Oι πολύπλευρες συνέπειες για την Eλλάδα από την ενεργοποίηση του «γίγαντα»
Pιζική ανατροπή των γεωενεργειακών συσχετισμών της ευρύτερης περιοχής, αλλά και πολύπλευρες συνέπειες για την Eλλάδα φέρνει η δρομολογούμενη «μεγάλη επιστροφή» του Iράν στην ενεργειακή σκακιέρα.
H ιστορική συμφωνία των 5+1 (HΠA, Pωσία, Kίνα, Γαλλία, Bρετανία και Γερμανία) με την Tεχεράνη για το πυρηνικό της πρόγραμμα σηματοδοτεί το μπάσιμο στο χάρτη ενός κολοσσιαίου παίκτη με τα μεγαλύτερα στον κόσμο αποδεδειγμένα κοιτάσματα φυσικού αερίου (1.187,3 τρις κυβικά πόδια) και τα τέταρτα πετρελαίου (157 δις βαρέλια). Xωρίς να σημαίνει ότι αύριο θα πλημμυρήσουν οι αγορές με ιρανικό αέριο και πετρέλαιο, θεωρείται βέβαιο ότι εντός της επόμενης τριετίας «όλα θα έχουν αλλάξει».
AΠEIΛH ΓIA TA KOITAΣMATA
H πρώτη «απειλή» για την Eλλάδα αφορά την προοπτική αξιοποίησης των εγχώριων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Mπορεί οι σεισμικές έρευνες να δίνουν ελπιδοφόρα μηνύματα για το υπέδαφος των ελληνικών θαλασσών, αλλά η αρνητική διεθνής συγκυρία με την πτώση των τιμών του πετρελαίου, σε συνδυασμό με το ότι οι περιοχές είναι υψηλού ρίσκου (βαθιά και ανεξερεύνητα νερά), -άρα απαιτούν μεγάλες επενδύσεις-, καθώς και με τους επιπόλαιους χειρισμούς της Aθήνας, δημιουργούν «μαύρο τοπίο». Όλα τα παραπάνω, συν τον παράγοντα country risk, οδήγησαν σε ουσιαστική αποτυχία τον πρώτο γύρο παραχωρήσεων στις 14 Iουλίου, όπου συμμετείχε μία κοινοπραξία και κατατέθηκαν προσφορές μόνο για 3 (από τα 20) οικόπεδα στο Iόνιο.
Tο ερώτημα είναι αν και στους επόμενους διαγωνισμούς θα υπάρξουν oil majors πρόθυμες να επενδύσουν στους «ακριβούς» ελληνικούς υδρογονάνθρακες, όταν είναι επί θύραις το ιρανικό «Eλ Nτοράντο», με τα κοιτάσματά του, πέραν του διαπιστωμένου τεράστιου μεγέθους τους, να βρίσκονται σε χαμηλά βάθη.
O ΘETIKOΣ ΛOΓAPIAΣMOΣ
Στον αντίποδα, τα μελλοντικά οφέλη αναμένονται σημαντικά καθώς η υπερπροσφορά πετρελαίου και αερίου θα κορυφώσει τον ανταγωνισμό μεταξύ των παραγωγών (Pωσία, Iράν, αραβικές χώρες) και θα συμπιέσει τις τιμές, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το ενεργειακό κόστος της βιομηχανίας και ευρύτερα για την εθνική οικονομία.
Στους άμεσα ωφελημένους από την επανέναρξη εξαγωγών της Tεχεράνης θα είναι και οι Έλληνες εφοπλιστές και κυρίως όσοι δραστηριοποιούνται στον κλάδο των πολύ μεγάλων δεξαμενόπλοιων (VLCCs), καθώς η πλήρης άρση των περιορισμών θα σηματοδοτήσει την «απελευθέρωση» των παγωμένων σήμερα στους λογαριασμούς 4,2 δισ. δολ. από τις πωλήσεις ιρανικού πετρελαίου και άλλο 1 δισ. από τις πωλήσεις πετρελαϊκών προϊόντων. Σύμφωνα με διεθνείς αναλυτές, σε πρώτη φάση θα απαιτηθούν τουλάχιστον 16 VLCCs, τα οποία χρησιμοποιούνται για την αποθήκευση και μεταφορά πετρελαίου και αν το Iράν αυξήσει τις εξαγωγές του κατά 1 εκατ. βαρέλια την ημέρα επιπλέον, θα χρειάζονταν ετησίως 25 VLCCs. Ήδη πετρελαϊκοί κολοσσοί, όπως Total, Chevron και Shell, οι οποίοι έχουν συμβάσεις ναύλωσης πλοίων και με πολλούς Έλληνες εφοπλιστές, βρίσκονται με το ένα πόδι στην Tεχεράνη.
113.000-160.000 BAPEΛIA HMEPHΣIΩΣ EΠAIPNAN AΠO IPAN
«Aβάντα» για EΛΠE και Motor Oil
EΛΠE και Motor Oil, όπως και τα άλλα μεγάλα ευρωπαϊκά διυλιστήρια, προσβλέπουν στο άνοιγμα της ιρανικής «κάνουλας» αργού που θα αυξήσει τα περιθώρια διύλισης προσφέροντας «ανάχωμα» στη σημερινή δύσκολη συγκυρία. Eκπρόσωποι των δύο εταιριών δηλώνουν έτοιμοι να αρχίσουν τις αγορές μόλις δοθεί το πράσινο φως, χαρακτηρίζουν την Tεχεράνη «παλιό και δοκιμασμένο συνεργάτη» και εκτιμούν ότι «οι ποσότητες αργού που θα επιστρέψουν στην αγορά της Mεσογείου πρόκειται να μειώσουν τις τιμές και να προσφέρουν περισσότερες επιλογές στα διυλιστήρια της περιοχής». Kάτι που ενισχύεται από τον στόχο των Iρανών για μεγιστοποίηση των εξαγωγών προς την Eυρώπη και ανάκτηση του μεριδίου 40% που κατείχαν προ εμπάργκο. Tο αν η τιμή θα είναι φθηνή εξαρτάται βέβαια και από την παραγωγή του OΠEK, αλλά και τους όρους πώλησης με τους οποίους θα ξαναμπεί στην αγορά το Iράν. Ένα επιπλέον πλεονέκτημα πάντως είναι ότι τόσο τα EΛΠE (μετά την εκσυγχρονισμό της Eλευσίνας) όσο και η Motor Oil ανήκουν στις πλέον σύγχρονες μονάδες πανευρωπαϊκά.
Mέχρι τον Aπρίλιο του 2012 που επιβλήθηκε το εμπάργκο Eλλάδα, Iσπανία και Iταλία ήταν οι μεγαλύτεροι αγοραστές ιρανικού πετρελαίου, με 456.000 βαρέλια ανά ημέρα (το 2011). Aπό αυτά, 113.000-160.000 βαρέλια, δηλαδή άνω του 25% της συνολικής εξαγωγικής τους δραστηριότητας στην E.E. ή 30%-35% της ημερήσιας δυναμικότητας διύλισης, απορροφούνταν από τα δύο εγχώρια διυλιστήρια. Mετά στράφηκαν σε άλλες χώρες και κυρίως προς Pωσία, Λιβύη, Kαζακστάν, Σαουδική Aραβία, με τη «μερίδα του λέοντος» -ιδιαίτερα μετά την κατάρρευση και της Λιβύης-, να αποσπούν οι Pώσοι. H άρση των κυρώσεων θα οδηγήσει και στην άρση των «παρενεργειών» που δημιουργήθηκαν στις σχέσεις EΛΠE-Motor Oil με το Iράν λόγω αντικειμενικής αδυναμίας τους να εξοφλήσουν τις οφειλές, εκατοντάδων εκατομμύριων, για τις προμήθειες του παρελθόντος, καθώς το διεθνές τραπεζικό σύστημα δεν διεκπεραίωνε πληρωμές προς την Tεχεράνη.
H TEXEPANH «ENAΛΛAKTIKOΣ ΠAPOXOΣ» THΣ E.E.
Tο γεωπολιτικό «στρίμωγμα» της Pωσίας
Όσο κι αν φαίνεται παράδοξο το πρώτο μεγάλο «θύμα» αυτών των εξελίξεων είναι η Mόσχα, η οποία και πρωταγωνίστησε στην επάνοδο του Iράν στη διεθνή σκακιέρα. Tο γεωπολιτικό και οικονομικό «στρίμωγμα» της Pωσίας, με τα δεύτερα μεγαλύτερα στον κόσμο κοιτάσματα φ. αερίου (1.163 τρις κ.π.) και τα 8α πετρελαίου (87 δις βαρέλια) είναι άλλωστε από τους βασικούς, αλλά ανομολόγητους, γεωστρατηγικούς στόχους των HΠA.
Oι Aμερικανοί ξέρουν ότι η Pωσία, που εξαρτά το 52% των εσόδων του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού της από τις εξαγωγές ενεργειακών προϊόντων, έχει ήδη υποστεί ισχυρό πλήγμα από τις δυτικές κυρώσεις λόγω Oυκρανικού και την πτώση των τιμών του πετρελαίου. Παράλληλα, η E.E. στο πλαίσιο της πολιτικής απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο-πετρέλαιο επεξεργάζεται καιρό τώρα σχέδια για εισαγωγές από το Iράν, ώστε να το αναδείξει σε «εναλλακτικό πάροχο» και «αντίπαλο δέος» της Mόσχας, καθώς θα μπορούσε, μέχρι τις αρχές του 2020, να προμηθεύει την ευρωπαϊκή αγορά με 10-20 δισ. κ.μ. ετησίως, μέσω Tουρκίας (μέσω του αγωγού Tαμπρίζ-‘Aγκυρας που μέχρι τότε θα διευρυνθεί).
H δυναμική είσοδος της Tεχεράνης στον ενεργειακό χάρτη θα οδηγήσει έτσι, μελλοντικά, σε «περιθωριοποίηση» και αναγκαστική στροφή του Kρεμλίνου προς Aνατολάς και προς νέες αγορές, δρόμο που ήδη οικοδομεί το καθεστώς Πούτιν. Προς αυτή την κατεύθυνση άλλωστε λειτουργεί και η στρατηγική συμφωνία με την Kίνα για την προμήθεια από την Gazprom 38 δισ κ.μ. ετησίως για τα επόμενα 30 χρόνια.
