Συνεργασία κυβέρνησης – τραπεζών για την αναζωπύρωση της οικοδομικής δραστηριότητας
Σε αβαθή και… αχαρτογράφητα «νερά» πλέει η οικοδομική δραστηριότητα στην Ελλάδα, ιδίως κατά τα τελευταία τρία χρόνια που η οικονομική ύφεση έχει κορυφωθεί παρασύροντας το ενδιαφέρον για ανέγερση νέων κτηρίων στο ναδίρ.
Βεβαίως, η κυβέρνηση έχει αντιληφθεί τον καταστροφικό ρόλο των φορολογικών μέτρων που έλαβε, όσον αφορά την ακίνητη περιουσία, και τα νούμερα σαφώς προκαλούν έναν ακόμη «πονοκέφαλο» στο Μαξίμου.
Ταχεία υποχώρηση
Πιο συγκεκριμένα, κατά το πρώτο φετινό εξάμηνο, οι επενδύσεις στην οικοδομή υποχώρησαν κατά 42%, σε σύγκριση με τα πολύ χαμηλά περυσινά επίπεδα -και αυτό με την σειρά του αφαίρεσε 1% από την συνολική εικόνα του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος. Αν οι φετινές επενδύσεις στην οικοδομή διατηρούνταν στα φτωχά επίπεδα του 2013, τότε η ανάκαμψη στην ελληνική οικονομία θα είχε ξεκινήσει από το πρώτο κιόλας τρίμηνο του έτους.
Στο οικονομικό επιτελείο γνωρίζουν πως ο τουρισμός από μόνος του δεν είναι σε θέση να οδηγήσει σε διατηρήσιμη ανάκαμψη την οικονομία, κι έτσι ζητείται ως επιπρόσθετο στήριγμα η οικοδομική δραστηριότητα, καθώς αυτή όχι μόνο επηρεάζει εκατοντάδες κλάδους και επαγγέλματα αλλά και απαιτεί πρώτες ύλες που κυρίως παράγονται στην Ελλάδα, σε αντίθεση με την ανάπτυξη άλλων κλάδων που θα εκτινάξει τις εισαγωγές και θα δημιουργήσει προβλήματα στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών.
Στον «χορό» και οι τράπεζες
Ενδιαφέρον για την ανάκαμψη του οικοδομικού τομέα επιδεικνύουν και οι τράπεζες, όχι μόνο γιατί με τον τρόπο αυτό θα ωφεληθεί η συνολικότερη οικονομία, αλλά και γιατί η συνέχιση της τρέχουσας κατάστασης θα οδηγήσει σε κλείσιμο πολλές και σημαντικές παραγωγικές μονάδες της χώρας, με ό,τι αυτό σημαίνει για τις επισφάλειες που θα προκύψουν για το εγχώριο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Αρωγή από τουρισμό και επενδύσεις
Είναι προφανές ότι η όλη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί με τη φορολόγηση των ακινήτων, σε συνδυασμό με την ύπαρξη εκατοντάδων χιλιάδων κενών κατοικιών, έχει «ισοπεδώσει» το ενδιαφέρον για τη δημιουργία νέων κατοικιών, ωστόσο τα πράγματα αναμένεται να εμφανίσουν κάποια βελτίωση στο μέλλον εξ’ αιτίας του τουρισμού και κάποιων επενδύσεων που χρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ.
Ενδεικτικό είναι ότι τον περασμένο Ιούνιο (τελευταία διαθέσιμα στοιχεία από ΕΛΣΤΑΤ) ενώ ο αριθμός των νέων οικοδομικών αδειών ήταν μειωμένος κατά 10,7% σε σχέση με τον αντίστοιχο περυσινό, ο όγκος των οικοδομικών αδειών ήταν ανεβασμένος κατά 52,7%.
Συνολικότερα, κατά το πρώτο φετινό εξάμηνο ο όγκος των νέων οικοδομικών αδειών ανέβηκε κατά 1,4% (για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια), πράγμα που αποδίδεται στις σημαντικές επενδύσεις που έγιναν σε κτίρια τουριστικών και μεταποιητικών μονάδων, ενώ αντίθετα τα πράγματα στο μέτωπο των κατοικίσιμων κτιρίων συνέχισαν να επιδεινώνονται.
Ό όγκος των νέων οικοδομικών αδειών αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο δείκτη για τις επενδύσεις στην οικοδομή, καθώς δείχνει το πώς θα εξελιχθούν οι επενδύσεις μετά από πέντε έως εννέα μήνες (περίοδος που συνήθως μεσολαβεί από την άδεια έως την εκκίνηση των οικοδομικών εργασιών). Έτσι, ενώ το πρώτο εξάμηνο του 2014 έκλεισε με -42% στις επενδύσεις στην, το ποσοστό πτώσης στο δεύτερο εξάμηνο εκτιμάται πως θα είναι σαφώς μικρότερο και πως το 2015 θα σημειωθεί αύξηση ανώτερη του 10%.
Γενικότερα, ο τουρισμός αναμένεται πως θα επηρεάσει θετικά τις οικοδομικές επενδύσεις τα επόμενα χρόνια, καθώς αυτή την περίοδο είτε υλοποιούνται, είτε προετοιμάζονται επενδύσεις γύρω στα 5 δισ. ευρώ, μόνο για την κατασκευή πολυτελών τουριστικών καταλυμάτων. Επίσης, σημαντική τόνωση θα προκύψει αν από το 2016 αρχίσει να υλοποιείται η μεγάλη επένδυση στο χώρο του Ελληνικού.
Πέραν όμως του τουρισμού, και οι επενδύσεις (δημόσιες και ιδιωτικές) βοηθούν με τη σειρά τους τόσο στην υλοποίηση οικοδομικών εργασιών, όσο και στην απορρόφηση προϊόντων που παράγουν οι μονάδες του ευρύτερου οικοδομικού χώρου (πχ τσιμεντοβιομηχανίες, μεταλλουργίες, βιομηχανίες ξύλου). Η επανεκκίνηση της κατασκευής των μεγάλων οδικών αξόνων και η προγραμματισμένη υλοποίηση άλλων έργων που χρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ θα συμβάλουν προς την κατεύθυνση αυτή.
Υπό σκέψη η επαναφορά παλαιότερων κινήτρων
Παρ’ όλ’ αυτά, όλοι συμφωνούν πως η άνοδος των επενδύσεων και του τουρισμού δεν αρκεί από μόνη της για να δώσει μια ουσιαστική ανάκαμψη στην ευρύτερη οικοδομική δραστηριότητα, που ουσιαστικά, σε μεγάλο βαθμό σήμερα, επιβιώνει τρώγοντας τις σάρκες της και τα λεφτά των τραπεζών. Όλοι συμφωνούν πως θα πρέπει να τονωθεί η κατοικία.
Έτσι δεν είναι τυχαίο το ότι η κυβέρνηση, μετά τη μείωση των επιβαρύνσεων στις αγοραπωλησίες (οι αγορές ακινήτων οδηγούν κατά κανόνα σε νέες οικοδομικές εργασίες ανακαίνισης, καθώς πωλούνται κυρίως παλαιά κτίρια), εξετάζει την επαναφορά κάποιων φορολογικών κινήτρων για την πρώτη κατοικία.
Το σενάριο του «κουρέματος» του ΕΝΦΙΑ – Τραπεζική χρηματοδότηση
Επιπλέον, προετοιμάζεται το έδαφος προκειμένου -αν αυτό καταστεί δημοσιονομικά εφικτό- να υπάρξει κάποιο «ψαλίδι» στην επιβάρυνση του ΕΝΦΙΑ.
Οι τράπεζες επίσης φαίνονται διατεθειμένες να ανοίξουν ως ένα βαθμό την κάνουλα της χρηματοδότησης στο κομμάτι των στεγαστικών δανείων. Ενδεικτική ήταν η δήλωση του κ. Αναστάσιου Πανούση (αναπληρωτής γενικός διευθυντής της Eurobank και διευθύνων σύμβουλος της Eurobank Household Lending) ότι το 2015 οι εκταμιεύσεις στεγαστικών δανείων θα διαμορφωθούν κοντά στα 800 εκατ. ευρώ. Το ποσό αυτό βέβαια δείχνει… αστείο μπροστά στα 15(!) δισ. ευρώ του 2007, ωστόσο είναι τετραπλάσιο του αντίστοιχου ποσού του 2013 (μόλις 200 εκατ.) και υπερδιπλάσιου του φετινού (εκτιμήσεις για 300 εκατ. ευρώ).
