Σοβαρές προσπάθειες μείωσης και συγκράτησης των τιμών παρά τις συνεχείς αυξήσεις του ΦΠΑ έχει καταβάλει το οργανωμένο λιανεμπόριο τροφίμων και σε κάθε περίπτωση οι τιμές προϊόντων δεν ακολούθηασν την ανοδική πορεία του πληθωρισμού.
Αυτό προκύπτει από έρευνα για την εξέλιξη των τιμών των προϊόντων του οργανωμένου λιανεμπορίου τροφίμων στην Ελλάδα για το 2010 (από τον Ιανουάριο 2010 έως και τον Δεκέμβριο 2010) που εκπόνησε το ΙΕΛΚΑ (Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών).
Η έρευνα βασίζεται στα πρωτογενή δεδομένα που παρέχει το παρατηρητήριο τιμών (www.e-prices.gr) της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου (Υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας). Η μελέτη περιλαμβάνει δύο μέρη:
” Την συνολική ανάλυση 1.090 κωδικών προϊόντων για τους οποίους υπάρχουν επαρκή στοιχεία σε γενικούς δείκτες εξέλιξης τιμών (δηλαδή κωδικοί για τους οποίους υπάρχουν συνεχή στοιχεία τιμών για όλους τους μήνες από τον Ιανουάριο 2010 έως και τον Δεκέμβριο 2010). Οι Δείκτες τιμών υπολογίζονται με βάση τον σταθμισμένο μέσο των κατηγοριών λαμβάνοντας υπ’ όψιν τον όγκο των πωλήσεων ανά υποκατηγορία.
” Την ανάλυση 63 υποκατηγοριών προϊόντων (περιλαμβάνουν 547 κωδικούς) για τις οποίες υπήρχαν τουλάχιστον πέντε (5) κωδικοί προϊόντων εντός της υποκατηγορίας και συνεχή στοιχεία τιμών για όλους τους μήνες από τον Ιανουάριο 2010 έως και τον Δεκέμβριο 2010.
Ο σταθμισμένος δείκτης τιμών προϊόντων λιανεμπορίου τροφίμων που προκύπτει (1.038 κωδικοί, χωρίς τα οινοπνευματώδη) παρουσίασε μία μικρή αύξηση το 2010 σε ποσοστό 0,79%. Όταν όμως υπολογιστεί η εξέλιξη των τιμών χωρίς τις αυξήσεις του ΦΠΑ, ο γενικός δείκτης παρουσιάζει μείωση -1,61% (σύγκριση Δεκεμβρίου 2010 με Ιανουαρίου 2010). Ειδικοί της αγοράς εκτιμούν ότι αν συμπεριλαμβάνονταν και οι περιοδικές προσφορές-εκπτώσεις του λιανεμπορίου στην ανάλυση, τα τελικά αποτελέσματα που θα προέκυπταν θα ήταν σε επίπεδα 1-2% περίπου χαμηλότερα. Άρα η πραγματική μείωση τιμών το 2010 κυμαίνεται στο εύρος 2.5-3,5%.
Παρόμοια αποτελέσματα εξάγονται και από τη ετήσια μελέτη της Nielsen που παρουσιάζει μείωση τιμών το 2010 σε σχέση με το 2009 στο οργανωμένο λιανεμπόριο τροφίμων της τάξης του -1,88%. Οι τιμές περιλαμβάνουν και τις αυξήσεις του ΦΠΑ και αναφέρονται στις 50 πρώτες σε τζίρο κατηγορίες προϊόντων που αντιπροσωπεύουν τη συντριπτική πλειοψηφία των πωλήσεων.
Περαιτέρω ανάλυση των τιμών του παρατηρητηρίου δείχνει ότι παρακολουθώντας την εξέλιξη των τιμών αφού αφαιρεθούν οι αυξήσεις του ΦΠΑ, το 58% των προϊόντων μείωσαν την τιμή τους το 2010. Μεγάλης σημασίας είναι το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των προϊόντων (77%) είχε εξέλιξη τιμής χαμηλότερη από αυτή του πληθωρισμού που ήταν 4,79% το 2010.
Τα αποτελέσματα έχουν επίσης πτωτικές τάσεις όταν εξετάζονται σε κατηγορίες προϊόντων αντί για το σύνολο των κωδικών. Από τις 63 κατηγορίες που εξετάστηκαν με πάνω από 5 κωδικούς το 52% παρουσίασε μείωση της μέσης τιμής, ενώ στο 95% των κατηγοριών κινήθηκε σε επίπεδα μέσων τιμών χαμηλότερα του πληθωρισμού. Παρακολουθώντας την εξέλιξη των μέσων τιμών αφαιρώντας τις αυξήσεις του ΦΠΑ το 79% των υποκατηγοριών παρουσίασε μείωση στην τιμή, ενώ ο αντίστοιχος δείκτης μέσων τιμών για το 2010 μειώθηκε κατά 3%.
Τα δεδομένα από την ανάλυση της διακύμανσης τιμών για τον Δεκέμβριο του 2010 (η μέση διαφορά μέγιστης-ελάχιστης τιμής είναι 59,35% στις κατηγορίες που αναλύονται) δείχνουν ότι ο καταναλωτής έχει πρόσβαση σε ένα μεγάλο εύρος τιμών στο οργανωμένο λιανεμπόριο τροφίμων, παρέχοντας μία σαφή ένδειξη για το επίπεδο του ανταγωνισμού στον συγκεκριμένο κλάδο.
Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι το οργανωμένο λιανεμπόριο τροφίμων (προμηθευτές και Σουπερμάρκετ) έχει κάνει σοβαρές προσπάθειες μείωσης και συγκράτησης των τιμών παρά τις συνεχείς αυξήσεις του ΦΠΑ. Σε κάθε περίπτωση οι τιμές των προϊόντων δεν ακολούθησαν την ανοδική πορεία του πληθωρισμού στην εξεταζόμενη περίοδο, όπως επιβεβαιώνεται και από τις σχετικές αναλύσεις της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Για παράδειγμα, ενώ ο γενικός δείκτης τιμών καταναλωτή 2010 αυξήθηκε κατά 4,71% σε σχέση με το 2009, ο υποδείκτης “τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά” είχε τη μεγαλύτερη συγκράτηση και παρέμεινε στα ίδια επίπεδα αφού αυξήθηκε μόλις κατά 0,06%.
Ο υποδείκτης “Τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά” της ΕΛ.ΣΤΑΤ., που δεν αφορά μόνο μετρήσεις από το οργανωμένο λιανεμπόριο αυξήθηκε κατά 1,73% την περίοδο Ιανουάριος-Δεκέμβριος 2011 (εδώ περιλαμβάνονται και οι αυξήσεις ΦΠΑ). Άρα φαίνεται ότι το οργανωμένο λιανεμπόριο τροφίμων (στοιχεία στο σχήμα 1) είχε χαμηλότερες τιμές κατά 0,6% σε σχέση με τις μέσες τιμές της ευρύτερης αγοράς του λιανεμπορίου.
Το ΙΕΛΚΑ
Το ΙΕΛΚΑ (Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών) ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 2010 με στόχο την προώθηση της επιστημονικής έρευνας και την εκπόνηση μελετών για τα τρέχοντα και αναδυόμενα θέματα του κλάδου του Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών. Πρόκειται για έναν οργανισμό μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα με κοινωφελή ερευνητικό σκοπό.