Τι συμφώνησε με την κυβέρνηση – Πρωτογενή πλεονάσματα στον βωμό της μείωσης του χρέους – Καμπανάκι για ανοικτά μέτωπα – Οι ελλειμματικές εξαγωγές το πιο μεγάλο «αγκάθι»
Τα εύσημα για την επίτευξη των στόχων που έλαβε η Ελλάδα από την Κομισιόν στο πακέτο εγγράφων που ανακοινώθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα, και με τα οποία ενέκρινε τον ελληνικό πολυετή Προϋπολογισμό και την 5η μετά μνημονιακή αξιολόγηση, ήταν το «καρότο». Συνοδευόταν, όμως, στα αναλυτικά κείμενα και από το «μαστίγιο»: από πολυετείς δεσμεύσεις για λιτότητα διαρκείας, με ορίζοντα το μακρινό 2038, αλλά και για παρεμβάσεις στις αγορές. Οι «εντολές» της επιτροπής περιέχουν και επισημάνσεις για τους κινδύνους που απομένουν, αλλά και καταγραφή των καθυστερήσεων στα συμφωνηθέντα, με έμφαση στη μείωση των «κόκκινων» δανείων και στους πλειστηριασμούς, αλλά και στην αποπληρωμή των «φεσιών» του Ελληνικού Δημοσίου. Κρούουν, επίσης, το καμπανάκι για τα ανοικτά μέτωπα, με πρώτο το υψηλό εμπορικό έλλειμμα.
Σε ένα από τα πορίσματα για την έγκριση του εθνικού μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού-διαρθρωτικού σχεδίου της Ελλάδας, ως αστερίσκος αναφέρεται πως «το σχέδιο που υπέβαλε η Ελλάδα δεν αναφέρεται σε διαδικασία διαβούλευσης με τους σχετικούς συμφεροντούχους (συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών εταίρων) πριν από την υποβολή του». Επίσης, γίνεται επίσημη η σύσταση «να επιταχυνθεί ο ρυθμός των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στις αγορές αγαθών, υπηρεσιών και εργασίας, καθώς και να αναληφθεί δράση για την αντιστροφή των αρνητικών δημογραφικών τάσεων».
Επισημαίνεται πως «η Ελλάδα αντιμετωπίζει μακροοικονομικές ανισορροπίες. Ειδικότερα, η Ελλάδα αντιμετωπίζει ευπάθειες που σχετίζονται με το υψηλό δημόσιο χρέος και τα υψηλά επίπεδα μη εξυπηρετούμενων δανείων σε ένα περιβάλλον υψηλής ανεργίας, οι οποίες εξακολουθούν να είναι σημαντικές, αν και έχουν υποχωρήσει αισθητά και αναμένεται να υποχωρήσουν περαιτέρω, αλλά η εξωτερική θέση παραμένει αδύναμη». Αναφέρεται, επίσης, πως «οι καθαρές εξαγωγές θα εξακολουθήσουν να αποτελούν τροχοπέδη για την ανάπτυξη, καθώς η αύξηση των εισαγωγών αναμένεται, σύμφωνα με τις προβολές, να παραμείνει έντονη» και λόγω των κοινοτικών επενδύσεων.
Οι κύριες παραδοχές
Το εθνικό μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό-διαρθρωτικό σχέδιο της Ελλάδας καλύπτει την περίοδο 2025-2028 και προβλέπει δημοσιονομική προσαρμογή σε χρονικό διάστημα τεσσάρων ετών. Για να το καταθέσει αυτό, προβλέπεται δέσμευση στην πορεία των καθαρών δαπανών, η οποία αντιστοιχεί σε μέση αύξηση των καθαρών δαπανών κατά 3,3% κατά τη διάρκεια των ετών 2025-2028. Βασίζεται στην παραδοχή ότι το δυνητικό ΑΕΠ θα αυξηθεί σε 2,5% το 2025, από 1,2% το 2024, αλλά πως στη συνέχεια θα έχει πολύ χαμηλές πτήσεις, με άνοδο μόνο 1,5% το 2028.
Ο πληθωρισμός θα αντιστέκεται και μάλιστα θα επιταχυνθεί στη συνέχεια: ο ρυθμός αύξησης του αποπληθωριστή του ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί σε 2,2% το 2025, από 3% το 2024, και στη συνέχεια να αυξηθεί σε 2,4% το 2028.
Επιπτώσεις των δεσμεύσεων του σχεδίου για τις καθαρές δαπάνες στο δημόσιο χρέος
Η Κομισιόν εκτιμά πως, εάν η πορεία των καθαρών δαπανών για την οποία έχει δεσμευτεί το σχέδιο και οι υποκείμενες παραδοχές υλοποιηθούν, το δημόσιο χρέος, σύμφωνα με το σχέδιο, θα μειωθεί σταδιακά από 153,7% το 2024 σε 133,4% του ΑΕΠ στο τέλος της περιόδου προσαρμογής, το 2028. Εκτιμάται, γιατί πρέπει να υπάρχει και πρόβλεψη μεσοπρόθεσμα, κατά τη δεκαετία που έπεται της περιόδου προσαρμογής, πως ο δείκτης χρέους προβλέπεται να συνεχίσει να μειώνεται, σύμφωνα με το σχέδιο, και να φτάσει στο 114,9% έως το 2038.
Το πόρισμα για τον Προϋπολογισμό – Η ΕΤΑΔ πηγή κινδύνου για περικοπές
Αν δεν πετύχεις τον στόχο, θα… κόψεις άλλες δαπάνες. Αυτή είναι η δημοσιονομική στρατηγική του ελληνικού σχεδίου, σύμφωνα με την επιτροπή. Εξηγεί βεβαίως πως περιλαμβάνει μέτρα που αποσκοπούν στην ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος και την αντιμετώπιση των δημογραφικών προκλήσεων και των στεγαστικών αναγκών, «χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η συμμόρφωση με την πορεία αύξησης των καθαρών δαπανών».
Ορίζεται, όμως, πως η πορεία των καθαρών δαπανών επιτρέπει αύξηση των καθαρών δαπανών κατά 3,3% ετησίως, κατά μέσο όρο. Ετσι, αναφέρεται πως η εφαρμογή της ενδεικτικής δημοσιονομικής στρατηγικής στο σχέδιο «ενέχει ορισμένους κινδύνους, οι οποίοι προκύπτουν από εκκρεμείς νομικές υποθέσεις, κυρίως από τις δικαστικές υποθέσεις κατά της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου, οι οποίες ενδέχεται να συνεπάγονται συγκράτηση σε άλλα στοιχεία καθαρών δαπανών».
Το ελληνικό σχέδιο περιλαμβάνει ογδόντα οκτώ μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που η Ελλάδα αναμένει ότι θα συμβάλουν στην πράσινη και την ψηφιακή της μετάβαση. Σημαντικός αριθμός μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων στην πράσινη μετάβαση περιλαμβάνονται ως μέτρα στο ελληνικό σχέδιο ανάκαμψης ή λαμβάνουν στήριξη από τα ταμεία της πολιτικής συνοχής (ΕΣΠΑ).
Συνολικά, η επιτροπή είναι της άποψης ότι «το σχέδιο της Ελλάδας πληροί τις απαιτήσεις» του κανονισμού της Ε.Ε. Συνιστά στην Ελλάδα «να διασφαλίσει ότι η αύξηση των καθαρών δαπανών δεν υπερβαίνει τα μέγιστα όρια» και «καλεί την Ελλάδα να διασφαλίσει την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που να ανταποκρίνονται στις κύριες προκλήσεις», οι οποίες προσδιορίζονται στις ειδικές συστάσεις.
Φουσκώνουν οι οφειλές σε ιδιώτες – «Καμπανάκι» για ανταγωνιστικότητα
Η ελληνική οικονομία πρόκειται να παραμείνει σε σταθερή αναπτυξιακή πορεία, αλλά οι αβεβαιότητες εξακολουθούν να υφίστανται ιδιαίτερα λόγω εξωτερικών παραγόντων, αναφέρεται στην πέμπτη αποστολή μεταπρογραμματικής εποπτείας. Στο κείμενο επισημαίνεται πως το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών διευρύνθηκε το πρώτο εξάμηνο του 2024 και αναμένεται να παραμείνει πολύ πάνω από τα προ-πανδημικά επίπεδα και το 2025 και το 2026. Αναφέρεται, επίσης, πως μετά την ανταγωνιστικότητα που συνδέεται με το εργατικό κόστος και η ανταγωνιστικότητα που συνδέεται με άλλα στοιχεία έχει βελτιωθεί, αλλά η Ελλάδα πρόκειται να διατηρήσει ένα σημαντικό χάσμα παραγωγικότητας με την υπόλοιπη Ε.Ε.
Το απόθεμα των καθυστερούμενων οφειλών της γενικής κυβέρνησης μειώθηκε κατά 19% από τον Ιανουάριο του 2024, αλλά η πρόοδος ήταν άνιση. Το απόθεμα ληξιπρόθεσμων οφειλών των νοσοκομείων έφτασε στο χαμηλότερο επίπεδο φέτος, αλλά μέρος της παρατηρούμενης μείωσης μπορεί να αποδοθεί σε εποχικούς παράγοντες. Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές της Τοπικής αυτοδιοίκησης αυξάνονται σημαντικά από τον Ιανουάριο του 2024. Οι καθυστερήσεις αυξήθηκαν κατά 66%, από 105 εκατ. ευρώ τον Ιανουάριο του 2024 σε 174 εκατ. ευρώ τον Ιούλιο του 2024.
Η κωδικοποίηση της εργατικής νομοθεσίας βρίσκεται σε εξέλιξη, αλλά πρέπει να ολοκληρωθεί. Οι επιδόσεις στην αγορά εργασίας παρέμειναν ισχυρές το πρώτο εξάμηνο του 2024, αλλά οι διαρθρωτικές προκλήσεις περιορίζουν το περιθώριο για περαιτέρω βελτιώσεις, αναφέρεται.
Εμπόδια για την οικονομία – Τα «κόκκινα» δάνεια ξανά στο προσκήνιο
Οι κίνδυνοι για τις οικονομικές προοπτικές της Ελλάδας τα επόμενα χρόνια περιγράφονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Κάποιοι επαναλαμβάνονται, αλλά υπάρχει και μία νέα προσθήκη: η πιθανή δημοσιονομική επίπτωση από καταπτώσεις εγγυήσεων τραπεζικών δανείων.
Αναφέρεται αναλυτικά πως οι κίνδυνοι σχετίζονται κυρίως με την εξωτερική ζήτηση και τις γεωπολιτικές εντάσεις, λέει η επιτροπή. Μια πιο αργή από την αναμενόμενη οικονομική ανάκαμψη στις χώρες της Ευρωζώνης μπορεί να μειώσει τον τουρισμό και τις εξαγωγές γενικότερα. Ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας μπορεί να ασκήσει πρόσθετες πιέσεις στις τιμές της ενέργειας και να αυξήσει περαιτέρω την αβεβαιότητα. Η υλοποίηση αυτών των κινδύνων μπορεί να επιδεινώσει το εξωτερικό ισοζύγιο, να προκαλέσει υψηλότερο πληθωρισμό και χαμηλότερη αύξηση του ΑΕΠ. Δεδομένου του μεγάλου μεγέθους του ελληνικού RRP, ένας άλλος κίνδυνος συνδέεται με τη διαχείριση της μετάβασης σε ένα περιβάλλον μετά τη RRF, που μπορεί να επηρεάσει την οικονομική ανάπτυξη μετά το 2026, αναφέρει.
Στο δημοσιονομικό πεδίο, η Ελλάδα αντιμετωπίζει κινδύνους τόσο από εσωτερική όσο και από εξωτερική πλευρά. Οι επιπτώσεις από τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και τη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή, καθώς και οι επιπτώσεις περαιτέρω φυσικών καταστροφών αποτελούν βασικούς κινδύνους. Περαιτέρω κίνδυνοι εξακολουθούν να πηγάζουν από τις εκκρεμείς δικαστικές υποθέσεις κατά δημόσιων φορέων, με κυριότερο τις δικαστικές υποθέσεις κατά της Ελληνικής Εταιρείας Δημόσιας Περιουσίας (ΕΤΑΔ). Επιπλέον, η επίμονη υποαπόδοση στο πεδίο των τιτλοποιημένων μη εξυπηρετούμενων δανείων θα μπορούσε σταδιακά να αυξήσει τον κίνδυνο να καταπέσουν κρατικές εγγυήσεις, αφού, παρόλο που το μερίδιο των μη εξυπηρετούμενων δανείων παρουσίασε απότομη μείωση τα προηγούμενα χρόνια, παραμένει στο υψηλότερο επίπεδο στην Ε.Ε.
Υπάρχει όμως και το καλό σενάριο τα κυβερνητικά μέτρα για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και τη βελτίωση της συμμόρφωσης, μέσω της ψηφιοποίησης των πληρωμών και των φορολογικών διαδικασιών, να φέρουν υψηλότερα από τα αναμενόμενα δημοσιονομικά έσοδα. Επίσης, σε επίπεδο χρέους, το μεγαλύτερο μερίδιό του εξακολουθεί να κατέχεται από επίσημους δανειστές με χαμηλά επιτόκια και έχει ιδιαίτερα μεγάλη διάρθρωση σε σύγκριση με τις άλλες χώρες. Επιπλέον, το γεγονός ότι το δημόσιο χρέος είναι εξ ολοκλήρου σε ευρώ αποκλείει τους συναλλαγματικούς κινδύνους.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 29/11/2024)