Ύφεσης συνέχεια ή ιστορική αλλαγή σελίδας με σταθεροποίηση και επιστροφή στην ανάπτυξη; Αντικρουόμενες παραμένουν οι προβλέψεις για την πορεία της ελληνικής οικονομίας το 2016.
Όπως γράφει η Deutsche Welle, πέντε ολόκληρα χρόνια από τότε που η Ελλάδα βυθίστηκε στην κρίση, είναι ίσως η πρώτη φορά που ακούγονται τόσο ετερόκλητες προβλέψεις για τη μελλοντική πορεία της. Οι αισιόδοξοι βλέπουν σταθεροποίηση, ευνοϊκό πλαίσιο για επενδύσεις και στο βάθος «ποσοτική χαλάρωση», αλλά και διευκολύνσεις για την εξυπηρέτηση του χρέους, ίσως και μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2016. Οι απαισιόδοξοι φοβούνται επιπλέον μέτρα λιτότητας, επενδυτική αναιμία, πολιτική αστάθεια και στο βάθος νέο κίνδυνο Grexit.
Ένας από τους «αισιόδοξους» είναι ο αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Δημήτρης Παπαδημούλης. «Τα πολύ δύσκολα βρίσκονται ήδη πίσω μας» τονίζει ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ στην Deutsche Welle και το αιτιολογεί ως εξής: «Οι προβλέψεις της Κομισιόν και της Τράπεζας της Ελλάδας λένε ότι από το δεύτερο εξάμηνο του 2016 η ελληνική οικονομία θα επιστρέψει σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης και το 2017 και το 2018 θα είναι χρονιές με ισχυρή ανάπτυξη και μείωση της ανεργίας. Η κυβέρνηση Τσίπρα πασχίζει το τρίτο μνημόνιο να είναι και το τελευταίο, ώστε να απαλλαγούμε οριστικά από την επιτροπεία. Εκτιμώ ότι στο πρώτο δίμηνο του 2016 θα έχουμε ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης και έναρξη της συζήτησης και επισήμως- γιατί ανεπίσημα ήδη γίνεται- για την απομείωση του χρέους».
Για τον Μίλτο Κύρκο, ευρωβουλευτή με Το Ποτάμι, η απομείωση χρέους δεν θα είναι το «κούρεμα» που υποσχόταν το προεκλογικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά μία ρύθμιση που ούτως ή άλλως θα γινόταν με βάση τα συμπεφωνημένα του 2012. Αλλά και αυτή ακόμη η ρύθμιση δεν αρκεί για να επανέλθει η οικονομία σε τροχιά ανάπτυξης, λέει ο Μίλτος Κύρκος. «Όταν το επιχειρηματικό πλαίσιο καταρρέει, όταν συζητάμε για περαιτέρω αύξηση εισφορών που θα οδηγήσει σε μαύρη εργασία, όταν συζητάμε για περαιτέρω αύξηση της φορολογίας που θα οδηγήσει ακόμα περισσότερες επιχειρήσεις να φύγουν στο τέλος του χρόνου από την Ελλάδα, αυτά είναι που πρέπει να αλλάξουμε. Το να μιλήσουμε από τώρα για τα επιτόκια που θα πληρώνουμε μετά το 2022 είναι σημαντικό και πρέπει να το κάνουμε, αλλά μήπως θα έπρεπε να δούμε πώς θα ανοίξουν θέσεις εργασίας μέσα στο 2016;»
Κοινή παραδοχή αποτελεί πάντως ότι, και αν ακόμη ολοκληρωθεί εγκαίρως- δηλαδή ως τον Φεβρουάριο του 2016- η πρώτη αξιολόγηση στα πλαίσια του τρίτου μνημονίου, η ρύθμιση για το χρέος θα είναι ανέφικτη χωρίς τελική συμφωνία για τον ρόλο του ΔΝΤ στο «κουαρτέτο» των δανειστών. Μέχρι στιγμής οι Ευρωπαίοι θέλουν μεν την αυστηρότητα και την τεχνογνωσία του ΔΝΤ σε προγράμματα αναδιάρθρωσης, αλλά δεν ικανοποιούν το αίτημά του για αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, ώστε να καταστεί βιώσιμο. Όμως μία τόσο «επιλεκτική» συνεργασία με το ΔΝΤ θα ήταν αναποτελεσματική, προειδοποιεί ο αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Δημήτρης Παπαδημούλης. «Η Ελλάδα δεν ζήτησε κι οπωσδήποτε ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έφερε το ΔΝΤ στην Ελλάδα και στην Ευρώπη» αναφέρει χαρακτηριστικά. «Αντιλαμβανόμαστε όμως, γιατί είμαστε ρεαλιστές, ότι η Ελλάδα μόνη της δεν μπορεί να διώξει το ΔΝΤ. Είναι το ΔΝΤ που μέχρι σήμερα δεν έχει ξεκαθαρίσει τη θέση του και είναι σημαντικοί ευρωπαίοι εταίροι, που θέλουν οπωσδήποτε το ΔΝΤ συνοδηγό στο τρίτο μνημόνιο. Ε, αφού το θέλουν, ας κάνουν βήματα και προς τις απόψεις του για την ελάφρυνση του χρέους. Γιατί αλλιώς, αν αθροίζουμε ανελαστικότητες, αν το ΔΝΤ ζητάει σκληρά μέτρα για τα εργασιακά και το ασφαλιστικό και οι ευρωπαίοι εταίροι υιοθετούν σκληρή στάση για το θέμα της ελάφρυνσης του ελληνικού δημόσιου χρέους, τότε δεν θα πετύχει τίποτα».
Ζητούμενο παραμένει το κατάλληλο μείγμα πολιτικής. Μπορεί να βρεθεί μέσα στο 2016; Ο ευρωβουλευτής της ΝΔ Γιώργος Κύρτσος εκφράζει έντονη κριτική για την κυβέρνηση και υποστηρίζει ότι σήμερα η Ελλάδα είναι σε χειρότερη μοίρα από ό,τι στο παρελθόν, ωστόσο διαβλέπει μία «δυναμική προσαρμογής» στην Αθήνα, η οποία μάλλον συμπίπτει με τις προσδοκίες των εταίρων. «Τα κακά νέα είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ εξαπάτησε τον λαό και είμαστε στα τέλη του 2015 πολύ χειρότερα από ότι είμαστε στα τέλη του 2014» λέει ο ευρωβουλευτής της ΝΔ. «Τα καλά νέα είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έκανε τελικά τη στροφή των 180 μοιρών. Έτσι αποφύγαμε το Grexit και δημιουργείται σιγά-σιγά μία δυναμική προσαρμογής, η οποία έχει σχέση με την εφαρμογή δύσκολων μέτρων, με την προώθηση ιδιωτικοποιήσεων και με την προετοιμασία μιας ακόμη ασφαλιστικής μεταρρύθμισης για να μειωθεί το κόστος του ασφαλιστικού κατά 1% του ΑΕΠ. Αυτό είναι ελπιδοφόρο, διότι από τη στιγμή που έχει αρχίσει να προσαρμόζεται ο ΣΥΡΙΖΑ και δεν υπάρχει καμία μεγάλη δύναμη να τον ανακόψει, τα πράγματα θα πάνε καλύτερα το 2016, έστω και από μία κατώτερη βάση εκκίνησης. Αυτή είναι η εικόνα που έχω εγώ».
Φαίνεται όμως ότι και οι ευρωπαίοι εταίροι έχουν πλέον τη δική τους κατώτερη βάση εκκίνησης. Και αυτό, γιατί έχουν «εκπαιδευθεί» στις ασυνέπειες της Αθήνας, λέει, με σκωπτική διάθεση, ο έλληνας ευρωβουλευτής στην Deutsche Welle και διευκρινίζει ότι αυτές οι «ασυνέπειες» δεν αποτελούν αποκλειστικό χαρακτηριστικό του ΣΥΡΙΖΑ. «Πριν δύο χρόνια υπήρχε κίνδυνος ελληνικού ντόμινο, δηλαδή έτσι κι έπεφτε η Ελλάδα μπορεί να παρέσυρε στην πτώση της κάνα δύο. Τώρα, αν υποθέσουμε ότι επιβεβαιωθεί το αρνητικό σενάριο και πέσει η Ελλάδα, που δεν πιστεύω ότι θα γίνει αυτό το πράγμα, δεν θα παρασύρει κανέναν. Επομένως οι εταίροι μας είναι χαλαροί, δηλαδή σου λένε ‛ας κινηθούν τώρα στη σωστή κατεύθυνση και δεν θα τα χαλάσουμε αν πέσουν λίγο έξω από δω, λίγο έξω από κει’. Και νομίζω ότι παρά τις θεωρίες που αναπτύσσει ο κ.Τσίπρας (τη μία του φταίει ο Σόιμπλε, την άλλη η ΝΔ, μετά του φταίνε τα συμφέροντα…) σε τελική ανάλυση, αν δούμε τις κινήσεις του, είναι κινήσεις προσαρμογής» λέει ο Γ.Κύρτσος στην Deutsche Welle.
Ωστόσο, υποστηρίζει ο ευρωβουλευτής της ΝΔ, την πορεία προσαρμογής θα μπορούσαν να ανατρέψουν πολιτικές επιλογές, όπως το γενναιόδωρο νέο μισθολόγιο, το οποίο, σύμφωνα με πρόσφατες κυβερνητικές εκτιμήσεις, θα επιφέρει αυξήσεις για το 55% των δημοσίων υπαλλήλων. «Εδώ έχουμε χάσει τον δημοσιονομικό έλεγχο και πάμε σε μία δύσκολη συνεννόηση για την αναδιάρθρωση του χρέους. Είναι ώρα να ανακοινώσουμε αυξήσεις στους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων- ή μειώσεις, οι οποίες δεν πρόκειται να πραγματοποιηθούν, γιατί θα δοθούν αντισταθμιστικές αυξήσεις; Έχουν όλα αυτά τα πράγματα οικονομική λογική ή και πολιτική λογική;» λέει ο έλληνας ευρωβουλευτής.
Ακόμα και οι πιο αισιόδοξοι επισημαίνουν πάντως ότι το πρώτο εξάμηνο του 2016 θα είναι ιδιαίτερα δύσκολο, καθώς πρέπει να υλοποιηθούν μέτρα όπως η μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος και η οριστική ρύθμιση των κόκκινων δανείων. Η κυβέρνηση επιδιώκει μία ελάχιστη πολιτική συνεννόηση για να περάσει τα μέτρα, αλλά ο Μίλτος Κύρκος, ευρωβουλευτής με «Το Ποτάμι» υποστηρίζει ότι τα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν μπορεί να θεωρούνται δεδομένα σε αυτή την συμπόρευση και, σε κάθε περίπτωση, η όποια πρωτοβουλία για συνεννόηση θα πρέπει να ξεκινήσει από την ίδια την κυβέρνηση. «Για μένα το δύσκολο είναι η κυβέρνηση να καταφέρει να ξεπεράσει την αντιπολίτευση που κάνει στον εαυτό της. Αν γινόταν αυτό θα μπορούσε πραγματικά να υπάρξει πιθανώς και μια συνεννόηση με την αντιπολίτευση σε ορισμένα θέματα. Δεν είναι δυνατόν να υπάρξει, όταν η κυβέρνηση καλεί σε απεργία ενάντια στην κυβέρνηση κι όταν το πρώτο πράγμα που κάνει είναι να καταγγέλλει την αντιπολίτευση ότι έχει την ευθύνη για οποιαδήποτε πράξη κάνει η κυβέρνηση. Πρέπει να βγούμε από αυτό το πλαίσιο» λέει ο Μίλτος Κύρκος στην Deutsche Welle.
