Απαραίτητη η συμφωνία με τους εκπροσώπους της τρόικας μέχρι τα τέλη του τρέχοντος έτους
Με τον δρόμο που οδηγεί στις διεθνείς Αγορές κλειστό, η κυβέρνηση Σαμαρά είναι υποχρεωμένη να δράσει άμεσα, ώστε μέχρι την εκπνοή του τρέχοντος έτους να καταφέρει να αποσπάσει από τους Ευρωπαίους εταίρους μας και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) το τελικό «οκ» στα όσα επιζητά σχετικά με την λεγόμενη «προληπτική γραμμή στήριξης».
Ο λόγος αυτού του ασφυκτικού χρονοδιαγράμματος δεν είναι άλλος από την πρόβλεψη στο καταστατικό του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), ότι για να χρηματοδοτήσει μια χώρα αυτή θα πρέπει να έχει καλύψει τις ανάγκες της σε χρηματοδότηση για το επόμενο δωδεκάμηνο.
Το πρόβλημα υφίσταται καθώς η Ελλάδα αποβλέπει στην εκταμίευση ποσού περίπου 7,1 δισ. ευρώ, από τα οποία τα 3,5 θα προέρχονται από το ΔΝΤ, αλλά δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί η τρέχουσα αξιολόγηση από τα ελεγκτικά κλιμάκια των δανειστών μας (οι διαδικασίες ελέγχου θα επανακινήσουν στις αρχές Νοεμβρίου).
Δεν αρκεί μια συμφωνία με την τρόικα
Για την εκταμίευση αυτού του ποσού δεν αρκεί μόνο η συμφωνία με την τρόικα, αλλά χρειάζεται και η παροχή εγγυήσεων προς το ΔΝΤ, ότι οι χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας θα είναι καλυμμένες μέχρι και το τέλος του 2015.
Αλλά ήδη το ΔΝΤ εκτιμά ότι η χώρα μας θα αντιμετωπίσει χρηματοδοτικό κενό ύψους 12,5 δισ. ευρώ το 2015, το οποίο διευρύνεται σε 25 δισ. ευρώ, εάν η Ελλάδα δεν λάβει το υπόλοιπο των δόσεων που απομένουν από τη δανειακή σύμβαση με το ΔΝΤ (12,5 δισ. ευρώ, μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2016).
Περί «ειδικής πιστωτικής γραμμής»
Στο πλαίσιο αυτό, όπως άλλωστε έδειξε και η άνοδος των επιτοκίων των ελληνικών ομολόγων στη δευτερογενή Αγορά, υπάρχει αβεβαιότητα για την κάλυψη των δανειακών αναγκών του επόμενου έτους, η οποία, με βάση τις χθεσινές ανακοινώσεις Σαμαρά, θα αντιμετωπιστεί με την «ειδική πιστωτική γραμμή».
Ωστόσο, για να ενεργοποιηθεί η γραμμή πιστωτικής διευκόλυνσης της Ελλάδας απαιτούνται άμεσες διαπραγματεύσεις με την Κομισιόν και την ΕΚΤ ώστε να ολοκληρωθούν μέχρι το Δεκέμβριο και να μπορέσει το ΔΝΤ να εκταμιεύσει τη δόση των 3,5 δισ. ευρώ.
Τα περιθώρια δυσκολεύουν για την κυβέρνηση, καθώς οι δανειστές θέτουν ως προϋπόθεση της έναρξης των διαπραγματεύσεων για τη μετα-μνημόνιο εποχή της Ελλάδας την ολοκλήρωση της τρέχουσας αξιολόγησης της τρόικας.
Εν ολίγοις, σε διάστημα δύο μηνών, η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει:
1) Να ολοκληρώσει τη συμφωνία με την τρόικα, με την ατζέντα να παραμένει δύσκολη και να περιέχει «καυτά» ζητήματα για την κυβέρνηση.
2) Να ξεκινήσει νέο κύκλο διαπραγμάτευσης, αυτή τη φορά μόνο με την Κομισιόν και την ΕΚΤ χωρίς το ΔΝΤ, για το πλαίσιο συμφωνίας που θα διέπει τη λειτουργία της ειδικής πιστωτικής γραμμής, αλλά και το πλαίσιο εποπτείας της Ελλάδας.
3) Μετά τη συμφωνία με την τρόικα, αλλά χωρίς να προσδιορίζεται χρόνος, θα ξεκινήσουν και οι συζητήσεις για τις πρόσθετες παρεμβάσεις μείωσης του χρέους.
Το ΤΧΣ, ο ΕΜΣ και η «προληπτική στήριξη»
Σε ό,τι αφορά τα κεφάλαια ύψους περίπου 11 δισ. ευρώ, που υπάρχουν «κλειδωμένα» στο ΤΧΣ, σύμφωνα με δηλώσεις του επικεφαλής του ESM Κλάους Ρέγκλινγκ δεν είναι δυνατόν να αντληθούν παρά μόνο μετά από 6-9 μήνες και εφόσον έχει διαπιστωθεί ότι οι ελληνικές τράπεζες θα έχουν εξασφαλίσει από τις Αγορές τυχόν κεφάλαια που θα προκύψουν από τα stress tests.
Ωστόσο, ο πρωθυπουργός έχει ανακοινώσει από το βήμα της Βουλής πως το ποσό που θα απομείνει στο ΤΧΣ, μετά την κάλυψη των αναγκών των τραπεζών, θα επιστραφεί, για να μειωθεί αντίστοιχα το δημόσιο χρέος.
Αναφορικά με την προληπτική χρηματοδοτική στήριξη από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ), σύμφωνα με την Alpha Bank, παρέχεται σε χώρες των οποίων η οικονομική και χρηματοοικονομική κατάσταση είναι σε βασικές γραμμές υγιής. Δηλαδή παρέχεται αρχικά για περίοδο ενός έτους και ανανεώνεται μέχρι και δύο φορές, για διάρκεια έξι μηνών την κάθε φορά.
Η χρηματοδοτική στήριξη ενεργοποιείται είτε με την εκταμίευση δανειακών κεφαλαίων από τον ΕΜΣ είτε με τη συμμετοχή του ΕΜΣ στην πρωτογενή Αγορά ομολόγων της εν λόγω χώρας.
Πρόωρες και «αβαθείς» οι εξαγγελίες
Κοινή είναι η εκτίμηση και η αίσθηση πως η προαναγγελία εξόδου από το μνημόνιο και η επακόλουθη υπαναχώρηση, λόγω των εντόνων αντιδράσεων των Αγορών, «αφοπλίζουν» τις διαπραγματευτικές διαθέσεις της ελληνικής κυβέρνησης έναντι της τρόικας.
Υπενθυμίζεται πως οι ελεγκτές επιστρέφουν στην Αθήνα στις αρχές Νοεμβρίου, αφού ανακοινωθούν τα αποτελέσματα των stress tests στις 26 Οκτωβρίου. Και η ατζέντα των συζητήσεων παραμένει αναλλοίωτη -που σημαίνει ότι οποιαδήποτε τυχόν εμμονή των εκπροσώπων των δανειστών μας στα προσυμφωνηθέντα ρίχνει την κυβέρνηση στο «καναβάτσο».
Άνευ συμφωνίας… ουδέν μέλλει γενέσθαι των δεόντων
Χωρίς συμφωνία δεν εκταμιεύονται τα 7,1 δισ. ευρώ, μέχρι το Δεκέμβριο, που χρειάζονται προκειμένου να καλυφθούν ανάγκες, ενώ δεν υπάρχει η επιλογή προσφυγής στις Αγορές, αφού το ύψος των επιτοκίων έχει εκτοξευτεί.
Επίσης, ακόμη και εάν υποχωρήσουν τα επιτόκια βραχυπρόθεσμα, εάν προκύψει δυστοκία στη συμφωνία με την τρόικα θα αυξηθούν εκ νέου.
Οι προϋποθέσεις της εκταμίευσης
Της προληπτικής χρηματοδοτικής στήριξης προηγείται μια αξιολόγηση κατά την οποία διερευνάται κατά πόσον η χώρα πληροί τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
1. Πλήρης συμμόρφωση με τις δεσμεύσεις που απορρέουν από το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης (σταθερή πορεία προς εξισορροπημένους προϋπολογισμούς).
2. Το δημόσιο χρέος να είναι σε πορεία αποκλιμάκωσης σε μόνιμη βάση.
3. Μεγάλα πλεονάσματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ή να είναι σε πορεία αποκλιμάκωσης.
4. Η χώρα να διατηρεί ομαλή πρόσβαση στις αγορές σε λογικά επιτόκια.
5. Η θέση της στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών να είναι βιώσιμη.
6. Η χώρα να μην έχει προβλήματα τραπεζικής φερεγγυότητας που να θέτουν σε συστημικό κίνδυνο τη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος στην Ευρωζώνη.
Οι συγκεκριμένες προϋποθέσεις πρέπει να πληρούνται καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος. Εε περίπτωση παρέκκλισης, η χώρα συμφωνεί στη λήψη διορθωτικών μέτρων.
Καθεστώς διαρκούς επιτήρησης
Η συμμόρφωση της χώρας αξιολογείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με τη συνδρομή και της EΚΤ.
Εάν η χρηματοδοτική στήριξη παρασχεθεί υπό τον όρο λήψης διορθωτικών μέτρων (αλλά κι αν ακόμη δεν προβλέπονται τέτοια μέτρα), ενεργοποιείται μια διαδικασία ενισχυμένης επιτήρησης, σύμφωνα με την οποία η χώρα λαμβάνει, εφόσον απαιτείται, συγκεκριμένα μέτρα που να θεραπεύουν τις χρηματοδοτικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει ή μπορεί να αντιμετωπίσει στο μέλλον.
Σε περίπτωση παρέκκλισης από τα συμφωνηθέντα ή σε περίπτωση εκταμίευσης της χρηματοδοτικής στήριξης τίθεται σε ισχύ μια διαδικασία επαναξιολόγησης ως προς τη σκοπιμότητα διατήρησης ή άρσης της προληπτικής χρηματοδότησης και αντικατάστασής της με πλήρες πρόγραμμα προσαρμογής.
Όπως εκτιμούν οι αναλυτές της Alpha Bank, η χώρα που θα ενταχθεί στο σύστημα προληπτικής χρηματοδοτικής στήριξης, είτε γίνει χρήση πόρων είτε όχι, είναι σε καθεστώς διαρκούς επιτήρησης και λήψης πρόσθετων μέτρων.
Τα σημεία της αναγκαίας συμφωνίας
Τα θέματα που περιλαμβάνονται στην ατζέντα που πρέπει να συμφωνήσει η κυβέρνηση με την τρόικα είναι:
– Ο προϋπολογισμός του 2015 και ο κίνδυνος λήψης νέων μέτρων. Είναι προφανές ότι οι προβλέψεις του προσχεδίου δεν ισχύουν και θα εξεταστούν από μηδενική βάση, με τον κίνδυνο να ζητηθούν νέες παρεμβάσεις να είναι ορατός.
– Το χρηματοδοτικό κενό της διετίας 2015-16, που θα προσδιοριστεί μετά τα αποτελέσματα των stress tests των τραπεζών.
– Το ασφαλιστικό, για το οποίο το ισχύον μνημόνιο προβλέπει μέτρα, που θα εφαρμοστούν από την 1-1-2015. Η τρόικα συνδέει το ασφαλιστικό και τα προβλεπόμενα ελλείμματα των Ταμείων με τη βιωσιμότητα των δημοσιονομικών μεγεθών. Αναμένονται με ενδιαφέρον οι αντιδράσεις των ελεγκτών στις αναλογιστικές μελέτες, ενώ τα μέτρα που προτείνουν οι ελεγκτές είναι επώδυνα, καθώς περιλαμβάνουν μειώσεις συντάξεων.
– Το εργασιακό, με τους ελεγκτές να μην υποχωρούν από τις θέσεις τους, για απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων, το δικαίωμα ανταπεργίας των εργοδοτών, την αλλαγή του πλαισίου κήρυξης απεργιών και το ψαλίδισμα των προνομίων των συνδικαλιστών, που δεν θα έπρεπε καν να υφίστανται.
– Τις απολύσεις από το Δημόσιο, καθώς, με βάση την ισχύουσα συμφωνία κυβέρνησης – τρόικας, μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου πρέπει να πραγματοποιηθούν 5.500 απολύσεις, που αποτελεί πρόβλημα για την κυβέρνηση.
– Το νέο μισθολόγιο στο δημόσιο τομέα.
– Τα «κόκκινα» δάνεια, καθώς προέκυψε πως οι ελεγκτές ζητούν συνολική ρύθμιση για τα δάνεια επιχειρήσεων και νοικοκυριών.