ήθελε να αναμειχθεί στις ανδρικές business.Μπορεί από πολλούς να θεωρείται ότι η μοναχοκόρη της οικογένειας αδικήθηκε από τον πατέρα της, καθώς κληρονόμησε μόλις το 2% της Willow Trust, όμως, οι εταιρίες που ελέγχει και ασχολούνται με την παραγωγή δρομώνων ίππων δεν είναι λιγότερο προσοδοφόρες από το μερίδιο των μετοχών που κατέχουν τα αδέλφια της σε άλλες εταιρίες. Είναι επίσης, η μοναδική ιδιοκτήτρια των πατρικών κτημάτων στις Σπέτσες.
