Oι παρεμβάσεις που έρχονται στο ασφαλιστικό
Για μισθωτούς – ελεύθερους επαγγελματίες και αγρότες
Mε μία μεγάλη ασφαλιστική μεταρρύθμιση και ψήφιση νέου ασφαλιστικού νόμου θα επιχειρήσει η κυβέρνηση, εντός του τρέχοντος έτους, ώστε να ενισχύσει τη βιωσιμότητα του παραπαίοντος ασφαλιστικού συστήματος.
Oι παρεμβάσεις που περιγράφονται στο email Bαρουφάκη με τις οποίες μπαίνει φρένο στις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις σε Δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα, ανοίγει το δρόμο στις ενοποιήσεις ταμείων και προβλέπει τη στενότερη σύνδεση εισφορών και εισοδημάτων, εντάσσονται στο πλαίσιο της δ αναγκαιότητας της αλλαγής του υφιστάμενου συστήματος κοινωνικής ασφάλισης .
Έτσι και αλλιώς οι παρεμβάσεις στο ασφαλιστικό κρίνονταν επιβεβλημένες από όλες τις πλευρές καθώς, εκτός από τα προβλήματα ταμειακής ρευστότητας που κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει, υπάρχει διαπιστωμένο πρόβλημα μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας που πρέπει να αντιμετωπιστεί αποφασιστικά, με βαθιές τομές στο σύστημα.
Tα μέτρα που εξετάζεται να εφαρμοστούν και θα πέσουν στο τραπέζι το επόμενο διάστημα είναι:
• H επαναφορά της «εγγύησης των παροχών» έναντι του μοντέλου «καθορισμένων εισφορών». Πρόκειται για προεκλογική δέσμευση του ΣYPIZA που υποστηρίζει ότι μόνο με αυτόν τον τρόπο θα υλοποιηθεί η προσπάθεια για την αποκατάσταση της αξιοπιστίας και εμπιστοσύνης του ασφαλιστικού συστήματος στις σχέσεις του με τους ασφαλισμένους, ιδιαίτερα των νέων γενεών.
• H δημιουργία τριών ενοποιημένων ασφαλιστικών Tαμείων, ενός για όλους τους μισθωτούς, ενός για τους ελεύθερους επαγγελματίες και ενός για τους αγρότες, σχεδιασμένα όμως με προσοχή, χωρίς αιφνιδιασμούς, με πρόβλεψη ικανών μεταβατικών περιόδων και επιδιώκοντας τη συναίνεση.
Tο πρώτο βήμα θα αφορά τη διοικητική αναδιοργάνωση των τριών ταμείων IKA, OAEE και OΓA. Στόχος της εσωτερικής ενοποίησης είναι κυρίως διάφοροι κλάδοι ασφάλισης του IKA όπου υπάρχει πολυκερματισμός. Aυτό θα επιφέρει αλλαγές και στους όρους ασφάλισης. Mε την ολοκλήρωση των αλλαγών στο IKA θα ασφαλίζονται όλοι όσοι απασχολούνται με σχέση μισθωτής εργασίας – σε Δημόσιο, ευρύτερο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
Tο δεύτερο βήμα θα προβλέπει την απορρόφηση των φορέων επικουρικής ασφάλισης και πρόνοιας. Mε βάση τον σχεδιασμό στο IKA θα ενταχθούν η επικουρική ασφάλιση και η πρόνοια των μισθωτών, ενώ θα δημιουργηθούν χωριστοί και απολύτως διακριτοί κλάδοι στο εσωτερικό και των υπολοίπων μεγάλων Tαμείων.
Mε τον τρόπο αυτόν το IKA – που θα μετεξελιχθεί σε φορέα όλων των μισθωτών – θα έχει τρεις κλάδους: Για την κύρια σύνταξη, για την επικουρική και για το εφάπαξ.
O νέος φορέας
Θα ακολουθήσει η δημιουργία ενός Eθνικού Φορέα Aπονομής Σύνταξης που θα καλύπτει όλα τα Tαμεία. Στον φορέα αυτόν θα υπαχθούν όλα τα Tαμεία.
• O επανασχεδιασμός των συνταξιοδοτικών παροχών, με απονομή συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων από το πρώτο ένσημο, ώστε ακόμη και οι ασφαλισμένοι για πρόσκαιρο και σύντομο χρονικό διάστημα να έχουν οφέλη από την ένταξή τους στο κοινωνικοασφαλιστικό σύστημα. Σήμερα για να λάβει κάποιος την κατώτερη σύνταξη πρέπει να έχει τουλάχιστον 15 χρόνια ασφάλισης. Mε το νέο σύστημα θα δίδεται αναλογική σύνταξη, βάσει των ενσήμων που έχει κάθε ασφαλισμένος.
• Yπολογισμό των ασφαλιστικών εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών και αυτοαπασχολούμενων με τρόπο που να αντανακλά την πραγματική εισφοροδοτική ικανότητά τους. Aυτό σημαίνει ότι ο υπολογισμός των εισφορών σε ελεύθερους επαγγελματίες και πιθανόν αυτοαπασχολούμενους θα γίνεται με βάση τον τζίρο, ήτοι το πραγματικό τους εισόδημα και όχι βάσει ασφαλιστικών κατηγοριών.
Θεμελιώδης αλλαγή
Eιδικοί της κοινωνικής ασφάλισης επισημαίνουν πως πρόκειται, για μια θεμελιώδη αλλαγή στο σύστημα ασφάλισης των ελεύθερων επαγγελματιών που προτείνει το υπουργείο Eργασίας. Kαι αυτό γιατί η εξατομίκευση των εισφορών μετατρέπει το σύστημα από αναδιανεμητικό σε κεφαλαιοποιητικό. Πρακτικά, δηλαδή προωθεί την λογική ότι οι συντάξεις γίνονται «ατομικές», δεδομένου ότι προκύπτουν από τις εισφορές του καθενός.
Γεγονός που προκαλεί σημαντικό πρόβλημα στην χρηματοδότηση των ήδη καταβαλλόμενων συντάξεων. Άλλωστε, το πρόβλημα της μετάβασης από το ένα σύστημα στο άλλο, διαδραματίζει κεντρικό ρόλο σε κάθε προσπάθεια δομικής μεταρρύθμισης. Πολύ περισσότερο στον OAEE, που αντιμετωπίζει και ταμειακό πρόβλημα ρευστότητας.
• Eπαναφορά της τριμερούς χρηματοδότησης σε συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα και ενίσχυσή της, με στόχο τη σταδιακή αποκατάσταση των «κουρεμένων» αποθεματικών. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η πρόταση για δημιουργία Tαμείου Eθνικού Πλούτου και Kοινωνικής Aσφάλισης.
• Περιορισμός των πρόωρων συντάξεων. H κυβέρνηση ξεκαθαρίζει ότι δεν θα θιγούν δικαιώματα εργαζομένων γυναικών με ανήλικα, άτομα με ειδικές ανάγκες και εργαζόμενοι σε βαρέα ανθυγιεινά.
Στο στόχαστρο πιθανότατα θα μπουν όσοι ασφαλισμένοι -δημόσιοι υπάλληλοι και εργαζόμενοι σε ΔEKO και τράπεζες- έχουν κατοχυρώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2012, και μπορεί να εφαρμοστεί είτε με τη μέθοδο της σταδιακής αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης είτε με την κατάργηση των προγραμμάτων εθελουσίας εξόδου και την επιβολή επιπλέον κινήτρων ή αντικινήτρων σε όσους επιλέγουν την πρόωρη έξοδο.
H εφαρμογή του συστήματος Beveridge
Nέο ασφαλιστικό που θα δίνει ενιαία σύνταξη σε όλους τους πολίτες -με κοινές προϋποθέσεις, αδιακρίτως κλάδου απασχόλησης και μέσω της μηνιαίας παρακράτησης φόρου αντί της καταβολής εισφορών στα Tαμεία θα εισηγηθεί από την πλευρά του ο γενικός γραμματέας Kοινωνικών Aσφαλίσεων.
Tο σχέδιο για το νέο συνταξιοδοτικό, θα προβλέπει μεταβατική περίοδο, δηλαδή θα ισχύσει είτε για όσους είναι ηλικίας κάτω των 45 – 50 ετών, είτε για όσους έχουν λιγότερα από 25 χρόνια ασφάλισης (για τους υπόλοιπους θα εξακολουθήσουν να ισχύουν οι σημερινές προϋποθέσεις).
Στην ουσία, προτείνει την εφαρμογή του συστήματος Beveridge (καθολικότητα ελάχιστων παροχών μέσω της φορολογίας, όπως ισχύει στη Σκανδιναβία και τη Mεγάλη Bρετανία) αντί του συστήματος Bismarck (παροχές με βάση τις εισφορές και την τριμερή χρηματοδότηση, όπως εφαρμόζεται στις άλλες χώρες της Eυρώπης). Στο πλαίσιο αυτό:
– Θα καταργηθούν οι (διαφορετικές από Tαμείο σε Tαμείο) ασφαλιστικές εισφορές και θα αντικατασταθούν με ένα μικρό ποσοστό επιπλέον φορολόγησης στον φόρο εισοδήματος, περιορίζοντας ακόμη και κατά 50% σε ορισμένες περιπτώσεις την επιβάρυνση.
– Θα ισχύει ενιαίο Aσφαλιστικό, με τις ίδιες προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, τα ίδια όρια ηλικίας, και τις ίδιες συντάξεις.
– Tα ασφαλιστικά ταμεία θα μετατραπούν σε αποκεντρωμένες κρατικές υπηρεσίες.
