Είκοσι χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την ίδρυση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου ή καλύτερα από τον μετασχηματισμό του.
Προέκυψε ως διάδοχο σχήμα της Γενικής Συμφωνίας Δασμών και Εμπορίου (GATT) και παλεύει αδιάκοπα να υπερασπιστεί την αξιοπιστία του.
Ο διεθνής οργανισμός, με έδρα τη Γενεύη, ανέλαβε επίσημα καθήκοντα την 1η Ιανουαρίου του 1995 και οι προσδοκίες ήταν μεγάλες. Στόχος ήταν να περιοριστούν τα εμπόδια και να μειωθεί ο προστατευτισμός στο εμπόριο.
Πολύ γρήγορα όμως οι πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις ήταν τόσο ραγδαίες και τα κράτη-μέλη που αποτελούν το διεθνή οργανισμού δεν κατάφεραν να προσαρμοστούν παρατηρεί ο Κρίστιαν Τίτγε, καθηγητής διεθνούς εμπορικού δικαίου. Την ίδια άποψη έχει και ο Άχιμ Ρόγκμαν, καθηγητής ευρωπαϊκού δικαίου στο πανεπιστήμιο του Μίνστερ:
«Το διεθνές δίκαιο εμπορίου τα τελευταία είκοσι χρόνια δεν προχώρησε αρκετά και δεν συμπεριέλαβε στη διαδικασία των αποφάσεων τις αναπτυσσόμενες χώρες. Θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν μας πως η πλειονότητα των χωρών μελών του οργανισμού προέρχονται πλέον από τις αναπτυσσόμενες χώρες.
Οι χώρες αυτές όμως δεν διαθέτουν το knowhow αλλά και τις πλουτοπαραγωγικές πηγές που θα τους επιτρέψουν να διαπραγματευθούν σθεναρά τα συμφέροντά τους».
Θετικές πλευρές αλλά…
Υπάρχουν όμως και οι θετικές πλευρές. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου είναι ο μοναδικός οργανισμός ο οποίος σε διεθνές επίπεδο θέτει κανόνες για τον τρόπο διεξαγωγής του εμπορίου.
«Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου κατάφερε τα τελευταία χρόνια δυο πολύ σημαντικά πράγματα. Το πρώτο είναι η ένταξη πολλών νέων μελών ανάμεσά τους και πολύ σημαντικών χωρών για το διεθνές εμπόριο όπως της Κίνας, τη Ρωσίας, και της Σαουδικής Αραβίας. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου αναπτύχθηκε και συμπεριλαμβάνει πλέον ένα μεγάλο αριθμό κρατών-μελών. Και το δεύτερο σημαντικό γεγονός είναι τα αποτελέσματα της διάσκεωης στο Μπαλί» δηλώνει ο καθηγητής Σίμον Έβενετ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σανκτ Γκάλεν.
Σκεπτικισμός για το μέλλον
Στη διάσκεψη αυτή στην Ινδονησία τα κράτη μέλη για πρώτη φορά από την ίδρυση του οργανισμού κατάφεραν να καταλήξουν σε μια πρώτη περιεκτική συμφωνία, η οποία χαρακτηρίστηκε ένα μικρό θαύμα. Ωστόσο ο καθηγητής Σίμον Έβενετ δεν συμμερίζεται την μεγάλη αισιοδοξία που συνόδευσε την υπογραφή της συμφωνίας:
«Η επιτυχία του Μπαλί ήταν ένα βήμα προς τα εμπρός ωστόσο πολύ γρήγορα έγινε σαφές ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου δεν διαθέτει τον παλμό. Τα κράτη δεν είναι πρόθυμα για συμβιβασμούς που θα μπορούσαν να κάνουν τον οργανισμό να λειτουργήσει αποτελεσματικότερα. Νομίζω πως οι προοπτικές για τα επόμενα πέντε έως δέκα χρόνια δεν είναι τόσο καλές».
Αυτό που χρειάζεται, αυτός ο ειδικός οργανισμός των ΗΕ, είναι μια αλλαγή στη δομή και στον τρόπο λήψης των αποφάσεων. Μέχρι τώρα λαμβάνονται ομόφωνα, γεγονός που δυσκολεύει πάρα πολύ τη λειτουργία του. Άμεσες αλλαγές στο μέλλον δεν προβλέπονται.
