Ποιο είναι το αύριο της ευρωζώνης; Διακυβεύεται η ύπαρξη του ευρώ; Πως ξεκίνησε η διεθνής κρίση; Ποια είναι τα αίτια της ελληνικής κρίσης; Τι θα γίνει με την παγκόσμια οικονομία; Υπάρχουν λύσεις; Αυτά και άλλα είναι τα ερωτήματα στα οποία προσπαθούν να απαντήσουν 14 επιφανείς Έλληνες και ξένοι οικονομολόγοι με εκτενή άρθρα τους που συναποτελούν έναν ογκώδη τόμο 569 σελίδων , τον οποίο εξέδωσαν πρόσφατα οι εκδόσεις Λιβάνη. Τίτλος: «Από τη διεθνή κρίση, στην κρίση της ευρωζώνης και της Ελλάδας : Τι μας επιφυλάσσει το μέλλον».
Το εξώφυλλο τα λέει όλα: ένας επιχρυσωμένος ευρωπαίος προφανώς πασχίζει να κρατήσει το ευρώ για να μην τον καταπλακώσει…
Από τις σελίδες του βιβλίο παρελαύνουν οικονομολόγοι σε Πανεπιστήμια, με τίτλους, διακρίσεις και συμμετοχές σε τραπεζικά ιδρύματα, χρηματιστηριακές αγορές, σύμβουλοι επιχειρήσεων και πολιτικών: Γκίκας Χαρδούβελης, Charles Calomiris,Jim O’ Neil,Μιράντα Ξαφά, Πλούταρχος Σακελλάρης, Βασίλειος Ράπανος, Γεωργία Καπλάνογλου, Αθανάϊσιος Ορφανίδης, Τάκης Τριδήμας, Thomas Mayer, Stefan Gollignon, Willem Buiter, Ebrahim Rahbari, Νικόλαος Καραμούζης.
Mια έκδοση γι ‘αυτά που μπορεί να ακούγονται κουραστικά, ως ορολογίες, όμως καθορίζουν τη ζωή μας: τα ενυπόθηκα δάνεια υψηλού κινδύνου, ο οικονομικός κύκλος, το μέλλον της διαχείρισης των αποταμιεύσεων, η χρηματοδότηση επενδύσεων στην Ευρώπη, η δημοσιονομική πολιτική της Ελλάδας, η σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού τομέα, η εποπτεία του χρηματοπιστωτικού τομέα στην Ευρώπη, τα διδάγματα από την κρίση χρέους στην Ελλάδα, η υπερκυκλικότητα, η έκδοση ιδιωτικών ομολόγων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως διέξοδος από το ελληνικό δράμα, οι προκλήσεις για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα.
Μελετώντας τα κείμενα όλων αυτών των ειδικών, βλέπεις πως μπορεί να συμφωνούν όλοι και όλες στις εκδηλώσεις της κρίσης , αλλά … διαφέρουν τα επιχειρήματά τους για το περιλάλητο ερώτημα “τις πταίει”. Και αυτό, ίσως, να είναι και το ατού της έκδοσης. Έτσι λοιπόν έχουμε τον Πρόεδρο της περιλάλητης Golman Sachs Jim O’ Neill να διαφωνεί με τον καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης Charlles Calomiris για τα αίτια της κρίσης. Τι υποστηρίζει ο Calomiris; Υποστηρίζει πως τέσσερα ήταν λάθη που έκαναν οι κυβερνητικοί φορείς των ΗΠΑ στην κρίση αγοράς στεγαστικών δανείων. Πρώτον: η υπερβολικά επεκτατική νομισματική πολιτική της περιόδου 2002-2005 καθώς και τα χαμηλά μακροπρόθεσμα επιτόκια , που ήταν αποτέλεσμα της μετακίνησης ασιατικών κεφαλαίων προς την αμερικανική αγορά. Δεύτερον: η πολιτική επιδοτήσεων του ρίσκου στα στεγαστικά δάνεια μειωμένης εξασφάλισης . Τρίτον: η αναποτελεσματικότητα της προληπτικής εποπτείας των τραπεζών οι οποίες αφέθηκαν να παίρνουν ρίσκα βασιζόμενες μόνο σε αξιολογήσεις οίκων. Τέταρτον: η έλλειψη σωστής εταιρικής διακυβέρνησης στις τράπεζες, καθώς απαγορεύεται σε συνταξιοδοτικά ταμεία και άλλους φορείς να κατέχουν μεγάλο ποσοστό ιδιοκτησίας σε μια τράπεζα.
Από την άλλη πλευρά, ο Jim O Neill αντιτείνει ότι η κύρια αιτία της κρίσης ήταν το καθεστώς υπέρτατης ευδαιμονίας που επικρατούσε στον ιδιωτικό τομέα. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990-επισημαίνει ο καθηγητής- οι ισχυροί ρυθμοί ανάπτυξης και η επιτυχής αντιμετώπιση όλων των αναταράξεων που μεσολάβησαν, είχαν δημιουργήσει τη πεποίθηση ότι το φαινόμενο του οικονομικού κύκλου είχε εξαλειφθεί. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα ο ιδιωτικός τομέας να αναλάβει μεγάλα ρίσκα , αγνοώντας όλα τα προειδοποιητικά σημάδια. Εκ των υστέρων γνωρίζουμε οτι ο καθορισμός στόχων για τον πληθωρισμό δεν επαρκεί για την αποφυγή υφέσεων, ενώ επιτρέπει την αφύσικη άνοδο των τιμών στο χρηματοοικονομικό τομέα, δημιουργώντας τις φούσκες. «Η χρηματοπιστωτική κρίση-τονίζει-δεν ήταν παγκόσμια αλλά η οικονομική κρίση έγινε παγκόσμια. Όμως η άμεση αντίδραση, λόγω του φόβου από τη μεγάλη ύφεση του 1930, υπήρξε αποτελεσματική».
Η Μιράντα Ξαφά, σύμβουλος επενδύσεων, που έχει εργασθεί στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, επικεντρώνεται στις εξελίξεις στον τομέα της διαχείρισης των αποταμιεύσεων, με τους ιδιώτες επενδυτές να εγκαταλείπουν τις μεγάλες τράπεζες και να αναζητούν ασφαλές καταφύγιο σε εξειδικευμένες επενδυτικές εταιρείες μικρού και μεσαίου μεγέθους με τη λογική «το μικρό είναι ωραίο».
Ο Βασίλης Ράπανος, πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας, πιστεύει ότι η δημοσιονομική προσαρμογή είναι πιο επιτυχής όταν βασίζεται σε μείωση των δαπανών και όχι σε αύξηση των εσόδων και η αποδοκιμασία – λέει- του εκλογικού σώματος δεν είναι αναπόφευκτη…
Συνοψίζοντας τα συμπεράσματα από όλα τα άρθρα ο Νίκος Καραμούζης, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά και σύμβουλος Eurobank, αναφέρεται στην κατάρρευση του μύθου για την περίφημη αντικρατική “αυτορρύθμιση των αγορών”, εκφράζει την κατηγορηματική αντίθεσή του στην επιστροφή της δραχμής (“συνταγή καταστροφής”) και θέτει στην ατζέντα άμεσης δράσεις τους παρακάτω έξι κεντρικούς πόλους παρεμβάσεων με συνεπή τήρηση του Μνημονίου: υλοποίηση των μεγάλων τομών στο δημόσιο, αναλογική εφαρμογή κοινωνικών παροχών, ανταγωνισμός μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα , μεταβλητές αμοιβές στο δημόσιο βάσει ποιοτικών και ποσοτικών στόχων, κριτήρια οικονομικής σκοπιμότητας και διαφάνειας στη διαχείριση του δημοσίου χρήματος, ενσωμάτωση κοινωνικών φορέων αλληλεγγύης στις κοινωνικές δράσεις του δημοσίου.
Παρ΄ότι όλοι οι καθηγητές και οι καθηγήτριες επαναλαμβάνουν τα προφανή, χρησιμοποιώντας, σε πολλά σημεία, συμπυκνωμένη επιστημονική ορολογία, παρακάμπτοντας πλην του Ν. Καραμούζη τα ιδεολογικό-αξιακά αιτία της κρίσης και το ρόλο των ξένων Μέσων, πρόκειται για ένα χρήσιμο βιβλίο.
Με την έννοια ότι αποτελεί μια πρώτη επιτομή της κρίσης, εν μέσω κρίσης. Ο τόμος εμπλουτίζει τον προβληματισμό μας για το σημερινό σύστημα των αγορών οι οποίες ξέφυγαν από κάθε έλεγχο και, εν ονόματι της κερδοσκοπίας, δεν διστάζουν να καταστρέψουν και κράτη και εργαζόμενους και παραγωγικούς επιχειρηματίες.