Το 2023 η κίνηση εμπορευματοκιβωτίων στην Ελλάδα εξυπηρετήθηκε από έξι οργανισμούς λιμένων και συνολικά διακινήθηκαν 5,6 εκατ. TEUs, αριθμός ελαφρώς αυξημένος κατά 2,9% σε σχέση με το έτος 2022. Στη λιμενική αγορά εμπορευματοκιβωτίων συνεχίζει να κυριαρχεί το λιμάνι του Πειραιά. Οπως αναφέρουν οι καθηγητές Γιώργος Βαγγέλας και Θάνος Πάλλης, στην ετήσια έκθεση τους GrePort, που εκπονεί η Ports and Shipping Advisory, το έτος 2023 ο κύκλος εργασιών των 13 οργανισμών λιμένων αυξήθηκε κατά 9,9% και διαμορφώθηκε στα 361 εκατ. ευρώ.
Στην έκθεση επισημαίνεται ότι οι δύο σταθμοί εμπορευματοκιβωτίων του λιμένα Πειραιά διακινούν σχεδόν το 90% του συνόλου της διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων της χώρας, αν και την τελευταία δεκαετία το ποσοστό αυτό μειώθηκε, από 91,7% το 2019, σε 89,8% το 2023. Με βάση τα εξυπηρετούμενα φορτία, ο Πειραιάς κατέλαβε την 4η θέση το 2023, από την 5η θέση το 2022, ανάμεσα στα 15 μεγαλύτερα λιμάνια διαχείρισης εμπορευματοκιβωτίων στην Ευρώπη, καθώς ξεπέρασε τo λιμάνι της Βαλένθιας, ενώ στην πρώτη τριάδα βρίσκουμε τα λιμάνια του Ρότερνταμ, της Αμβέρσας και του Αμβούργου.
Ο Πειραιάς παραμένει ο δεύτερος μεγαλύτερος λιμένας συνολικά στη Μεσόγειο (μετά το Tangier Med, στο Μαρόκο). Σε παγκόσμια κλίμακα το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας υποχώρησε το 2023 στην 37η θέση παγκοσμίως, από την 26η θέση το 2019 και την 33η θέση το 2020. Στο λιμένα του Πειραιά η διακίνηση στο σύνολο των Σ.ΕΜΠΟ. (προβλήτες Ι, ΙΙ και ΙΙΙ) το 2023 αυξήθηκε κατά 2% σε σχέση με το έτος 2022, αγγίζοντας τα 5,1 εκατ. TEUs.
Σε επίπεδα διαχειριστών τερματικών λιμένων, οι τάσεις ήταν διαμετρικά αντίθετες. Η αυξητική τάση κατά την περίοδο 2022-2023 στη διαχείριση εμπορευματοκιβωτίων είναι εμφανής σε τρεις από τους υπόλοιπους οργανισμούς λιμένων που εξυπηρετούν εμπορευματική κίνηση. Στον λιμένα Θεσσαλονίκης διακινήθηκαν το 2023 520.000 TEUs, αριθμός αυξημένος κατά 12,3% σε σχέση με το 2022.
ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΚΑΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ
Αύξηση σημειώθηκε και στον αριθμό των εμπορευματοκιβωτίων που εξυπηρετήθηκαν και στους μικρότερους (όσο αφορά το σύνολο των εξυπηρετούμενων εμπορευματοκιβωτίων) λιμένες του Ηρακλείου, της Πάτρας και του Λαυρίου. Τόσο στον λιμένα του Πειραιά όσο και στον λιμένα της Θεσσαλονίκης οι δύο διαχειρίστριες εταιρίες αναζητούν την επέκταση της δυναμικότητάς τους, τόσο μέσω νέων συμφωνιών με ναυτιλιακές εταιρίες τακτικών γραμμών όσο και μέσω νέων επενδύσεων σε εξοπλισμό διαχείρισης φορτίων.
Η αύξηση των επιβατών που εξυπηρετήθηκαν τη διετία 2022- 2023 από του οργανισμούς λιμένων είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτη. Η ανάκαμψη στην ακτοπλοΐα συνεχίστηκε, με αποτέλεσμα το 2023 να έχει εξυπηρετηθεί ο μεγαλύτερος αριθμός επιβατών της τελευταίας δεκαετίας. Ακόμα πιο δυναμική ήταν η ανάπτυξη της κρουαζιέρας, με τις κινήσεις επιβατών να διαμορφώνονται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα.
Αντίθετα, η διακίνηση χύδην ξηρού φορτίου από τους ελληνικούς οργανισμούς λιμένων εξακολουθεί να παρουσιάζει αρνητικές τάσεις. Συγκεκριμένα, τη διετία 2022-2023 παρατηρήθηκε μείωση των φορτίων της κατηγορίας αυτής κατά 6,1%, ενώ η δεκαετία 2014-2023 ολοκληρώθηκε με τα χύδην ξηρά φορτία να βρίσκονται μειωμένα κατά 16%. Μείωση παρατηρήθηκε και στην πενταετία 2019-2023, με ποσοστό 3,5%. Αντίθετες διακυμάνσεις εμφανίζει η εξέλιξη της ετήσιας διακίνησης χύδην υγρού φορτίου. Την περίοδο 2022-2023 η διακίνηση χύδην υγρού φορτίου στους οργανισμούς λιμένων παρουσίασε αύξηση και το 2023 ο όγκος των φορτίων της κατηγορίας αυτής ήταν αυξημένος σε σχέση με το 2019 κατά 91,2%.
Πρόκειται για διακίνηση ρεκόρ σε βάθος δεκαετίας, καθώς αν παρατηρήσουμε την εξέλιξη της περιόδου 2014-2023 διαπιστώνουμε τον υπερδιπλασιασμό των χύδην υγρών φορτίων (108,4%) που διακινούν οι τέσσερις οργανισμοί λιμένων που δραστηριοποιούνται στην εν λόγω αγορά.
Η ακτοπλοΐα κατέγραψε τάσεις ανάκαμψης τα τελευταία έτη, ξεπερνώντας τα δύσκολα χρόνια της πανδημίας. Τη διετία 2022- 2023 η κίνηση επιβατών στους οργανισμούς λιμένων παρουσίασε αύξηση 10,8%, με τους οργανισμούς λιμένων να εξυπηρετούν το 2023 συνολικά 31,8 εκατ. επιβάτες. Κατά την πενταετία 2019-2023 η αύξηση ήταν στο 1,4%, ενώ σε μακροπρόθεσμο βάση δεκαετίας (2014-2023) η άνοδος άγγιξε το 5,9%.
Θετικές τάσεις κερδών για ΟΛΠ, ΟΛΘ και άλλους 8 οργανισμούς
Στη μελέτη αναφέρεται, επίσης, ότι τα μεικτά κέρδη των οργανισμών λιμένων παρουσίασαν θετικές τάσεις το 2023. Σε σχέση με το 2022 10 οργανισμοί λιμένων, μεταξύ των οποίων η ΟΛΠ Α.Ε. και η ΟΛΘ Α.Ε., παρουσίασαν αύξηση των μεικτών κερδών τους, ενώ οι υπόλοιποι παρουσίασαν μείωση. Τα συνολικά μεικτά κέρδη των οργανισμών λιμένων κατέγραψαν το 2023 άνοδο 14,2% σε σχέση με το έτος 2022, αγγίζοντας τα 192 εκατ. ευρώ.
Το 2023 ο κύκλος εργασιών των 13 οργανισμών λιμένων αυξήθηκε κατά 9,9% και διαμορφώθηκε στα 361 εκατ. ευρώ. Το αποτέλεσμα αποτελεί την καλύτερη επίδοση την τελευταία εικοσαετία, με τις μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες τάσεις να εμφανίζονται εξαιρετικά θετικές.
Οι οργανισμοί που διαχειρίζονται τους δύο μεγαλύτερους λιμένες της χώρας (Πειραιώς και Θεσσαλονίκης) παράγουν το μεγαλύτερο τμήμα των συνολικών εσόδων. Περισσότερο από το ήμισυ (61%) των παραγόμενων εσόδων οφείλονται στη δραστηριότητα της ΟΛΠ Α.Ε., ενώ 23,8% προέρχονται από τη λειτουργία της ΟΛΘ Α.Ε. Αθροιστικά οι δύο οργανισμοί παράγουν το 84,8% των συνολικών εσόδων, στοιχείο που αναδεικνύει την ύπαρξη δύο καθοριστικών πόλων στο λιμενικό σύστημα της χώρας. Στην τρίτη θέση, με βάση τα ετήσια έσοδα, κατατάσσεται το λιμάνι του Ηρακλείου, 8,75 εκατ. ευρώ το 2023. Την πεντάδα συμπληρώνουν οι Οργανισμοί Λιμένος Ηγουμενίτσας (7,13 εκατ. ευρώ) και Πατρών (6,87 εκατ. ευρώ). Συγκεντρωτικά, οι υπόλοιποι 11 οργανισμοί λιμένων (εκτός ΟΛΠ και ΟΛΘ) είχαν συνολικά έσοδα 54,9 εκατ. ευρώ. Στην ανάλυση δεν έχει συμπεριληφθεί ο Σταθμός Εμπορευματοκιβωτίων Πειραιά (ΣΕΠ) Α.Ε., ο οποίος για το 2023 σημείωσε έσοδα 307,3 εκατ. ευρώ. Αν προστεθούν τα έσοδα του ιδιώτη διαχειριστή στα έσοδα των οργανισμών λιμένων, τότε το σύνολο των λιμενικών εγκαταστάσεων που διαχειρίζονται οι οργανισμοί λιμένων, είτε οι ίδιοι είτε μέσω παραχωρήσεων, δημιουργεί έσοδα τα οποία ξεπερνούν το μισό δισ. ευρώ (668 εκατ. ευρώ). Μεσοπρόθεσμα, την περίοδο 2019-2023 ο κύκλος εργασιών των 13 οργανισμών λιμένων αυξήθηκε κατά 37,3%, με τα ετήσια έσοδα να αυξάνονται καθ’ όλη τη διάρκεια της πενταετίας, με εξαίρεση το έτος 2020, όπου σημείωσαν πτώση.
Τη συγκεκριμένη πενταετία προστέθηκαν στον συνολικό ετήσιο κύκλο εργασιών των οργανισμών λιμένων σχεδόν 100 εκατ. ευρώ, καθώς σχεδόν όλοι οι οργανισμοί παρουσίασαν αύξηση του κύκλου εργασιών τη συγκεκριμένη περίοδο. Για την περίοδο 2014-2023 ο κύκλος εργασιών για το σύνολο των οργανισμών λιμένων αυξήθηκε σημαντικά, κατά 84,8%. Εξαιρετικά ενθαρρυντικό αποτελεί το γεγονός ότι όλοι οι οργανισμοί λιμένων την ίδια περίοδο παρουσίασαν σημαντική ποσοστιαία αύξηση του κύκλου εργασιών τους. Ο ΟΛΠ παρουσίασε αύξηση κατά 110,7%, προσθέτοντας 116 εκατ. ευρώ στον κύκλο εργασιών του. Αντίστοιχα ο ΟΛΘ παρουσίασε αύξηση 52,5%, που μεταφράζεται σε κύκλο εργασιών του 2023 αυξημένο κατά 30 εκατ. ευρώ, σε σύγκριση με το αντίστοιχο μέγεθος του 2014.
ΑΕΠ και κύκλος εργασιών λιμένων
Χρησιμοποιώντας ως έτος βάσης το 2005 (κύκλος εργασιών 2005=100), ο κύκλος εργασιών των οργανισμών λιμένων εμφανίζεται σχετικά διαφοροποιημένος από την εξέλιξη του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) τη δεκαετή περίοδο της οικονομικής κρίσης (2010-2019). Από το 2020 και έπειτα ο συνδυασμένος κύκλος εργασιών των Οργανισμών Λιμένος Πειραιώς και Θεσσαλονίκης, καθώς και ο συνδυασμένος κύκλος εργασιών των υπολοίπων 11 οργανισμών ακολουθεί τις τάσεις που καταγράφονται στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της χώρας.
Στα 166 εκατ. ευρώ τα EBITDA
Τα συνολικά Κέρδη Προ Φόρων, Τόκων και Αποσβέσεων (EBITDA) των 13 οργανισμών λιμένων της χώρας διαμορφώθηκαν το 2023 σε 166 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 13,9% σε σύγκριση με το 2022. Πρόκειται για την καλύτερη επίδοση από τη μετατροπή των οργανισμών σε ανώνυμες εταιρίες μέχρι σήμερα. Το 90% των συνολικών EBITDA προήλθε από δύο μόνο οργανισμούς λιμένων, τις ΟΛΠ Α.Ε. και ΟΛΘ Α.Ε. αντίστοιχα, και μόλις το 10% από τους υπόλοιπους 11 οργανισμούς, ένδειξη της έντονης ανισορροπίας μεγεθών την οποία εμφανίζει το λιμενικό σύστημα της χώρας. Σε ό,τι αφορά τις επιμέρους επιδόσεις των οργανισμών λιμένων, οκτώ οργανισμοί παρουσίασαν αυξημένα EBITDA το 2023 σε σχέση με το έτος 2022, και συγκεκριμένα οι Ο.Λ. Αλεξανδρούπολης (+35%), Ο.Λ. Βόλου (+16,7%), Ο.Λ. Εύβοιας (+45%), Ο.Λ. Ηρακλείου (+16,6%), Ο.Λ. Καβάλας (+44,8), Ο.Λ. Κέρκυρας (+9,1), Ο.Λ. Ραφήνας (+41,1%) και Ο.Λ. Πειραιά (+21,4%). Εξετάζοντας συγκριτικά τα αποτελέσματα της πενταετίας 2019- 2023, τα συνολικά EBITDA παρουσίασαν συνεχή αύξηση (πέραν του έτους 2020), επιτυγχάνοντας άνοδο 59,9%. Σημαντικό ρόλο στα συγκεκριμένα μεγέθη διαδραμάτισαν οι επιδόσεις των ΟΛΠ και ΟΛΘ, οι οποίοι αθροιστικά το 2023 παρουσίασαν EBITDA ύψους 149 εκατ. ευρώ. Την περίοδο 2014-2023 τα συνολικά EBITDA των οργανισμών λιμένων αυξήθηκαν κατά 180,5%.
Ιστορικά υψηλά κατέγραψε η κρουαζιέρα, με αύξηση της κίνησης κατά 23,8%
Ιδιαίτερα θετικές είναι και οι πρόσφατες εξελίξεις και στον τομέα της κρουαζιέρας, που διαδέχθηκαν τις χρονιές σοβαρών αρνητικών επιπτώσεων λόγω της πανδημίας. Τη διετία (2022-2023) σημειώθηκε άνοδος κινήσεων επιβατών κρουαζιέρας κατά 43,1%, η οποία διαμορφώθηκε σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. Σε σύγκριση με το 2019 οι κινήσεις επιβατών κρουαζιέρας στους οργανισμούς λιμένων το 2023 ήταν αυξημένη κατά 23,8%. Σε σύγκριση με το 2014 οι δραστηριότητες κρουαζιέρας στους οργανισμούς λιμένων εμφανίζουν το 2023 σημαντική άνοδο, κατά 31,5%, στις κινήσεις επιβατών και κατά 4,9% στις προσεγγίσεις κρουαζιερόπλοιων. Οι τάσεις στους ελληνικούς λιμένες ξεπερνούν και τη δυναμική της αγοράς κρουαζιέρας σε παγκόσμιο επίπεδο. Η κρουαζιέρα αυξήθηκε ταχύτατα παγκοσμίως, από 29,7 εκατ. επιβάτες το 2019, σε ιστορικά υψηλά επίπεδα των 31,7 εκατ. (μοναδικών) επιβατών το 2023 (7% αύξηση). Αντίστοιχα, σε 49 ελληνικά λιμάνια οι συνολικές αφίξεις κρουαζιερόπλοιων ανήλθαν σε 5.230 και ο αριθμός κινήσεων επιβατών κρουαζιέρας σε 7.003.150, μεγέθη που σε ποσοστιαία βάση το 2023 έναντι του 2022 αντιστοιχούν σε αύξηση 9,41% στις προσεγγίσεις κρουαζιερόπλοιων και αύξηση 51,26% στον αριθμό των επιβατών. Πρόκειται για ιστορικό ρεκόρ αφίξεων, με το προηγούμενο καταγεγραμμένο ιστορικό ρεκόρ να έχει καταγραφεί το 2011, με 5.261 προσεγγίσεις κρουαζιερόπλοιων και 6,1 εκατ. επιβάτες. Σημαντικοί λιμένες (πλην οργανισμών λιμένων) υποδέχθηκαν περισσότερους από 1 εκατ. επιβάτες, όπως η Σαντορίνη (1.298.968) και η Μύκονος (1.192.822).
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 3/1/2025)