Κριτική στις «επιδόσεις» του Ταμείου
Η αναζωπύρωση της συζήτησης για ενδεχόμενο νέο πρόγραμμα βοήθειας προς την Ελλάδα προσδίδει βαρύτητα σε μελέτη για την αναποτελεσματικότητα του ΔΝΤ στη διαχείριση κρίσεων.
Όπως μεταδίδει η Deutsche Welle, η δημοσιονομική κρίση επενήργησε σωτήρια για το ΔΝΤ. Στα χρόνια πριν το 2007/2008 το Ταμείο έκανε εξοικονόμηση σε κεφάλαια και θέσεις εργασίας. Καμιά χώρα δεν έκανε χρήση δανείων, αφού η πορεία της παγκόσμιας οικονομίας ήταν σταθερή. Και μετά ήρθε η κρίση. Από το 2008 μέχρι το 2013 το ΔΝΤ αύξησε τα δάνεια προς 38 χώρες από το μηδέν στα 400 δισ. δολάρια. Η χρηματοδοτική του βάση μάλιστα τετραπλασιάστηκε αγγίζοντας τα 1 τρισ. δολάρια.
Πώς τα πήγε το ΔΝΤ σε αυτά τα χρόνια της γοργής ανόδου; Αυτό το ερώτημα έγινε αντικείμενο έρευνας μιας ανεξάρτητης επιτροπής και το αποτέλεσμα είναι ανάμεικτο. Η κριτική αφορά σε δύο σημεία: στις συμβουλές που έδωσαν οι οικονομολόγοι του Ταμείου και η ποιότητα των προγραμμάτων βοήθειας. Σε ό,τι αφορά τα προγράμματα βοήθειας, βοήθησαν μεν να αποτραπεί η οικονομική κατάρρευση των χωρών σε κρίση, αλλά είναι αμφίβολο αν συνέβαλαν στην μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη σταθεροποίηση της οικονομικής τους κατάστασης. Ως παράδειγμα οι εμπειρογνώμονες αναφέρουν τη Λευκορωσία, η οποία χαλάρωσε τους δημοσιονομικούς όρους πριν ολοκληρωθεί το πρόγραμμα. Αλλά και στην Ουγγαρία οι όποιες επιτυχίες που καταγράφηκαν, αναστράφηκαν με τη λήξη του προγράμματος.
Οι συντάκτες της έκθεσης προσεγγίζουν σε πολύ γενικές γραμμές το μεγαλύτερο τμήμα της κατακόρυφης ανόδου του ΔΝΤ στη διάρκεια της ευρωκρίσης μέσω προγραμμάτων στην Ελλάδα, την Ιρλανδία και στην Πορτογαλία. Σε προηγούμενες εκθέσεις πάντως οι ειδήμονες επέκριναν το ότι το ΔΝΤ δεν προειδοποίησε εγκαίρως για την επερχόμενη δημοσιονομική κρίση και οι συστάσεις του για την καταπολέμηση της κρίσης όξυναν την κατάσταση στη ζώνη του ευρώ.
Σύμφωνα με την DW, σε ό,τι αφορά την ποιότητα των συμβουλών του Ταμείου οι συντάκτες της έκθεση στέκονται σε δύο παραδείγματα. Το 2010 και το 2011 το ΔΝΤ συμβούλευσε τις βιομηχανικές χώρες αδιακρίτως και πρώιμα να εξορθολογήσουν τη δημοσιονομική τους πολιτική δίνοντας έτσι υπερβολική βαρύτητα στη νομισματική πολιτική. Όταν όμως αργότερα οι προβλέψεις για θετική ανάπτυξη δεν επαληθεύτηκαν, το ΔΝΤ αναγκάστηκε να τα πάρει πίσω και να χαλαρώσει τις συστάσεις για δημοσιονομικό εξορθολογισμό. Το δεύτερο παράδειγμα αφορά στο ότι το Ταμείο υποβάθμισε τις επιπτώσεις που είχε η χαλάρωση της αμερικανικής νομισματικής πολιτικής στις αναδυόμενες και υπό ανάπτυξη χώρες. Αμφιβολίες εκφράζουν οι συντάκτες της έκθεσης για την εποπτεία που ασκεί το Ταμείο στο δημοσιονομικό επίπεδο. Ναι μεν έχει εντείνει την δραστηριότητά του, αλλά οι αναλύσεις του είναι πολλές και δυσνόητες. Το άλλο σημείο κριτικής είναι ότι επικεντρώνει ελάχιστα την προσοχή του στις εποπτικές αρχές υποβαθμίζοντας τις αδυναμίες τους, αν και σε ορισμένες χώρες οι κανόνες ρύθμισης της αγοράς εφαρμόζονται πολύ επιεικώς. Με λίγα λόγια, το ΔΝΤ δεν το απασχολεί ιδιαίτερα να κάνουν οι ελεγκτές καλά τη δουλειά τους. Και αυτή η κατηγορία έχει ιδιαίτερο βάρος υπό το πρίσμα της δημοσιονομικής κρίσης, ενισχύοντας όσους πιστεύουν ότι οι εποπτικές αρχές θα πρέπει να αποκτήσουν περισσότερες αρμοδιότητες.