Σημαντική πρόκληση για τον κλάδο της ναυτιλίας, παγκοσμίως, αποτελεί η επάνδρωση των πλοίων, καθώς και η διακράτηση ικανών ναυτικών, σύμφωνα με μελέτη της Deloitte, με τίτλο “Πρόκληση για τον κλάδο, εξασφαλίζοντας ειδικευμένα πληρώματα στη σημερινή αγορά”.
Όπως προκύπτει από την έρευνα, η έλλειψη αξιωματικών και πληρωμάτων με τα απαραίτητα προσόντα αναμένεται να καταστεί ένα από τα σημαντικά προβλήματα για τον κλάδο, ενώ σημαντική θέση στην ατζέντα όλων των ναυτιλιακών επιχειρήσεων κατέχει η στελέχωση των πλοίων.
Ο παγκόσμιος στόλος έχει ξεπεράσει κατά πολύ την προσφορά ειδικευμένων πληρωμάτων, με την έλλειψη των εκπαιδευμένων αξιωματικών να είναι ιδιαιτέρως έντονη.
Ο Διεθνής Οργανισμός Ναυτιλίας χαρακτήρισε το 2010 ως “Έτος Ναυτικού”. Με αφορμή αυτό το γεγονός, το Global Shipping & Ports Group της Deloitte πραγματοποίησε έρευνα, που εξετάζει την ικανότητα του κλάδου της ναυτιλίας να στρατολογεί και να διατηρεί επαρκείς αριθμούς ναυτικών, που διαθέτουν τα απαιτούμενα προσόντα για το χειρισμό των πλοίων.
Συνολικά, στη μελέτη έλαβαν μέρος 23 εταιρίες, αντιπροσωπεύοντας 1.125 πλοία από την Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική, τη Μέση Ανατολή, τη Νότια Αφρική και την Ασία-Ειρηνικό. Τέθηκαν ερωτήματα σχετικά με το μέσο αριθμό πληρώματος ανά πλοίο, τη συμμετοχή δοκίμων στο πλήρωμα, τις εθνικότητες των αξιωματικών και των πληρωμάτων, το μέσο όρο ηλικίας του πληρώματος, τη μέση αμοιβή, τους εκπαιδευτικούς θεσμούς και τα μαθήματα, που διδάσκονται, καθώς και τις βασικές δυσκολίες, που αντιμετωπίζουν οι ναυτιλιακές εταιρίες.
Εθνικότητες
Η έρευνα υπογραμμίζει ότι περίπου το 45% των αξιωματικών και το 90% των πληρωμάτων, παγκοσμίως προέρχονται από τις Φιλιππίνες και την Ινδία. Αυτό το φαινόμενο φαίνεται να είναι αποτέλεσμα διαφόρων παραγόντων, όπως η ανάπτυξη των ναυτιλιακών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, η απουσία εναλλακτικών ευκαιριών απασχόλησης σε αυτές τις χώρες, καθώς και η καλή χρήση της Αγγλικής γλώσσας από τους συγκεκριμένους λαούς.
Σύνθεση και αμοιβές των πληρωμάτων
Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, οι αξιωματικοί λαμβάνουν σημαντικά υψηλότερες αμοιβές από τους απλούς ναυτικούς, εξαιτίας των αυξημένων απαιτήσεων εκπαίδευσης για το συγκεκριμένο ρόλο, αλλά και της μεγάλης ευθύνης, σχετικά με την ασφαλή λειτουργία του πλοίου. Κατά μέσο όρο, σε ένα πλοίο με 23 μέλη, οι αξιωματικοί καλύπτουν το 35-40% του πληρώματος. Επιπλέον, η μελέτη αποκαλύπτει ότι οι μισθοί για τους αξιωματικούς στα τάνκερ είναι υψηλότεροι σε σχέση με τους ισόβαθμούς τους στα πλοία μεταφοράς χύδην φορτίου, γεγονός που αντανακλά τις απαιτήσεις πιστοποίησης και τα ποιοτικά στάνταρτ, τα οποία οφείλουν να πληρούν τα τάνκερ.
Προοπτικές καριέρας: Η εικόνα του επαγγέλματος του ναυτικού
Όπως αναφέρεται στη μελέτη, ο κλάδος της ναυτιλίας αγωνίζεται, προκειμένου να καταστήσει ελκυστικότερη για τους νέους την καριέρα στο χώρο. Πάντως, η προσπάθεια αυτή έρχεται αντιμέτωπη με πολυάριθμα προβλήματα, όπως ο αποχωρισμός από την οικογένεια και τους φίλους, η επιθυμία της “Γενιάς Υ” να είναι διαρκώς κοινωνικά δικτυωμένη, η αντίληψη ότι η καριέρα στη ναυτιλία ταυτίζεται με μια ζωή στη θάλασσα, καθώς και η πρόσφατη αρνητική δημοσιότητα, που έχει συγκεντρώσει ο κλάδος, εξαιτίας των περιβαλλοντικών ζητημάτων και της πειρατείας, μεταξύ άλλων.
Σε αυτό το πλαίσιο δεν προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση ότι οι γυναίκες υπο-εκπροσωπούνται σε ένα επάγγελμα, που απαιτεί αρκετά μεγάλα χρονικά διαστήματα μακριά από το σπίτι.
Εκπαίδευση: Η είσοδος στο ναυτιλιακό επάγγελμα
Η αναφορά της Deloitte φέρνει στο φως τις έντονες διαφοροποιήσεις ως προς τα επίπεδα εκπαίδευσης από χώρα σε χώρα, καθώς και την έλλειψη παγκόσμιων στάνταρτ για τα πτυχία.
Σε γενικές γραμμές, τα κράτη, στα οποία η ναυτιλιακή εκπαίδευση ελέγχεται από το κράτος ή απαγορεύεται δια νόμου η λειτουργία ιδιωτικών εκπαιδευτικών κέντρων, τείνουν να αντιμετωπίζουν σοβαρότερα προβλήματα έλλειψης ναυτικών. Από την άλλη πλευρά, οι χώρες, που ενθαρρύνουν την ανάπτυξη ιδιωτικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, όπως οι Φιλιππίνες και η Ινδία, αποτελούν την κυρίαρχη πηγή στελέχωσης στο χώρο.
Αρκετές μεγάλες ναυτιλιακές εταιρίες συμπληρώνουν την ακαδημαϊκή εκπαίδευση των εργαζομένων τους, μέσω εξειδικευμένων εκπαιδευτικών κέντρων-εξοπλισμένων με ακριβή τεχνολογία και προηγμένου επιπέδου εξομοιωτές ή μέσω σεμιναρίων, που παρέχονται από καθιερωμένα P&I club, νηογνώμονες και εξειδικευμένες εταιρίες εκπαίδευσης, με χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή.
Προσελκύοντας μέλη πληρώματος: Υπάρχουσες πρακτικές στελέχωσης
Ο εντεινόμενος ανταγωνισμός στον κλάδο, σε συνδυασμό με ένα οικονομικό περιβάλλον, όπου τα ναύλα και τα ποσοστά προσλήψεων βρίσκονται σε χαμηλά επίπεδα, με στόχο να περιοριστούν τα κόστη, δημιουργούν ανησυχία στους πλοιοκτήτες, που βλέπουν τα ποσά, που δαπανώνται στις προσλήψεις, να αυξάνονται. Για αυτό το λόγο, πολλές ναυτιλιακές εταιρίες στρέφονται προς τις αγορές της Άπω Ανατολής και των Βαλκανίων, όπου είναι δυνατόν να εντοπίσουν επαρκώς εκπαιδευμένο προσωπικό σε χαμηλότερο κόστος.
Πάντως, αυτές οι αγορές δεν είναι πανάκια για την κάλυψη των στόχων στελέχωσης, καθώς η εκπαίδευση και οι δεξιότητες των αξιωματικών από διάφορα μέρη του κόσμου ποικίλουν. Συνεπώς, θα πρέπει να πραγματοποιείται αξιολόγηση με βάση τα στάνταρτ του κλάδου.
Πρακτικές που ενθαρρύνουν την καριέρα στη ναυτιλία
Με στόχο να προωθήσουν τη μεγαλύτερη προσφορά εξειδικευμένων ναυτικών, επιχειρήσεις και κυβερνήσεις χρειάζεται να καταστήσουν το επάγγελμα ελκυστικότερο. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να θεσπίσουν καινοτόμα κίνητρα και προγράμματα φορολογικών ρυθμίσεων. Από την πλευρά τους, οι ναυτιλιακές εταιρίες οφείλουν να αντιμετωπίσουν την αύξηση των αμοιβών και του κόστους των πακέτων κοινωνικής ασφάλισης.
Παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά την προσέλκυση ικανών πληρωμάτων
Η μελέτη υποδεικνύει ότι η ευνοιοκρατία προς τα εθνικά πληρώματα, τα εχθρικά φορολογικά περιβάλλοντα, τα περίπλοκα σχήματα κοινωνικής ασφάλισης, τα ξεπερασμένα εκπαιδευτικά προγράμματα, οι αυστηροί περιορισμοί ως προς τη σύνθεση του πληρώματος, σε σχέση με τη σημαία του πλοίου, ο αυξανόμενος προστατευτισμός, ο κυβερνητικός επεμβατισμός, καθώς και η δυσχέρεια των ναυτικών στη χρήση της αγγλικής γλώσσας, αποτελούν τα κύρια εμπόδια για την προσέλκυση καλύτερων πληρωμάτων.
