Μη προσδιορισμένα μέτρα, αξίας 7,7 δισ. ευρώ, την τριετία 2015-2017 καταγράφει στην αξιολόγησή της για το ελληνικό μνημόνιο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2 δισ. ευρώ το 2015, 3,8 δισ. ευρώ το 2016 και 1,9 δισ. ευρώ το 2017). Παραθέτει επίσης ένα προς ένα τα 12 προαπαιτούμενα για να έρθουν τον Ιούνιο και τον Ιούλιο οι δόσεις των 2 δισ. ευρώ, ενώ κάνει λόγο για κατεστημένα συμφέροντα που εμποδίζουν την πρόοδο.
Τα έξι προαπαιτούμενα που πρέπει να εκπληρωθούν έως το Μάιο του 2014 είναι:
-Υιοθέτηση νόμου για το υπαίθριο εμπόριο
-Υιοθέτηση νομοθεσίας για αδειοδότηση επενδύσεων
-Επικαιροποίηση της λίστας των φόρων υπέρ τρίτων
-Υιοθέτηση Κώδικα Δεοντολογίας για τα μέλη της κυβέρνησης
-Υπουργική απόφαση για την ενοποίηση της διαδικασίας συλλογής φόρων
-Νομοθεσία που θα επιτρέπει πρόσβαση σε φαρμακευτική περίθαλψη και διαγνωστικές εξετάσεις από ανασφάλιστους και αλλαγή των σημερινών περιθωρίων κερδών των φαρμακείων στο πλαίσιο ενός αντιστρόφως προοδευτικού συστήματος και μείωση του συνολικού περιθωρίου κερδών των φαρμακείων
Τα έξι προαπαιτούμενα που πρέπει να εκπληρωθούν έως τα τέλη Ιουνίου 2014:
– Θέσπιση της απαιτούμενης νομοθεσίας για την απορρόφηση από το ΕΤΕΑ των επικουρικών ταμείων του δημοσίου και
-Υιοθέτηση του νέου δασικού νόμου
-Υιοθέτηση νομοθεσίας για μείωση των διοικητικών βαρών
-Κατάργηση από 1η Ιανουαρίου του 2015 όλων των τελών που χρηματοδοτούν επικουρικά ταμεία και βρίσκονται υπό την αιγίδα του υπουργείου Εργασίας.
-Υιοθέτηση του νόμου για τη «μικρή ΔΕΗ» και εκκαθάριση όλων των ληξιπρόθεσμων οφειλών της
-Υιοθέτηση νομοθεσίας για τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων και τη δημοσίευση και παρακολούθηση του ενεργητικού τους.
“Εντυπωσιακή προσπάθεια δημοσιονομικής προσαρμογής
“Εύσημα” στην Ελλάδα για την -καθυστερημένη μεν- αλλά σημαντική πρόοδο που έχει πετύχει σε σχέση με την τελευταία αναθεώρηση που ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2013, αποδίδει η Κομισιόν στην τελευταία έκθεση προόδου του προγράμματος προσαρμογής.
«Χτίζοντας πάνω στην εντυπωσιακή προσπάθεια δημοσιονομικής προσαρμογής τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα έχει υπερβεί τους δημοσιονομικούς στόχους το 2013, καθώς έχει καταγραφεί πρωτογενές πλεόνασμα. Εκτός των διαφόρων μέτρων που έχουν ληφθεί για να επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι του 2014, δημιουργήθηκε και το πεδίο για μια πρόσκαιρη στήριξη στους κοινωνικά πιο ευάλωτους», αναφέρει χαρακτηριστικά η Κομισιόν.
Όπως επισημαίνει, οι αρχές έχουν δεσμευτεί για την επίτευξη του στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 3% το 2015. Οι μεταρρυθμίσεις συνεχίζονται στους τομείς φορολογικής διοίκησης, φορολογίας, διαχείρισης των δημοσιοοικονομικών, ιδιωτικοποιήσεων, δημόσιας διοίκησης, υγειονομικής περίθαλψης, συντάξεων, κοινωνικής πρόνοιας, εκπαίδευσης και καταπολέμησης της διαφθοράς.
Ο χρηματοπιστωτικός κλάδος διανύει ένα στάδιο περαιτέρω ανακεφαλαιοποίησης, προσελκύοντας σημαντικά ιδιωτικά κεφάλαια. «Τώρα οι τράπεζες και οι εποπτικές αρχές πρέπει να αντιδράσουν άμεσα και αποφασιστικά και να αντιμετωπίσουν το υψηλό επίπεδο των μη εξυπηρετούμενων δανείων, επίσης μέσω της πλήρους εφαρμογής των νόμων και μέσω της ενίσχυσης των πρωτοβουλιών που υποστηρίζουν τη διαδικασία πληρωμής.
Προσθέτει ότι οι μισθοί ευθυγραμμίζονται καλύτερα με τις δυναμικές παραγωγικότητας και τη μείωση του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος, που βελτιώνουν την ανταγωνιστικότητα του κόστους, αν και η επίδοση των εξαγωγών θα βελτιωθεί αισθητά, μόνο όταν εφαρμοστούν πλήρως οι μεταρρυθμίσεις σε άλλους τομείς της οικονομίας.
Έχουν αναληφθεί προσφάτως βασικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στους τομείς των προϊοντικών αγορών και επιχειρηματικού περιβάλλοντος, ή αναλαμβάνονται τώρα από τις αρχές, προκειμένου να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα και να μειωθεί το διοικητικό φορτίο. Παραμένουν ακόμη, όπως επισημαίνεται στην έκθεση, πολύ σημαντικές προκλήσεις σε πολλούς τομείς.
Παρόλα αυτά, το μέγεθος και η φιλοδοξία των μέτρων που εφαρμόστηκαν από την ολοκλήρωση της προηγούμενης αναθεώρησης και μετά (τον Ιούλιο του 2013), καθώς και οι νέες συγκεκριμένες δεσμεύσεις που περιλαμβάνονται στο επικαιροποιημένο πρόγραμμα, είναι σημαντικές.
Θα πρέπει να σημειωθεί ωστόσο ότι ΕΕ παρουσιάζει ένα μόνο μέρος των κειμένων του αναθεωρημενου μνημονίου και τούτο διότι, όπως αναφέρεται, τελούν υπό οριστικοποίηση από την πλευρά του ΔΝΤ.
Επιστροφή στην ανάπτυξη το 2014
Η Κομισιόν επισημαίνει ότι τα τελευταία στοιχεία δείχνουν πως η παρατεταμένη οικονομική ύφεση φαίνεται να έχει σημειώσει το χαμηλό της και επιβεβαιώνει την εκτίμηση για επιστροφή στην οικονομική ανάπτυξη το 2014.
Όπως αναφέρει, ο ρυθμός της ύφεσης αποδυναμώθηκε σημαντικά το 2013 με την αρνητική ανάπτυξη του ΑΕΠ να επιβραδύνει από 6,0% σε ετήσια βάση το πρώτο τρίμηνο σε 2,3% το τελευταίο τρίμηνο, με αποτέλεσμα ετήσια συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 3,9% για συνολικά το 2013, ελαφρώς λιγότερο απ΄ ό, τι αναμενόταν τον περασμένο Ιούλιο (4,2%).
Αναφέρει ακόμη ότι από την αρχή του έτους, οι δείκτες εμπιστοσύνης συνεχίζουν να βελτιώνονται και σε συνδυασμό με τις τελευταίες ανακοινώσεις για τη βιομηχανική παραγωγή, δείχνουν σαφώς τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης, υποδεικνύοντας επέκταση της παραγωγής για πρώτη φορά από το φθινόπωρο του 2009.
Για το 2014 αναμένεται επιστροφή σε θετική ετήσια ανάπτυξη του ΑΕΠ κατά 0,6%, για να ακολουθήσει πιο ισχυρή ανάκαμψη 2,9% το 2015 και 3,7% το 2016. Η ανάπτυξη αναμένεται να βρει στήριξη στις διαθρωτικές μεταρρυθμίσεις που υλοποιούνται από τον Μάιο του 2010 και στις αγορές εργασίας και προϊόντων οι οποίες έχουν ενισχυμένη ανταγωνιστικότητα και βελτιωμένη ικανότητα προσαρμογής. Αυτό αντανακλάται στις ενισχυμένες προοπτικές στις εξαγωγές και επενδύσεις, αναφέρει.
Η ανταγωνιστικότητα των τιμών συνεχίζει να βελτιώνεται με τον πληθωρισμό να παραμένει κάτω από το μέσο όρο της Ευρωζώνης. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών έχει εξαφανιστεί, με πλεόνασμα 0,7% του ΑΕΠ το 2013, κάτι που αποτελεί σημαντική βελτίωση σε σχέση με το έλλειμμα του 2,4% του ΑΕΠ το 2012.
Η σημαντική συρρίκνωση των εισαγωγών αναμένεται να αναστραφεί με την ενίσχυση της οικονομίας, εκτιμά η Κομισιόν.
Συνολικά, οι αβεβαιότητες για το εύρος και την ταχύτητα της οικονομικής ανάκαμψης το 2014 παραμένουν σημαντικές, αλλά είναι πλέον πιο ισορροπημένες απ ό,τι φαίνονταν τον Ιούλιο του 2013, αναφέρει.
Σαφής δέσμευση της κυβέρνησης για λήψη νέων μέτρων
Όπως τονίζεται στην έκθεση, «για τα επόμενα χρόνια είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί ότι η φιλόδοξη ατζέντα μεταρρυθμίσεων θα εφαρμοστεί πλήρως για να κλείσει ενδεχόμενα εναπομείναντα δημοσιονομικά κενά. Οι αρχές έχουν επαναβεβαιώσει τη δέσμευσή τους να πετύχουν το στόχο του 2015 και να εφαρμόσουν τις πολιτικές που χρειάζονται για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, συμπεριλαμβανομένης και της παράτασης των δημοσιονομικών μέτρων που λήγουν.
Θα αναληφθεί τους επόμενους μήνες μια σε βάθος αναθεώρηση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης και μια αναθεώρηση των δαπανών κοινωνικής πρόνοιας, για να βελτιωθεί η βιωσιμότητα, η αποτελεσματικότητα και η δικαιοσύνη. Μέτρα επίσης θα ληφθούν για να αντιμετωπιστεί το σχετικά μεγάλο κενό συμμόρφωσης του ΦΠΑ με μια λεπτομερή αναθεώρηση των τακτικών και της διοίκησης για το ΦΠΑ.
Ενδεχόμενη αποτυχία να φέρει εις πέρας τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που έχουν ήδη δρομολογηθεί (π.χ. αναδιοργάνωση της φορολογικής διοίκησης) ή εκείνων που βρίσκονται σε τροχιά, θα οδηγήσει στην ανάγκη να αναζητήσει εξοικονομήσεις σε άλλους τομείς.
Τι βλέπει για το χρέος
Για ελαφρά επιδείνωση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ σε σχέση με τις εκτιμήσεις του Ιουλίου του 2013 κάνει λόγο η Κομισιόν.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις της, μετά την έντονα αρνητική συνεισφορά της ανάπτυξης του ονομαστικού ΑΕΠ την περίοδο 2010-2013 που οδήγησε σε κορύφωση του χρέους στο 177% περίπου του ΑΕΠ την περίοδο 2013-2014, ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ της Ελλάδας αναμένεται να παρουσιάσει αισθητή συρρίκνωση από το 2015 και μετά με «φόντο» την επιτάχυνση της ανάπτυξης και την ενίσχυση του πρωτογενούς πλεονάσματος.
Συγκεκριμένα, ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα συνεχίσει σταδιακά να μειώνεται στο περίπου 125% του ΑΕΠ το 2020 και στο περίπου 112% του ΑΕΠ το 2022, με την προϋπόθεση της πλήρους εφαρμογής του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής.
Ωστόσο, σημειώνει η Κομισιόν, οι προβλέψεις αυτές ενδέχεται να αναθεωρηθούν ελαφρώς σε περίπτωση που ορισμένες εξελίξεις στην αγορά που αφορούν τις τράπεζες είναι πιο ευνοϊκές από ό,τι αναμένεται.
Τα σενάρια των stress tests επιβεβαιώνουν ότι ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ θα υποχωρήσει αισθητά από τα τρέχοντα επίπεδα. Βάσει του δυσμενέστερου σεναρίου, ο λόγος θα μειωθεί αρχικά, αλλά στη συνέχεια θα σταθεροποιηθεί σε υψηλά επίπεδα. Αντίθετα, βάσει του πιο ευνοϊκού σεναρίου, ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ θα μπορούσε να φτάσει ακόμη και στο 110% περίπου έως το 2020.
Το «μαξιλάρι» του ΤΧΣ θα «διατηρηθεί»
Αναφορικά με τις ελληνικές τράπεζες, σχολιάζει ότι ίσως χρειαστούν περισσότερα κεφάλαια εξαιτίας των bad loans, τα οποία αυξήθηκαν στο 33,1% το 2013. Επισημαίνει ότι το «μαξιλάρι» του ταμείου αναχρηματοδότησης των τραπεζών «θα διατηρηθεί» για να καλύψει μελλοντικές ανάγκες.
Οι αρχές παραμένουν δεσμευμένες στην ανάληψη όλων των απαραίτητων ενεργειών για να διασφαλίσουν ότι οι τράπεζες είναι υγιείς και επαρκώς κεφαλαιοποιημένες και είναι σε θέση να υποστηρίξουν την οικονομική ανάκαμψη. Η αναθεώρηση έλαβε υπόψη της τα αποτελέσματα των stress tests και τις εκτιμήσεις για τις συνακόλουθες κεφαλαιακές ανάγκες από την Τράπεζα της Ελλάδας.
Σύμφωνα με την αξιολόγηση της ομάδας της αποστολής, «υπάρχουν κάποια ανοδικά ρίσκα για τις εκτιμήσεις των κεφαλαιακών αναγκών, συγκεκριμένα, εάν οι αρχές και οι τράπεζες δεν αντιμετωπίσουν άμεσα και αποτελεσματικά, το υψηλό επίπεδο των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Χρειάζεται άμεση ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών για να ενισχύσουν τους ισολογισμούς τους», επισημαίνεται στην έκθεση.
Ακόμη τονίζει ότι η συνεχιζόμενη εισροή νέων ιδιωτικών κεφαλαίων στις ελληνικές τράπεζες είναι ένα σημάδι εμπιστοσύνης και θα βοηθήσει να ενισχυθεί η ιδιωτική διαχείριση των ελληνικών τραπεζών. Το πλαίσιο ανακεφαλαιοποίησης έχει επανασχεδιαστεί υπό το πρίσμα της βελτιωμένης κεφαλαιοποίησης του ευρωπαϊκού κλάδου και των συνθηκών της αγοράς.
Η Τράπεζα της Ελλάδας θα πρέπει να παραμείνει σε επαγρύπνηση και να εποπτεύει το τραπεζικό σύστημα και να απαιτήσει δυναμικά από τις τράπεζες να εργαστούν άμεσα και να ασχοληθούν με το μεγάλο απόθεμα των απομειωμένων περιουσιακών τους στοιχείων.
«Οι αρχές επίσης είναι δεσμευμένες για τη σημαντική ενίσχυση του πλαισίου εξυγίανσης του χρέους του ιδιωτικού τομέα, εφαρμόζοντας επίσης το μεταβατικό σχήμα που τέθηκε σε εφαρμογή τον Δεκέμβριο του 2013 και διευκολύνοντας την ομαλή και ταχεία «έξοδο» των απομειωμένων τραπεζικών assets. Τα μαξιλάρια του ΤΧΣ θα διατηρηθούν για να αντιμετωπίσουν μελλοντικές αντίξοες εξελίξεις».
Στην έκθεση επισημαίνεται ότι με την ισχυρή δημοσιονομική επίδοση και τη σταθεροποίηση του τραπεζικού συστήματος, είναι τώρα κρίσιμο να διασφαλιστεί ότι θα εφαρμοστεί μια ευρεία σειρά φιλόδοξων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για την ταχεία αποκατάσταση και προώθηση της ανάπτυξης και τη στήριξη της απασχόλησης. Η κυβέρνηση δεσμεύτηκε για την εφαρμογή ενός πακέτου σημαντικών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, οι οποίες εάν υλοποιηθούν πλήρως, θα βελτιώσουν σημαντικά τη δυναμική ανάπτυξης και την ευελιξία της ελληνικής οικονομίας.
Είναι εξίσου σημαντικό, όπως επισημαίνεται, «ότι οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά προϊόντων τείνουν να ενισχύουν την κοινωνική δικαιοσύνη καθώς οι υπερβολικές τιμές ή τα ενοίκια, τα οποία μέχρι στιγμής ωφέλησαν έναν μικρό αριθμό προνομιούχων εταιρειών και επαγγελμάτων, μειώνονται, αυξάνοντας το βιοτικό επίπεδο των απλών πολιτών».
Σύμφωνα με την έκθεση της Κομισιόν, η βασική πηγή ρίσκου για το ελληνικό πρόγραμμα, είναι «τα αντικρουόμενα κατεστημένα συμφέροντα». Η Κομισιόν εκτιμά ότι το ελληνικό χρέος θα διαμορφωθεί στο 125% του ΑΕΠ το 2020, στο 112% του ΑΕΠ το 2022, ενώ η ανεργία αναμένεται στο 24,5% το 2014 και στο 22,5% το 2015.
“Τρέχουν” οι ιδιωτικοποιήσεις αλλά με καθυστερήσεις
Τα έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις συνεχίζουν να εισρέουν, αναφέρει η Επιτροπή αν και σημειώνει ότι σημειώνοντας κάποιες καθυστερήσεις.
Η Κομισιόν επισημαίνει ότι λαμβάνονται μέτρα για την ενίσχυση της διακυβέρνησης και της αποτελεσματικότητας της διαδικασίας, συμπεριλαμβανομένης της ακίνητης περιουσίας.
Οι πωλήσεις εταιρειών προχωρούν σε γενικές γραμμές ανάλογα με τον σχεδιασμό, αν και ορισμένες έχουν καθυστερήσει προκειμένου να είναι δυνατή η σωστή ρύθμιση των αγορών πριν από την ιδιωτικοποίηση(φυσικό αέριο, λιμάνια), αναφέρει η Επιτροπή και προσθέτει: Όσον αφορά την ακίνητη περιουσία, παρά τον μεγάλο αριθμό διαθέσιμων περιουσιακών στοιχείων, η αδύναμη ζήτηση σήμερα και το γεγονός ότι ορισμένα έργα δεν έχουν ωριμάσει καθιστούν δύσκολο να εξαχθεί μεγάλη αξία από την ακίνητη περιουσία σε σύντομο χρονικό διάστημα, κάτι που έχει οδηγήσει σε κάποια προσαρμογή των προβλέψεων.
Οι τελευταίοι διαγωνισμοί έχουν ωστόσο οδηγήσει σε ικανοποιητικά αποτελέσματα και ορισμένοι αναμένεται να θέσουν σε κίνηση σημαντικές επενδύσεις τα επόμενα χρόνια.
Είναι καθοριστικής σημασίας, προκειμένου να επιταχυνθεί η παραγωγή των εσόδων, το έργο που έχει δρομολογηθεί για να ενισχυθούν τα ιδρύματα που είναι επιφορτισμένα με τη διαδικασία των ιδιωτικοποιήσεων ( ΤΑΙΠΕΔ) και με την προετοιμασία των περιουσιακών στοιχείων από την αγορά των ακινήτων (ΕΤΑΔ) να αποτυπώνεται στη βελτιωμένη νομοθεσία και οργανωτικές αλλαγές, υπογραμμίζει η Επιτροπή.
Η αποτίμηση μέσω της συμμετοχής επενδυτών από τον ιδιωτικό τομέα στην ανάπτυξη περιιουσιακών στοιχείων από την αγορά ακινήτων εξετάζεται, αλλά θα είναι σε θέση να κινητοποιήσει μέτριες ροές εσόδων σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, προσθέτει.
Ανακοίνωση ΥΠΟΙΚ
Σχολιάζοντας την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το υπουργείο Οικονομικών αναφέρει:
“H Ελλάδα βρίσκεται πια στο δρόμο της ανάκαμψης σύμφωνα με την σημερινή ανακοίνωση της Κομισιόν. Η οποία προβλέπει ότι φέτος, το 2014, θα υπάρξει για πρώτη φορά άνοδος του ΑΕΠ κατά 0,6% μετά από 6 συνεχόμενα χρόνια λιτότητας. Του χρόνου, το 2015 προβλέπει σημαντική ανάπτυξη κατά 2,9%, ενώ την επόμενη χρονιά, το 2016 προβλέπει ακόμα μεγαλύτερη ανάπτυξη κατά 3,7%! Κι όλα αυτά σημαίνουν ασφαλώς και εκατοντάδες χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας.
Να σημειωθεί ότι οι προβλέψεις αυτές είναι ιδιαίτερα συντηρητικές και δεν λαμβάνουν υπ’ όψιν μια σειρά από διαρθρωτικές αλλαγές που έγιναν ήδη ή γίνονται τώρα και οι οποίες θα βελτιώσουν ακόμα περισσότερο την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Επίσης δεν συμπεριλαμβάνουν τις θετικές εξελίξεις στον τομέα της ρευστότητας, ούτε τις θετικές επιπτώσεις από τι διανομή του κοινωνικού μερίσματος.
Η Ελλάδα κατάφερε τα τελευταία δύο χρόνια να πάει καλύτερα από τις προβλέψεις και από το πρόγραμμα. Το ίδιο θα συνεχίσει από δω και μπρός.
Η χώρα μας γυρίζει πλέον σελίδα και μπαίνει στο δρόμο της ανάκαμψης. Το παραδέχονται πια και επίσημα οι πιο αυστηροί κριτές, με τα πιο συντηρητικά κριτήρια”.
