Διευκρινίσεις για τους περιορισμούς στο ύψος των συντάξεων που θέτει ο νέος ασφαλιστικός νόμος στο ποσό της σύνταξης των συνταξιούχων ασφαλιστικών οργανισμών κύριας ασφάλισης αρμοδιότητος Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης οι οποίοι συνεχίζουν να εργάζονται, το ύψος των ασφαλιστικών εισφορών και την αξιοποίηση του χρόνου ασφάλισης δίνει με εγκύκλιό του το ΙΚΑ.
Σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 3863/2010 για τους συνταξιούχους οι οποίοι είναι κάτω από 55 ετών προβλέπεται η αναστολή καταβολής της σύνταξης μέχρι τη συμπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας τους. Μετά τη συμπλήρωση του συγκεκριμένου ορίου, οι συνταξιούχοι παίρνουν το ποσό που αντιστοιχεί σε 30 ημερομίσθια του άγαμου ανειδίκευτου εργάτη, όπως αυτά έχουν διαμορφωθεί το προηγούμενο έτος (σήμερα 991,20 ευρώ). Το ποσό της σύνταξης που υπερβαίνει τα 30 ημερομίσθια καταβάλλεται κατά τα έτη 2010 και 2011 μειωμένο κατά 70%.
Το όριο των 30 ημερομισθίων προσαυξάνεται κατά 6 ημερομίσθια (σήμερα 198,24 ευρώ) για κάθε ανήλικο ή ανίκανο για βιοποριστική εργασία παιδί ή για παιδιά που σπουδάζουν και είναι κάτω των 24 ετών.
Στην περίπτωση που ο απασχολούμενος λαμβάνει περισσότερες της μίας κύριες συντάξεις, η περικοπή θα γίνεται στο ποσό της μεγαλύτερης από τις κύριες συντάξεις.
Επισημαίνεται ότι για τον προσδιορισμό των εισοδηματικών κριτηρίων δεν λαμβάνεται υπόψη η επικουρική σύνταξη. Για συνταξιούχους λόγω αναπηρίας που εργάζονται ως μισθωτοί, ή αυτοαπασχολούνται και κερδίζουν περισσότερα από όσα κερδίζει υγιής απασχολούμενος, προβλέπεται η διακοπή της σύνταξης.
Οι συνταξιούχοι οι οποίοι αυτοαπασχολούνται , υποχρεούνται μετά τη συμπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας τους, να καταβάλουν τις προβλεπόμενες από τις οικείες διατάξεις εισφορές προσαυξημένες κατά 50%. Από την προσαύξηση εξαιρούνται όσοι υπάγονταν σε περισσότερους του ενός ασφαλιστικούς φορείς ή το Δημόσιο, και οι οποίοι μετά τη συνταξιοδότησή τους συνεχίζουν για τη συγκεκριμένη απασχόληση υποχρεωτικά την ασφάλισή τους στον οικείο φορέα ασφάλισης.
Οι περιορισμοί δεν εφαρμόζονται, στον επιζώντα των συζύγων, στους συνταξιούχους του ΟΓΑ, στους πολύτεκνους των οποίων το ένα τουλάχιστον των τέκνων είναι ανήλικο ή σπουδάζει σε ανώτερη ή ανώτατη σχολή έως το 24ο έτος της ηλικίας του ή είναι ανίκανο για κάθε βιοποριστική εργασία.
Εξαιρούνται και εργαζόμενοι που έχουν την ιθαγένεια κράτους μέλους της ΕΕ ή τρίτης χώρας, και υπόκεινται στη νομοθεσία ενός ή περισσοτέρων κρατών μελών της Ε.Ε, καθώς και τα μέλη των οικογενειών τους και οι επιζώντες τους.
Επίσης ιπτάμενοι χειριστές καθώς και ιπτάμενοι συνοδοί και φροντιστές της Ολυμπιακής Αεροπορίας και Ολυμπιακής Αεροπλοΐας) μέχρι τη συμπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας τους.
Όπως προβλέπεται στην εγκύκλιο, οι συνταξιούχοι που εργάζονται οφείλουν να το δηλώσουν. Σε περίπτωση που ο συνταξιούχος δεν δηλώσει ότι εργάζεται, θα κληθεί να πληρώσει πρόστιμο (επί του καταλογισθέντος ποσού ίσο με τον νόμιμο τόκο υπερημερίας).
Αναλυτικά η εγκύκλιος έχει ως εξής:
Α. Περιορισμοί στο ποσό της σύνταξης – Αναστολή – Καταβολή ασφαλιστικών εισφορών.
1. Συνταξιούχοι λόγω γήρατος ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ή άλλων φορέων κύριας ασφάλισης που αναλαμβάνουν μισθωτή εργασία.
Σύμφωνα με την περ.1 της παρ. 1 του άρθ. 16 του Ν. 3863/2010 προβλέπεται αναστολή καταβολής τόσο της κύριας όσο και της επικουρικής σύνταξης για τους ανωτέρω συνταξιούχους, μέχρι τη συμπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας τους.
Μετά τη συμπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας, τα ανωτέρω πρόσωπα λαμβάνουν το ποσό της μηνιαίας ακαθάριστης κύριας σύνταξης ή κύριων συντάξεων που αντιστοιχεί σε τριάντα ημερομίσθια ανειδίκευτου εργάτη, όπως διαμορφώνονται κάθε φορά και ισχύουν την 31 Δεκεμβρίου του προηγούμενου έτους, ενώ το ποσό της μηνιαίας ακαθάριστης κύριας σύνταξης ή των κυρίων συντάξεων που υπερβαίνει τα τριάντα ημερομίσθια ανειδίκευτου εργάτη καταβάλλεται μειωμένο κατά 70%.
Δεδομένου ότι το ημερομίσθιο ανειδίκευτου εργάτη ανερχόταν τόσο κατά την 31-12-2009 όσο και κατά την 31-12-2010 σε 33,04 €, το ποσό της μηνιαίας ακαθάριστης κύριας σύνταξης ή των κύριων συντάξεων που υπερβαίνει τα 991,20 € θα καταβάλλεται κατά τα έτη 2010 και 2011 μειωμένο κατά 70%.
Επισημαίνεται ότι όσον αφορά στην επικουρική σύνταξη, δε λαμβάνεται υπόψη κατά τον προσδιορισμό του ανωτέρω ποσού και καταβάλλεται χωρίς περικοπή.
Εξάλλου, το ανωτέρω όριο των τριάντα ημερομισθίων ανειδίκευτου εργάτη προσαυξάνεται κατά έξι ημερομίσθια για κάθε ανήλικο παιδί ή παιδί που σπουδάζει σε ανώτερη ή ανώτατη σχολή και μέχρι τη συμπλήρωση του 24ου έτους της ηλικίας, καθώς και για κάθε παιδί το οποίο είναι ανίκανο για κάθε βιοποριστική εργασία. Για παράδειγμα στην περίπτωση που ο απασχολούμενος συνταξιούχος έχει ένα ανήλικο τέκνο, το ποσό της μηνιαίας ακαθάριστης κύριας σύνταξης ή των κύριων συντάξεων που υπερβαίνει τα 36 ημερομίσθια ανειδίκευτου εργάτη όπως αυτά έχουν διαμορφωθεί την 31η Δεκεμβρίου του προηγούμενου έτους, που για το 2010 και το 2011 είναι το ποσό των 1.189,44 €, καταβάλλεται μειωμένο κατά 70%.
Στην περίπτωση που ο απασχολούμενος λαμβάνει περισσότερες της μίας κύριες συντάξεις, οι συντάξεις αυτές θα αθροίζονται και η περικοπή θα γίνεται στο ποσό της μεγαλύτερης από τις κύριες συντάξεις, ενώ στην περίπτωση που δεν επαρκεί, το υπόλοιπο ποσό θα περικόπτεται από την αμέσως επόμενη ή επόμενες σε ύψος κύριες συντάξεις. Για παράδειγμα στην περίπτωση που ο απασχολούμενος συνταξιούχος λαμβάνει δύο κύριες συντάξεις το ποσό των οποίων ανέρχεται σε 800 και 500 € αντίστοιχα, η περικοπή θα γίνεται ως ακολούθως:
800+500=1.300 €
1.300 – 991,20=308,80 €
308,80Χ70%=216,16 €
308,80-216,16=92,64 €
800-216,16=583,84 €
Συνεπώς στην περίπτωση αυτή το καταβαλλόμενο μετά την περικοπή ποσό θα ανέρχεται σε:
583,84+92,64+500=1.176,48 €
Ευνόητο είναι ότι στις περιπτώσεις αυτές θα πρέπει να υπάρχει σχετική συνεννόηση μεταξύ των εμπλεκόμενων ασφαλιστικών φορέων.
Όσον αφορά στις περιπτώσεις δικαιούχων κατωτάτων ορίων κύριας σύνταξης, η σύνταξη περιορίζεται στο οργανικό ποσό για όσο διάστημα διαρκεί η εργασία, ενώ στην περίπτωση που τα ποσά των οργανικών συντάξεων υπερβαίνουν τα προαναφερόμενα κατά περίπτωση ημερομίσθια ανειδίκευτου εργάτη, θα περικόπτονται αναλόγως ως ανωτέρω.
Στους ανωτέρω περιορισμούς υπόκεινται και οι συνταξιούχοι λόγω γήρατος των φορέων κύριας ασφάλισης, οι οποίοι έχουν πραγματοποιήσει τον περισσότερο χρόνο ασφάλισής τους στον ιδιωτικό τομέα , οι οποίοι καταλαμβάνουν θέσεις ως αιρετά όργανα ΟΤΑ , διοικητές, υποδιοικητές, πρόεδροι, αντιπρόεδροι και μέλη συλλογικών οργάνων διοίκησης Ν.Π.Δ.Δ. πρόεδροι, αντιπρόεδροι και μέλη ανεξάρτητων διοικητικών αρχών, πρόεδροι, αντιπρόεδροι, διευθύνοντες σύμβουλοι και τα μέλη διοικητικών συμβουλίων, καθώς και τα λοιπά πρόσωπα που αναφέρονται στην παρ. 2 του άρθρου 2 του Ν. 3833/2010.
Εξάλλου, οι απασχολούμενοι συνταξιούχοι υποχρεούνται να καταβάλουν τις προβλεπόμενες για τους λοιπούς ασφαλισμένους εισφορές, όπως αυτές προβλέπονται από τις οικείες διατάξεις των φορέων. Αντίστοιχη υποχρέωση υπάρχει και για τους εργοδότες που απασχολούν τους ανωτέρω συνταξιούχους.
2. Συνταξιούχοι λόγω γήρατος ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ή άλλων φορέων κύριας ασφάλισης που αυτοαπασχολούνται. Σύμφωνα με την περ.2 της παρ. 1 του άρθρου 16 του Ν. 3863/2010 για τους συνταξιούχους λόγω γήρατος φορέων κύριας ασφάλισης που ασκούν δραστηριότητα υπακτέα στην ασφάλιση του Οργανισμού Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελματιών (Ο.Α.Ε.Ε.) και του Ενιαίου Ταμείου Ανεξάρτητα Απασχολούμενων (Ε.Τ.Α.Α.) προβλέπεται αναστολή καταβολής της κύριας και επικουρικής σύνταξης, μέχρι τη συμπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας ενώ παράλληλα υποχρεούνται στην καταβολή των προβλεπόμενων ασφαλιστικών εισφορών.
Μετά τη συμπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας, τα ανωτέρω πρόσωπα λαμβάνουν το ποσό της μηνιαίας ακαθάριστης κύριας σύνταξης ή κύριων συντάξεων που αντιστοιχεί σε εξήντα ημερομίσθια ανειδίκευτου εργάτη, όπως διαμορφώνεται κάθε φορά και ισχύουν την 31 Δεκεμβρίου του προηγούμενου έτους, ενώ το ποσό της μηνιαίας ακαθάριστης κύριας σύνταξης ή των κυρίων συντάξεων που υπερβαίνει τα εξήντα ημερομίσθια ανειδίκευτου εργάτη καταβάλλεται μειωμένο κατά 70%.
Δεδομένου ότι το ημερομίσθιο ανειδίκευτου εργάτη ανερχόταν τόσο κατά την 31-12-2009 όσο και κατά την 31-12-2010 σε 33,04 €, το ποσό της μηνιαίας ακαθάριστης σύνταξης ή των κύριων συντάξεων που υπερβαίνει τα 1982,40 € θα καταβάλλεται κατά τα έτη 2010 και 2011 μειωμένο κατά 70%. Όσον αφορά στην επικουρική σύνταξη, και στην περίπτωση αυτή δε λαμβάνεται υπόψη κατά τον προσδιορισμό του ανωτέρω ποσού και καταβάλλεται χωρίς περικοπή.
Πέραν της ανωτέρω περικοπής της σύνταξης, οι συνταξιούχοι λόγω γήρατος οι οποίοι αυτοαπασχολούνται , μετά τη συμπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας τους, υποχρεούνται να καταβάλουν τις προβλεπόμενες από τις οικείες διατάξεις εισφορές προσαυξημένες κατά 50%. Εξυπακούεται ότι και για αυτή την κατηγορία απασχολούμενων συνταξιούχων, όσον αφορά στην προσαύξηση του αριθμού των ημερομισθίων ανειδίκευτου εργάτη , εφόσον υπάρχει ανήλικο παιδί ή παιδί που σπουδάζει σε ανώτερη ή ανώτατη σχολή και μέχρι τη συμπλήρωση του 24ου έτους της ηλικίας ή παιδί το οποίο είναι ανίκανο για κάθε βιοποριστική εργασία, στον περιορισμό της σύνταξης στο οργανικό ποσό σε περίπτωση λήψης κατωτάτου ορίου, καθώς και στο τρόπο περικοπής της σύνταξης στην περίπτωση συρροής συντάξεων, εφαρμόζονται αντίστοιχα τα προβλεπόμενα για τους συνταξιούχους λόγω γήρατος οι οποίοι αναλαμβάνουν εργασία.
Με την περ.2 της παρ. 1 του άρθρου 16 του ανωτέρω νόμου, προβλέπεται εξαίρεση από την καταβολή των προσαυξημένων κατά 50% ασφαλιστικών εισφορών για τους ανωτέρω συνταξιούχους, οι οποίοι λόγω συγκεκριμένης απασχόλησης υπάγονταν σε περισσότερους του ενός ασφαλιστικούς φορείς ή το Δημόσιο, και οι οποίοι μετά τη συνταξιοδότησή τους από έναν από τους φορείς αυτούς, συνεχίζουν χωρίς διακοπή για τη συγκεκριμένη απασχόληση υποχρεωτικά την ασφάλισή τους στον οικείο φορέα ασφάλισης. Για παράδειγμα, ιατρός του Ε.Σ.Υ. που ασφαλίστηκε μέχρι 31- 12-1992 (υπάγεται στην ασφάλιση του Δημοσίου και του ΤΣΑΥ. Μετά τη συνταξιοδότησή του από το Δημόσιο, συνεχίζει χωρίς διακοπή την ασφάλισή του στο ΤΣΑΥ, χωρίς να καταβάλει προσαυξημένες ασφαλιστικές εισφορές.
3. Συνταξιούχοι λόγω αναπηρίας ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ή άλλων φορέων κύριας ασφάλισης που αναλαμβάνουν εργασία ή αυτοαπασχολούνται. Σύμφωνα με την περ.4 της παρ. 1 του άρ. 16 του Ν. 3863/2010 για τους συνταξιούχους λόγω αναπηρίας φορέων κύριας ασφάλισης που αναλαμβάνουν εργασία ή αυτοαπασχολούνται και κερδίζουν ανάλογα με το βαθμό της αναπηρίας τους περισσότερα από όσα κερδίζει υγιής απασχολούμενος σύμφωνα με τους γενικούς όρους αμοιβής, προβλέπεται η διακοπή της σύνταξης ή των συντάξεών τους κύριων και επικουρικών.
Όσον αφορά στον τρόπο επαναχορήγησης της σύνταξης λόγω αναπηρίας μετά τη διακοπή εξακολουθούν να ισχύουν τα αναφερόμενα στην εγκύκλιο 3/2001.
Β. Αξιοποίηση χρόνου ασφάλισης από τον απασχολούμενο συνταξιούχο. Σύμφωνα με την περ.3 της παρ. 1 του άρθρου 16 του Ν. 3863/2010 ο χρόνος ασφάλισης του απασχολούμενου συνταξιούχου αξιοποιείται είτε για την προσαύξηση της σύνταξής του είτε για θεμελίωση νέου συνταξιοδοτικού δικαιώματος, σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις περί διπλοσυνταξιούχων. Επισημαίνεται ότι η αξιοποίηση του χρόνου ασφάλισης γίνεται πλέον σε όλες τις περιπτώσεις και όχι μόνο στην περίπτωση αναστολής της σύνταξης.
Στην περίπτωση αξιοποίησης του χρόνου ασφάλισης στο φορέα από τον οποίο ο συνταξιούχος λαμβάνει σύνταξη ο υπολογισμός για την προσαύξηση της ήδη καταβαλλόμενης σύνταξης γίνεται με ποσοστό 1,714% επί των συντάξιμων αποδοχών οι οποίες δεν μπορεί να υπερβαίνουν το 25πλάσιο του ημερομισθίου ανειδίκευτου εργάτη για κάθε έτος συντάξιμης υπηρεσίας ή 300 ημέρες εργασίας. Όσον αφορά στην αξιοποίηση του χρόνου ασφάλισης που πραγματοποιείται από συνταξιούχο λόγω αναπηρίας εξακολουθούν να ισχύουν τα αναφερόμενα στην εγκύκλιο3/2001.
Γ. Δήλωση απασχόλησης – Παράλειψη υποβολής της σχετικής δήλωσης Σύμφωνα με την περ.5 της παρ1 του άρθρου 16 του Ν. 3863/2010 οι συνταξιούχοι λόγω γήρατος καθώς και οι συνταξιούχοι λόγω αναπηρίας οι οποίοι εμπίπτουν στις διατάξεις του άρθρου 63 του Ν. 2676/1999, όπως ισχύει, οφείλουν να δηλώσουν την ανάληψη εργασίας ή ότι αυτοαπασχολούνται στον φορέα ή στους φορείς κύριας ασφάλισης από όπου συνταξιοδοτούνται.
Στην περίπτωση παράλειψης της δήλωσης εκ μέρους του συνταξιούχου προβλέπεται καταλογισμός του ποσού των συντάξεων που έλαβε κατά το διάστημα που εργάστηκε ή αυτοαπασχολήθηκε και επιβάλλεται πρόστιμο επί του καταλογισθέντος ποσού, ίσο με το νόμιμο τόκο υπερημερίας. Το καταλογιζόμενο ποσό δεν μπορεί να είναι μικρότερο από δύο μηνιαίες συντάξεις ακόμα και στην περίπτωση που το διάστημα εργασίας ή απασχόλησης είναι μικρότερο.
Δ. Εξαιρούμενα από τη ρύθμιση πρόσωπα – Σύμφωνα με την περ. 6 της παρ.1 του άρθρου 16 του Ν. 3863/2010 οι διατάξεις του άρθρου 63 του Ν. 2676/99, όπως ισχύει, δεν έχουν εφαρμογή:
Α) στον επιζώντα των συζύγων
Β) στους συνταξιούχους του ΟΓΑ
Γ) στους πολύτεκνους των οποίων το ένα τουλάχιστον των τέκνων είναι ανήλικο ή σπουδάζει σε ανώτερη ή ανώτατη σχολή και έως τη συμπλήρωση του 24ου έτους της ηλικίας του ή είναι ανίκανο για κάθε βιοποριστική εργασία.
Δ) στα πρόσωπα για τα οποία ισχύουν οι διατάξεις των Καν.( ΕΟΚ) 1408/71 και 574/72 και των διμερών συμβάσεων εργασίας
Ε) στα πρόσωπα που συνταξιοδοτήθηκαν με τις διατάξεις του άρθρου 27 παρ. 6-9 του Ν. 3185/2003 (ιπτάμενοι χειριστές καθώς και ιπτάμενοι συνοδοί και φροντιστές της Ολυμπιακής Αεροπορίας και Ολυμπιακής Αεροπλοΐας) μέχρι τη συμπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας τους.
Ε. Καταργούμενες διατάξεις
Σύμφωνα με την περ. 7 της παρ. 1 του άρθρου 16 του Ν. 3863/2010, διατάξεις νόμων που ρυθμίζουν διαφορετικά το θέμα της απασχόλησης συνταξιούχων καταργούνται. Επισημαίνεται ότι οι διατάξεις της παρ.14 του άρθρου 8 του Ν. 2592/99 εξακολουθούν να ισχύουν (συνταξιούχοι του ευρύτερου δημόσιου τομέα που συνεχίζουν να εργάζονται στον ευρύτερο δημόσιο τομέα).
ΣΤ. Έναρξη ισχύος
Σύμφωνα με την παρ.2 του άρθρου 16 του Ν. 3863/2010, οι ανωτέρω ρυθμίσεις ισχύουν για τους συνταξιούχους οι οποίοι αναλαμβάνουν εργασία ή αυτοαπασχολούνται ή διορίζονται σε θέσεις της παρ. 2 του άρθρου 2 του Ν. 3833/2010 από 15-7-2010 και εξής. Για τους συνταξιούχους οι οποίοι ήδη είχαν αναλάβει εργασία ή αυτοαπασχολούνταν ή είχαν διοριστεί σε θέσεις της παρ. 2 του άρθρου 2 του Ν. 3833/2010, και δεν καταλαμβάνονταν από τις ρυθμίσεις του άρθρου 63 του Ν. 2676/99, όπως αυτό ίσχυε μέχρι την 14-7-2010, οι ανωτέρω ρυθμίσεις θα εφαρμόζονται από 1-1-2013, ενώ για τους συνταξιούχους οι οποίοι ήδη είχαν αναλάβει εργασία ή αυτοαπασχολούνταν και καταλαμβάνονταν από τις ρυθμίσεις του άρθρου 63 του Ν. 2676/99, όπως ίσχυε μέχρι την 14-7-2010, εξακολουθεί να εφαρμόζεται το προϊσχύον καθεστώς μέχρι την 31-12-2012, ενώ οι ανωτέρω ρυθμίσεις θα εφαρμόζονται από 1-1-2013 καταργουμένης κάθε άλλης αντίθετης διάταξης.
