Εθνική σύνταξη, ασφαλιστικό βιογραφικό και ατομικός «κουμπαράς» – Τι προβλέπει η πρόταση της τριπλής σύνταξης
Ο «πονοκέφαλος» της θέσπισης ενιαίων κανόνων στον υπολογισμό των συντάξεων, που σήμερα ταλαιπωρεί το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, από την 1η Ιανουαρίου 2016 θα ταλαιπωρεί και χιλιάδες συνταξιούχους αλλά και νυν εργαζόμενους που βρίσκονται κοντά στο σημείο λήξης της ενεργούς υπηρεσίας τους και, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, θα μεταπηδήσουν στον συνταξιοδοτούμενο χώρο.
Το χρονοδιάγραμμα της επιτροπής «σοφών»
Το έργο της επιτροπής για το Ασφαλιστικό αναμένεται να ολοκληρωθεί την επόμενη εβδομάδα, με δύο συνεδριάσεις -την Δευτέρα και την Τετάρτη.Κατά τις συνεδριάσεις αυτές θα συγκεντρωθούν όλες οι προτάσεις του τελευταίου διαστήματος προκειμένου να ολοκληρωθεί ο φάκελος που θα παραδοθεί στον υπουργό Εργασίας Γιώργο Κατρούγκαλο στα τέλη της ερχόμενης εβδομάδας.
Τα χρονικά περιθώρια είναι ασφυκτικά, καθώς θα πρέπει να εξοικονομηθεί χρόνος για την επικείμενη δημόσια διαβούλευση που θα ακολουθήσεις -και πάντως πριν, αν είναι δυνατόν, την έναρξη του νέου κύκλου διαπραγματεύσεων με τους δανειστές για την οριστικοποίηση του νομοσχεδίου που θα κατατεθεί στην Βουλή.
Οι προτάσεις θα αξιολογηθούν μέσω αναλογιστικών μελετών, με στόχο τον καθορισμό του ύψους των συντάξεων και την διερεύνηση του κατά πόσο το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας είναι βιώσιμο.
Το «αγκάθι» του ΣτΕ
Στο επίκεντρο των συνεδριάσεων της επιτροπής σοφών που θα παραδώσει το πόρισμά της στις 10 Οκτωβρίου βρίσκεται και η αναζήτησης λύσης που θα αντιμετωπίζει την απόφαση του ΣτΕ το οποίο είχε κρίνει αντισυνταγματικές τις περικοπές συντάξεων το 2012 αφού κατά γενική ομολογία δεν υπάρχουν ισοδύναμα μέτρα ύψους 4,2 δις ευρώ για την αποκατάσταση των συντάξεων.
Σύμφωνα με πληροφορίες προσανατολίζεται να αποτυπώσει με εναλλακτικό τρόπο και «επαρκή αιτιολόγηση» τις περικοπές ώστε να μην προσκρούουν στην απόφαση του ανωτάτου δικαστηρίου. Θα παρουσιάσει δηλαδή μελέτη που θα αποδεικνύει ότι οι περικοπές ήταν αναγκαίες και απέδωσαν συγκεκριμένο ποσοτικοποιημένο όφελος στην ελληνική οικονομία.
Απώλειες
Το νέο Ασφαλιστικό, που θα εφαρμοστεί από την επόμενη χρονιά, προσβάλλει κυρίως και σε πρώτη φάση τους ασφαλισμένους του Δημοσίου και αυτούς των «ειδικών Ταμείων», αλλά και τους παλαιότερους ασφαλισμένους, η σύνταξη των οποίων υπολογίζεται με βάση την καλύτερη πενταετία ή διετία, όπως και τα υψηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης του μισθού (ακόμη και πάνω από 70%) που εξακολουθούν να λαμβάνονται υπόψη για τον χρόνο ασφάλισης έως το 2010.
Όλοι αυτοί πρόκειται να θιγούν σημαντικά από τον νέο ενιαίο τρόπο υπολογισμού της σύνταξης. Σε πρώτη φάση, θίγονται οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι εργαζόμενοι σε ΔΕΚΟ και πρώην ΔΕΚΟ των οποίων οι συντάξεις υπολογίζονται με βάση τον τελευταίο μισθό (Δημόσιο – ΔΕΚΟ) και τραπεζοϋπάλληλοι. Κι αυτό γιατί με το νέο Ασφαλιστικό χάνονται τα μέχρι τώρα προνόμιά τους, εισάγονται νέοι κανόνες εισφορών – παροχών, στα πρότυπα του ΙΚΑ, που θα οδηγήσουν στην μείωση των παροχών, υιοθετείται ενιαίος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων και, τέλος, ενοποιείται η κύρια σύνταξη με την επικουρική.
Απώλειες πιθανόν να σημειωθούν και στους μελλοντικούς συνταξιούχους του πρώην ΤΕΒΕ και σε αυτούς κάποιων κλάδων του ΕΤΕΑ, οι οποίοι εισπράττουν επικουρικές υψηλότερες σε σχέση με τα χρόνια ασφάλισης και τις εισφορές που έχουν καταβάλει.
Στην περίπτωση των τραπεζικών ή των συνταξιούχων των ΔΕΚΟ, το πλήγμα είναι ακόμη μεγαλύτερο, καθώς οι πρώην εργαζόμενοι αυτών των κατηγοριών επί σειρά ετών επιβαρύνονταν με σημαντικά βαρύτερες κρατήσεις, προκειμένου στην λήξη του εργασιακού βίου τους να απολαύουν υψηλότερες συντάξεις. Πλέον θα αναγκαστούν δουν τις θυσίες τους να πηγαίνουν «στον βρόντο». Και σαν να μην φτάνει αυτό, συζητείται τώρα και το σενάριο περαιτέρω μείωσης μείωση των ποσοστών αναπλήρωσης για τους νυν εργαζόμενους.
«Είναι εμφανές πως για άλλη μία φορά η κυβέρνηση στρέφεται στη δοκιμασμένη, αλλά αποτυχημένη, συνταγή της μείωσης των συντάξεων» επισημαίνει ο αντιπρόεδρος της ΟΤΟΕ Γιώργος Κωνσταντινόπουλος, και προσθέτει: «Αυτό θα οδηγήσει τα επόμενα χρόνια στην μετατροπή της σύνταξης σε φιλοδώρημα και στην αναγκαστική στροφή σε επαγγελματικά Ταμεία και σε ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες».
Εθνική σύνταξη, ασφαλιστικό βιογραφικό και ο ατομικός «κουμπαράς»
Η πρόταση της «τριπλής σύνταξης» προωθείται ως η επικρατέστερη δεδομένου ότι προσομοιάζει με τον υφιστάμενο ασφαλιστικό νόμο «Λοβέρδου – Κουτρουμάνη», ο οποίος κανονικά έπρεπε να έχει ενεργοποιηθεί από την 1η Ιανουαρίου 2015, αλλά πρακτικά έχει «παγώσει» λόγω της διαπραγμάτευσης με τους δανειστές (σ.σ.: μαζί με την εφαρμογή του νόμου βέβαια έχει παγώσει πρακτικά και η χορήγηση νέων συντάξεων).
Όπως προκύπτει από το επεξηγηματικό, «η αρχιτεκτονική του συστήματος προβλέπει τη διαμόρφωση δύο παράλληλων και συμπληρωματικών υποσυστημάτων παροχής σύνταξης του πρώτου πυλώνα: Ενός χρηματοδοτούμενου αποκλειστικά από τη φορολογία, με σκοπό τη χορήγηση εθνικής σύνταξης άνω του ορίου κινδύνου φτώχειας, και ενός ανταποδοτικού, χρηματοδοτούμενου μέσω εισφορών, με ενοποίηση των διαφόρων υφιστάμενων συντάξεων».
Το πρώτο αυτό κομμάτι, βάσει της πρότασης, θα καλείται «εθνική σύνταξη» και θα συνδέεται με το όριο της φτώχειας (ορίζεται στο 60% του μέσου εισοδήματος). Η εθνική αυτή σύνταξη προτείνεται να χορηγείται χωρίς εισοδηματικά κριτήρια. Οι συνταξιούχοι, εκτός από την εθνική σύνταξη θα εισπράττουν και την ανταποδοτική.
Όσοι ασφαλίζονται για πρώτη φορά με το πλαίσιο του νέου συστήματος (εάν ασφαλώς αυτό επικρατήσει) θα υπαχθούν σε «σύστημα νοητής κεφαλαιοποίησης αναδιανεμητικού χαρακτήρα, με δημιουργία ατομικών μερίδων ανά ασφαλισμένο και παρακράτηση ενός ποσού κλιμακούμενου ανάλογα με το εισόδημα, για τη χρηματοδότηση του συστήματος». Επομένως, ο συντελεστής υπολογισμού των εισφορών προφανώς θα διαφοροποιείται, ανάλογα με το ύψος των αποδοχών του εργαζομένου.
Το ποσό της σύνταξης που θα προκύπτει από τους κανόνες του συστήματος νοητής κεφαλαιοποίησης θα προστίθεται στην εθνική σύνταξη. Για τις αναπηρικές συντάξεις και τις συντάξεις χηρείας μάλλον θα ληφθεί ειδική μέριμνα.
Για όσους θα είναι ήδη ασφαλισμένοι κατά την ενεργοποίηση του νέου συστήματος, προτείνεται η εφαρμογή μεταβατικής περιόδου με την καταβολή των τριών τμημάτων της σύνταξης.
Ένα δεύτερο τμήμα της σύνταξης θα υπολογίζεται αφού ληφθεί υπ’ όψιν το μέχρι τώρα «ασφαλιστικό βιογραφικό» του εργαζομένου, ενώ το τρίτο κομμάτι θα υπολογίζεται με βάση το περιεχόμενο ενός «ατομικού κουμπαρά» που θα ανοίξει στο όνομα κάθε ασφαλισμένου μετά την ψήφιση του νέου ασφαλιστικού νόμου.
Ενοποίηση κύριας και επικουρικής σύνταξης
Η πρόταση ουσιαστικά κάνει λόγο για ενοποίηση κύριας και επικουρικής σύνταξης, ενώ δίνεται η δυνατότητα σε όσα το επιθυμούν να μετατραπούν σε Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης.
Οι παροχές πρόνοιας «θα είναι διακριτές, εκτός του συνταξιοδοτικού συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, ενώ οι υπηρεσίες υγείας και η χρηματοδότησή τους θα είναι επίσης διακριτές».
Ωστόσο αρκετά εμπόδια αναμένεται να συναντήσει η πρόταση της εν λόγω ενοποίησης, γιατί ο τρόπος χρηματοδότησης των συντάξεων διαφέρει, καθώς στην μεν κύρια σύνταξη η χρηματοδότηση είναι τριμερής (κράτος, εργοδότης, εργαζόμενος), στη δε επικουρική σύνταξη οι πόροι προέρχονται αποκλειστικά από τους εργοδότες και τους εργαζομένους.
Η χρηματοδότηση του ασφαλιστικού συστήματος
Ο κρατικός προϋπολογισμός θα χρηματοδοτεί απευθείας την εθνική σύνταξη και θα εγγυάται τη φερεγγυότητα του ασφαλιστικού συστήματος στο σύνολό του.
Επίσης, η συνολική συνταξιοδοτική δαπάνη θα χρηματοδοτείται:
– Από τη φορολογία που θα χρηματοδοτεί την εθνική σύνταξη
– Από τις εισφορές εργαζομένων και εργοδοτών
– Στη μεταβατική περίοδο και μέχρι την εξισορρόπηση του συστήματος, από την αναγκαία κρατική χρηματοδότηση για την εξασφάλιση της αναπλήρωσης των εισφορών που δεν είναι δυνατόν να καταβληθούν λόγω της κρίσης.
Τέλος, προτείνεται η δημιουργία ενιαίου οργανισμού για τη διαχείριση της κινητής και ακίνητης περιουσίας των ασφαλιστικών Ταμείων ή, εναλλακτικά, ενός οργανισμού για τη διαχείριση της κινητής περιουσίας και ενός δεύτερου οργανισμού για τη διαχείριση της ακίνητης περιουσίας.
