Δημοσίευμα – ανάλυση της Wall Street Journalσχετικά με τις απειλές που υφίσταται το ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστημα
Είναι γεγονός ότι το Ασφαλιστικό – Συνταξιοδοτικό είναι ένα από τα πλέον σημαντικά θέματα που απασχόλησαν την νέα ελληνική κυβέρνηση, κατά την διάρκεια των διαπραγματεύσεών της με τους εταίρους – δανειστές της χώρας.
Κι ενώ ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας επιμένει να αρνείται κάθε επιπλέον περικοπή συντάξεις, οι δανειστές μας επιμένουν σε περαιτέρω μειώσεις, προκειμένου να καταστεί δυνατή η αποπληρωμή των χρεών μας προς αυτούς.
Το ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστημα, όπως φαίνεται και από τα συμπεράσματα της Eurostat (2012), αποδεικνύεται αρκετά… γενναιόδωρο –ωστόσο, Σύμφωνα με τον αρθρογράφο της εφημερίδας, Matthew Dalton, πριν απαντήσει κάποιος στο κατά πόσο το ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστημα είναι γενναιόδωρο ή όχι θα πρέπει να εξετάσει τρία βασικά διαγράμματα.
Στο πρώτο εξ αυτών καταγράφεται το μερίδιο του ΑΕΠ, το οποίο «ξοδεύεται» προκειμένου να καταβληθούν συντάξεις. Τα στοιχεία προέρχονται από τη Eurostat και αφορούν το 2012: αυτό δεν αποτελεί αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο. Τα στοιχεία της Eurostat το 2012 έδειχναν πως οι δαπάνες της Ελλάδας ήταν άνετα οι υψηλότερες στην ευρωζώνη, ως ποσοστό του ΑΕΠ.
Όμως, αυτό οφείλεται εν μέρει στην κατάρρευση του ΑΕΠ που υπέστη η Ελλάδα κατά τη διάρκεια της κρίσης. Ας εξετάσουμε τις συνταξιοδοτικές δαπάνες ως ποσοστό του δυνητικού ΑΕΠ, δηλαδή το επίπεδο της οικονομικής παραγωγής που θα εμφάνιζαν οι οικονομίες της ευρωζώνης αν δεν είχε μειωθεί:
Η Ελλάδα παραμένει κοντά στην κορυφή, αν και δεν απέχει πολύ από τον μέσο όρο της ευρωζώνης. Επιπλέον, αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι το 20% των Ελλήνων είναι ηλικίας άνω των 65 (ένα από τα υψηλότερα ποσοστά της ευρωζώνης). Αν επιχειρήσετε να προσαρμόσετε τα δεδομένα ώστε να λαμβάνεται αυτό το στοιχείο υπ’ όψιν, οι κατά κεφαλήν συνταξιοδοτικές δαπάνες για τα άτομα άνω των 65 ετών έχουν ως εξής:
Κάνοντας την προσαρμογή στο γεγονός ότι η Ελλάδα έχει πολλούς ηλικιωμένους, οι συνταξιοδοτικές της δαπάνες είναι χαμηλότερες από τον μέσο όρο της ευρωζώνης. Για να είμαστε δίκαιοι προς την Γερμανία και τους άλλους επικριτές της Ελλάδας, αυτό συνέβη μόνο μετά τις μεγάλες περικοπές που εφαρμόστηκαν στο συνταξιοδοτικό σύστημα της χώρας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το ΔΝΤ και την ΕΚΤ. Θα πρέπει όμως να θυμόμαστε επίσης ότι το 15% των ηλικιωμένων Ελλήνων βρίσκονταν κοντά στο επίπεδο της φτώχειας το 2013, ποσοστό υψηλότερο από τον μέσο όρο της ευρωζώνης (13%) και το οποίο είναι σχεδόν βέβαιο ότι αυξήθηκε τον τελευταίο χρόνο.
Εκεί που η Ελλάδα σίγουρα μπορεί να κάνει καλύτερη δουλειά, είναι στην απλοποίηση του συνταξιοδοτικού της συστήματος. Όπως περιέγραψε ο Γιώργος Συμεωνίδης, μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής, σε ομιλία του τον Νοέμβριο του 2013, η Ελλάδα το 2008 είχε 133 ξεχωριστά δημόσια συνταξιοδοτικά Ταμεία.
Οι ανατροπές ξεκίνησαν το 2008 –και συνεχίστηκαν στο πλαίσιο των ανατροπών που επέβαλε η τρόικα- και υποτίθεται ότι θα μείωναν τον αριθμό των ταμείων σε λιγότερα από 13. Όμως μόνο πρόσφατα απέκτησε η ελληνική κυβέρνηση μια πραγματική εικόνα για το πόσα δαπανά σε συντάξεις, μετά την εφαρμογή του ΑΜΚΑ. Οι προσπάθειες αυτές φαίνεται να οδήγησαν σε σημαντική ανοδική αναθεώρηση των συνταξιοδοτικών δαπανών που έστειλε η Ελλάδα στην Eurostat το 2012. Η ευρωπαϊκή στατιστική αρχή λέει πως τα στοιχεία των προηγούμενων ετών για την Ελλάδα βρίσκονται υπό αναθεώρηση.
Η ελληνική κυβέρνηση έχει πει πως η συνένωση των διαφόρων συνταξιοδοτικών ταμείων είναι μια από τις μεταρρυθμίσεις που επιδίωξε η προηγούμενη κυβέρνηση, η οποία θα συνεχιστεί. Η τρόικα πιθανότατα θα στηρίξει ολόψυχα αυτή την ιδέα. Μένει να δούμε αν θα επιμείνει σε περισσότερες περικοπές.
Φυσικά, συνεχίζει η WSJ, κάποιοι θα πουν ότι ο σημαντικός περιορισμός των δαπανών για συντάξεις οφείλεται στο γεγονός ότι η Ελλάδα εφάρμοσε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα λιτότητας, το οποίο περιελάμβανε περικοπές και των συντάξεων.
Ένας από τους τομείς, όμως, στους οποίους η Ελλάδα μπορεί να επιφέρει πραγματική βελτίωση, είναι ο εκσυγχρονισμός του συνταξιοδοτικού της συστήματος, τονίζει ο κ. Dalton. Μία καλή επιλογή θα ήταν να υπάρξουν συγχωνεύσεις των ποικίλων συνταξιοδοτικών ταμείων που υπάρχουν.
Σημείωση: Τα στοιχεία της Eurostat για τις συντάξεις περιλαμβάνουν τα χρήματα που δαπανούνται για συντάξεις λόγω ηλικίας, για ιατρικούς λόγους, για πρόωρες συνταξιοδοτήσεις λόγω αλλαγών στην αγορά εργασίας, για αναπηρίες και για «αναμενόμενη» γήρανση. Ο παραπάνω πίνακας απλώς διαιρεί τον αριθμό αυτό με τον αριθμό των ατόμων άνω των 65 ετών σε κάθε χώρα. Έτσι, το πραγματικό ποσό που δαπανάται σε κάθε άνθρωπο άνω των 65 θα είναι χαμηλότερο από αυτό που φαίνεται στον πίνακα, αφού πολλοί άνθρωποι κάτω των 65 επίσης λαμβάνουν συντάξεις για διάφορους λόγους.
