Το 2025 οι Ηνωμένες Πολιτείες αναζωπύρωσαν τις παγκόσμιες εμπορικές εντάσεις, επιβάλλοντας 25% δασμούς στις εισαγωγές χάλυβα και 10% δασμούς στις εισαγωγές αλουμινίου, επικαλούμενες την ανάγκη προστασίας των εγχώριων βιομηχανιών.
ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΧΑΒΟΥΤΗ
Ενώ αυτά τα μέτρα στοχεύουν στην ενίσχυση της αμερικανικής παραγωγής, έχουν προκαλέσει σημαντικές αναταραχές σε παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, επηρεάζοντας οικονομίες σε όλο τον κόσμο. Μεταξύ αυτών που πλήττονται περισσότερο είναι η Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ.). και τα κράτη-μέλη της, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, μιας χώρας που προσπαθεί να ανακάμψει από χρόνια οικονομικών προκλήσεων.
Το σημερινό μας άρθρο ερευνά τις παγκόσμιες επιπτώσεις αυτών των δασμών, με ιδιαίτερη έμφαση στην Ευρώπη και την Ελλάδα. Παρέχει δεδομένα και πληροφορίες σχετικά με τις εμπορικές δυναμικές, τις οικονομικές επιπτώσεις και τις πιθανές στρατηγικές για την αντιμετώπιση των προκλήσεων.
Οι δασμοί των ΗΠΑ
Επισκόπηση πολιτικής
Με έναρξη στον Μάρτιο του 2025 η κυβέρνηση των ΗΠΑ επιβάλλει δασμούς στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου, στο πλαίσιο της οικονομικής ατζέντας «Πρώτα η Αμερική». Οι δηλωμένοι στόχοι περιλαμβάνουν:
- Προστασία των εγχώριων κατασκευαστών από τον ξένο ανταγωνισμό.
- Μείωση της εξάρτησης από τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού.
- Αντιμετώπιση υποτιθέμενων άδικων εμπορικών πρακτικών, ιδιαίτερα από χώρες όπως η Κίνα.
Η Ε.Ε. διακρίνεται ως ένας από τους μεγαλύτερους προμηθευτές χάλυβα και αλουμινίου προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, καθιστώντας την ιδιαίτερα ευάλωτη σε αυτούς τους δασμούς.
Επιπτώσεις στην Ευρωπαϊκή Ενωση
Οικονομικές επιπτώσεις
Η Ε.Ε. εξήγαγε περίπου 6,4 δισ. ευρώ αξίας χάλυβα και αλουμινίου προς τις ΗΠΑ το 2023, καθιστώντας τη μία από τις μεγαλύτερες αγορές για τους Ευρωπαίους παραγωγούς. Οι δασμοί έχουν δημιουργήσει πολλές προκλήσεις:
Αύξηση κόστους υλικών: Οι δασμοί αναμένεται να αυξήσουν τις τιμές του χάλυβα και του αλουμινίου στην Ευρώπη, καθώς οι παραγωγοί αντιμετωπίζουν μειωμένη ζήτηση από τις ΗΠΑ.
Επιπτώσεις στους τομείς: Βασικοί κλάδοι όπως η αυτοκινητοβιομηχανία, η κατασκευή και η μηχανολογία, κύριοι χρήστες μετάλλων, αντιμετωπίζουν αυξημένα κόστη παραγωγής.
Απώλειες θέσεων εργασίας: Σύμφωνα με την Eurofer (Ευρωπαϊκή Ενωση Χάλυβα), έως 15.000 θέσεις εργασίας στον τομέα του χάλυβα της Ε.Ε. θα μπορούσαν να κινδυνεύσουν λόγω της πτώσης των εξαγωγών.
Αντεπίθεση
Ως απάντηση στους δασμούς, η Ε.Ε. έχει επιβάλει αντεπίθετους δασμούς σε εμβληματικά αμερικανικά προϊόντα, όπως μοτοσικλέτες, ουίσκι bourbon και γεωργικά προϊόντα. Αν και αυτά τα μέτρα στοχεύουν στην αντιστάθμιση των ζημιών, κινδυνεύουν να κλιμακωθούν σε έναν ευρύτερο εμπορικό πόλεμο.
Οικονομικές προβλέψεις
Τιμές χάλυβα: Οι τιμές για τον θερμό κυλινδρικό χάλυβα στην Ευρώπη έχουν αυξηθεί περίπου στα 650 ευρώ (700 δολ.) ανά μετρικό τόνο στις αρχές του 2025 λόγω της αγοράς που προβλέπει τη μείωση της παραγωγής.
Επίπτωση στο ΑΕΠ: Η οικονομία της Ε.Ε. θα μπορούσε να δει μείωση έως 0,1% στην ανάπτυξη του ΑΕΠ, ανάλογα με το πόσο καιρό θα παραμείνουν οι δασμοί σε ισχύ.
Ελλάδα: Ενα case study
Ο ρόλος της Ελλάδας στο παγκόσμιο εμπόριο μετάλλων
Η Ελλάδα διαδραματίζει έναν μέτριο, αλλά σημαντικό ρόλο στο παγκόσμιο εμπόριο μετάλλων.
Το 2023 η Ελλάδα εξήγαγε περίπου 2,72 δισ. δολ. αξίας αλουμινίου, καθιστώντας το ένα από τα κορυφαία εξαγόμενα προϊόντα της.
Οι εξαγωγές σιδήρου και χάλυβα της Ελλάδας ανήλθαν περίπου στα 609 εκατ. δολ., αντικατοπτρίζοντας σταθερή ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια.
Οικονομικές επιπτώσεις για την Ελλάδα
Προκλήσεις εξαγωγής: Οι ΗΠΑ, μια αναδυόμενη αγορά για τις εξαγωγές αλουμινίου της Ελλάδας (με ετήσια αύξηση 7%), ενδέχεται να δουν μειωμένους όγκους εμπορίου λόγω υψηλότερων δασμών.
Διαταραχές στην αλυσίδα εφοδιασμού: Η αύξηση του κόστους για εισαγόμενες πρώτες ύλες θα μπορούσε να εμποδίσει την εγχώρια παραγωγή στη βιομηχανία χάλυβα της Ελλάδας.
Ευπάθεια στον τομέα: Βιομηχανίες όπως η κατασκευή, που βασίζονται σε προσιτό χάλυβα, ενδέχεται να αντιμετωπίσουν αυξημένα κόστη, επιβραδύνοντας την ανάπτυξη.
Ευκαιρίες για την Ελλάδα
Παρά αυτές τις προκλήσεις, η Ελλάδα έχει ευκαιρίες για να μετριάσει τους κινδύνους:
Διαφοροποίηση αγορών: Η επέκταση των εξαγωγών σε μη αμερικανικές αγορές, όπως η Ασία ή η Αφρική, θα μπορούσε να μειώσει την εξάρτηση από τους Αμερικανούς αγοραστές.
Ενεργειακή διπλωματία: Οι επενδύσεις της Ελλάδας σε έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας θα μπορούσαν να ενισχύσουν τη θέση της ως προμηθεύτριας ενέργειας που απαιτείται για υλικά όπως το αλουμίνιο.
Ενώ οι όγκοι εξαγωγής της Ελλάδας είναι μικρότεροι από αυτούς της Γερμανίας ή της Ιταλίας, η εξάρτησή της από συγκεκριμένες αγορές, όπως οι ΗΠΑ, την καθιστά πιο ευάλωτη σε διαταραχές που σχετίζονται με τους δασμούς.
Παγκόσμιες επιπτώσεις πέρα από την Ευρώπη
Διαφυγή εμπορίου
Οι χώρες που πλήττονται από τους δασμούς των ΗΠΑ μπορεί να ανακατευθύνουν τις εξαγωγές τους προς την Ευρώπη και την Ασία, εντείνοντας τον ανταγωνισμό σε αυτές τις περιοχές.
Κίνδυνοι οικονομικής επιβράδυνσης
Ενας παρατεταμένος εμπορικός πόλεμος θα μπορούσε να μειώσει την παγκόσμια ανάπτυξη του ΑΕΠ κατά εκτιμήσεις έως 0,2%-0,4% ετησίως, σύμφωνα με προβλέψεις της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Αναδιάρθρωση αλυσίδων εφοδιασμού
Οι παγκόσμιοι κατασκευαστές επανεξετάζουν στρατηγικές αλυσίδας εφοδιασμού, μεταφέροντας την παραγωγή μακριά από περιοχές που πλήττονται από δασμούς προς πιο σταθερές αγορές.
Συμπέρασμα
Οι δασμοί στους χάλυβες και στο αλουμίνιο των ΗΠΑ έχουν προκαλέσει σοβαρές επιπτώσεις στα παγκόσμια εμπορικά δίκτυα, επηρεάζοντας δυσανάλογα βασικούς εμπορικούς εταίρους, όπως η Ε.Ε., και ευπαθείς οικονομίες, όπως αυτή της Ελλάδας. Για την Ευρώπη αυτοί οι δασμοί αντιπροσωπεύουν όχι μόνο μια οικονομική πρόκληση, αλλά και μια δοκιμασία ενότητας, καθώς τα κράτη-μέλη προσπαθούν να πλοηγηθούν σε σύνθετες διαπραγματεύσεις με την Ουάσινγκτον.
Συγκεκριμένα για την Ελλάδα, ενώ οι άμεσες επιπτώσεις μπορεί να είναι ανασταλτικές, υπάρχουν ευκαιρίες για διαφοροποίηση σε νέες αγορές και επενδύσεις σε βιομηχανίες προστιθέμενης αξίας, όπως η παραγωγή αλουμινίου, που βασίζεται σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.
Για τη μετρίαση των κινδύνων παγκοσμίως:
Οι πολιτικοί πρέπει να προτεραιοποιούν τον διάλογο, αντί για την αντεπίθεση.
Οι χώρες θα πρέπει να εξερευνήσουν περιφερειακές εμπορικές συμφωνίες που μειώνουν την εξάρτηση από μεταβλητές αγορές όπως οι ΗΠΑ.
Οι επενδύσεις στην καινοτομία μπορούν να βοηθήσουν τις βιομηχανίες να προσαρμοστούν στις μεταβαλλόμενες συνθήκες της αγοράς.
Λαμβάνοντας προληπτικά μέτρα σήμερα, οικονομίες όπως αυτή της Ελλάδας μπορούν να μετατρέψουν τις προκλήσεις σε ευκαιρίες, ενώ παράλληλα ενισχύουν την ανθεκτικότητα απέναντι σε μελλοντικούς κραδασμούς.
Πηγές
Υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ – Δεδομένα Εμπορίου (2024)
Ευρωπαϊκή ενωση Χάλυβα (Eurofer) – Οικονομικές Αναφορές
Trading Economics – Στατιστικά εξαγωγής
Παγκόσμια Τράπεζα – Εκθέσεις παγκόσμιας οικονομικής προοπτικής
Τράπεζα της Ελλάδος – Γενικά στοιχεία για τις εξαγωγές
CEI Data – Τάσεις ελληνικού εμπορίου
Statista – Τάσεις τιμών χάλυβα
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 28/2/2025)
