Από την αρχή της συνέντευξής της στον Economist, η Σάρα Βάγκενκνεχτ ήταν ορμητική. “Πιστεύετε ότι μπορεί οποιοσδήποτε να μεταναστεύσει απλώς στη Γερμανία και να ζητήσει πρόσβαση στο κοινωνικό κράτος;” ρωτά η Μεγάλη Κυρία της γερμανικής Αριστεράς. “Η θεωρούμε ότι η μετανάστευση εργατικής δύναμης μάλλον αποτελεί πρόβλημα;”
Η κοινοβουλευτική ηγέτις της Αριστεράς ανησυχεί για την κατεύθυνση που παίρνει το κόμμα. “Όταν συγκεντρώνεσαι σε ζητήματα ταυτότητας και συζητήσεις για το λάιφσταϊλ”, τονίζει, “δεν εκπροσωπείς πλέον τους πιο φτωχούς. Κι εκείνοι το καταλαβαίνουν”. Η απάντησή της σε αυτό είναι ένα νέο κίνημα που εγκαινιάστηκε στις 4 Αυγούστου, λέγεται “Σηκωθείτε” και απευθύνεται σ’εκείνους που έχουν απομακρυνθεί από την πολιτική.
Η Αριστερά ιδρύθηκε το 2005 όταν αριστεροί που είχαν εγκαταλείψει το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα ένωσαν τις δυνάμεις τους με το διάδοχο κόμμα των πρώην κομμουνιστών της Ανατολικής Γερμανίας. Η συμμαχία αυτή ανάμεσα σε αριστερούς των αστικών κέντρων και σοσιαλιστές της επαρχίας ήταν πάντα αμήχανη. Στις περυσινές εκλογές έχασε 420.000 ψηφοφόρους, κυρίως ηλικιωμένους της πρώην κομμουνιστικής Ανατολής, που πήγαν στο ακροδεξιό AfD, αλλά κέρδισε 700.000 ψηφοφόρους από το SPD και 330.000 από τους Πράσινους, κυρίως στις πόλεις της Δύσης και στις πόλεις με πανεπιστήμια. Το δίλημμα του κόμματος τώρα είναι αν πρέπει να εδραιώσει τη δύναμή του ως αριστερή εναλλακτική λύση στους Πρασίνους (όπως θέλει να κάνει η αρχηγός του Κάτια Κίπινγκ) ή αν πρέπει να επιδιώξει να πάρει πίσω τους παραδοσιακούς του ψηφοφόρους από την εργατική τάξη ως εναλλακτική λύση στο AfD.
Εδώ και αρκετά χρόνια, η Βάγκενκνεχτ ακολουθεί τη δεύτερη στρατηγική. Υποστηρίζει, για παράδειγμα, ότι πρέπει να μπουν όρια στον αριθμό των μεταναστών και επέρριψε την ευθύνη για την τρομοκρατική επίθεση του 2016 στην πολιτική ανοιχτών συνόρων της Μέρκελ. Είναι ευρωσκεπτικίστρια, αρνητική προς το ΝΑΤΟ και θετική προς τη Ρωσία. Γνωρίσματα δηλαδή που μοιράζεται με τον αρχηγό του AfD Αλεξάντερ Γκάουλαντ, ο οποίος την επαινεί και θέλει στενή συνεργασία μαζί της.
Παρόλο που η Βάγκενκνεχτ απορρίπτει αυτή την ιδέα, πολλοί στο κόμμα της ενοχλούνται από τέτοιες συγκρίσεις. Το 2016, ακτιβιστές υπέρ των προσφύγων τής πέταξαν μια σοκολατένια τούρτα στο πρόσωπο. Οταν οι σύνεδροι της Αριστεράς ψήφισαν στο φετινό συνέδριο υπέρ των ανοιχτών συνόρων, αυτό θεωρήθηκε ήττα της.
Η Βάγκενκνεχτ παρουσιάζει τώρα το νέο της κίνημα ως μια ευκαιρία να γεφυρωθούν οι διαφορές στους κόλπους της Αριστεράς. Πολλοί πιστεύουν ότι προετοιμάζει το έδαφος για μια μελλοντική κυβέρνηση SPD-Πρασίνων-Αριστεράς. Μάλλον όμως πρόκειται για έναν φορέα μέσω του οποίου η ίδια θα μπορεί να αναπτύσσει τον οικονομικό της κρατισμό και τον πολιτισμικό της συντηρητισμό. “Το AfD δεν εκπροσωπεί τους φτωχούς ανθρώπους”, σημειώνει. “Όταν λοιπόν προσελκύει φτωχούς, πρέπει να αναρωτηθούμε τι κάναμε λάθος”.
Οι ψηφοφόροι αυτοί, τονίζει, δεν βρίσκουν τον δρόμο τους για την Αριστερά. Κι όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, η ίδια θα κέρδιζε περισσότερες ψήφους αν κατέβαινε ως ανεξάρτητη παρά ως υποψήφια του κόμματος. Το κόμμα “Ανυπότακτη Γαλλία”, που δημιουργήθηκε για να στηρίξει τον Ζαν-Λικ Μελανσόν, την εντυπωσίασε.
Αν το “Σηκωθείτε” λειτουργήσει ως γέφυρα ανάμεσα στην αντισυστημική Αριστερά και την άκρα Δεξιά, δεν θα είναι μια μεμονωμένη περίπτωση. Τα δύο άκρα του πολιτικού φάσματος της Γερμανίας συχνά συναντώνται σε αντινατοϊκές διαδηλώσεις. Το Compact, ένα γνωστό περιοδικό της λαϊκιστικής Δεξιάς, μιλά με πολύ θερμά λόγια για το νέο κίνημα της Βάγκενκνεχτ. Το εκδίδει άλλωστε ο Γιούργκεν Ελσάσερ, ένας πρώην ακτιβιστής της άκρας Αριστεράς που στράφηκε προς τη φιλοπουτινική Δεξιά. Το AfD έχει αρχίσει να συμμετέχει σε διαδηλώσεις εργατών, όπως εκείνη που έγινε για το κλείσιμο ενός εργοστασίου της Siemens στο Γκέρλιτς, κοντά στα σύνορα με την Πολωνία. Κάποια μορφή πολιτικής συνεργασίας του AfD και της Αριστεράς είναι ζήτημα χρόνου. Στη Σαξονία, για παράδειγμα, μπορεί να συγκεντρώσουν μαζί αρκετές έδρες στο κοινοβούλιο για να κερδίσουν την πλειοψηφία στις εκλογές του 2019.
Καθώς η διάκριση μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς δίνει τη θέση της στη διάκριση μεταξύ ανοιχτής και κλειστής κοινωνίας, νέες ανακατατάξεις λαμβάνουν χώρα στην ευρωπαϊκή πολιτική. Κόμματα της Αριστεράς μοιάζουν με τη σκληρή Δεξιά: αρκεί να δει κανείς τα σκάνδαλα αντισημιτισμού του Εργατικού Κόμματος, τις επιθέσεις του Μελανσόν εναντίον ξένων εργατών ή τις συμμαχίες μεταξύ αντικαπιταλιστών και λαϊκιστών στην Ελλάδα και την Τσεχική Δημοκρατία.
Την ίδια στιγμή, κόμματα της σκληρής Δεξιάς δανείζονται στοιχεία από την Αριστερά: άλλοτε υπέρμαχοι της ελεύθερης αγοράς, το Κόμμα της Ελευθερίας στην Αυστρία, ο Εθνικός Συναγερμός στη Γαλλία ή το AfD τάσσονται πλέον υπέρ της ανακατανομής. Ενας νέος χώρος ανοίγεται: είναι εχθρικός προς το ΝΑΤΟ, φιλικός προς τη Ρωσία, ευρωσκεπτικιστικός, οικονομικά παρεμβατικός, εχθρικός προς τη μετανάστευση και το εμπόριο. Οι κεντρώοι θα πρέπει να προσέξουν.
