Στην ανάγκη να προχωρήσει η ασφαλιστική μεταρρύθμιση με τη συναίνεση όλων και με στόχο το συμφέρον της νέας γενιάς, στάθηκε ο καθηγητής και πρώην υπουργός Εργασίας Τάσος Γιαννίτσης.
Μιλώντας σε εκδήλωση με θέμα «Ασφαλιστικό: Δικαιοσύνη και πραγματισμός» που διοργάνωσε το Friedrich Ebert Stiftung και το Δίκτυο για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη, ο κ. Γιαννίτσης ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «έχουμε πόλεμο γενεών που βρίσκεται σε εξέλιξη και σ’ αυτόν μέχρι στιγμής έχουν ηττηθεί οι νέες γενιές». Για να υπάρξει συνολική λύση χρειάζεται μια κοινωνική συμφωνία που θα αποδέχεται τη συλλογική αναγνώριση λαθών, συλλογική αντίληψη για τις νέες επιλογές και πάντως με ορίζοντα όχι δυο -τρία χρόνια, αλλά περισσότερο βάθος χρόνου», τόνισε.
Σημειώνεται ότι ο πρώην υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών υπηρεσιών (2000-01), είχε καταθέσει πρόταση βασισμένη στη μελέτη (1997) του καθηγητή Γιάννη Σπράου, με αντικείμενο τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος.
Όπως υπογράμμισε ο κ. Γιαννίτσης, η δυσμενής κατάσταση της κοινωνικής ασφάλισης ήταν ένας καθοριστικός παράγοντας της οικονομικής κρίσης του 2009. Τόνισε δε ότι το ασφαλιστικό σύστημα είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την ανασυγκρότηση της παραγωγικής βάσης της χώρας και την ανάπτυξή της. «Όπως είναι σήμερα μπλοκάρει τη μεγέθυνση της οικονομίας», σημείωσε. Χαρακτήρισε δε απλουστευτικές τις απόψεις ότι «η ανάπτυξη και απασχόληση θα λύσουν το ασφαλιστικό». «Απαιτείται σε κάθε περίπτωση να ενισχυθεί ο σεβασμός ανάμεσα στο Δημόσιο και τους ασφαλισμένους» εξήγησε.
«Το ασφαλιστικό με τη σημερινή του μορφή δεν είναι βιώσιμο και οι τρόποι για να ξεπεραστεί δεν είναι ξεκομμένοι από την παραγωγική διαδικασία» , ανέφερε μεταξύ άλλων ο πρώην υπουργός ο οποίος ήταν ο κεντρικός ομιλητής στην εκδήλωση.
Α. Διαμαντοπούλου: Μεταρρύθμιση με πρόσημο δικαιοσύνης, αλλά και με κίνητρα για την απασχόληση
Την ανάγκη να υπάρξει συναίνεση για να προχωρήσει η μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού, υπογράμμισαν όλοι οι ομιλητές, με προεξάρχουσα την πρόεδρο του Δικτύου για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη Άννα Διαμαντοπούλου. Διευκρίνισε δε, ότι «φθάνοντας στο 2016 πρέπει να παραδεχθούμε ότι το ασφαλιστικό δεν μπορεί να αποτελέσει πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης διότι θα είναι σαν να αυτοκτονούμε ως χώρα».
Ανοίγοντας τη συζήτηση η κ. Διαμαντοπούλου έθεσε ευθύς εξ αρχής το δίλημμα: «Η επιλογή είναι ή μεταρρύθμιση με μακροχρόνιο όφελος για το έθνος, ή λαϊκισμός και δημαγωγία για να κερδίσουν λίγοι λίγα χρόνια ή λίγους μήνες παράτασης στην εξουσία. Μία μεταρρύθμιση με πρόσημο δικαιοσύνης, αλλά και με κίνητρα για την απασχόληση».
Τόνισε ιδιαίτερα πως όσο κι αν μεγαλώσει η κρατική συμμέτοχη, η εξίσωση για λύση του ασφαλιστικού δεν βγαίνει. «Θα πρέπει να προχωρήσουμε σε μία ασφαλιστική μεταρρύθμιση που θα ξεκινά με βασικό στόχο το συμφέρον (μόρφωση – εργασία – σύνταξη) των νέων γενεών. Αφού συμφωνήσουμε τη νέα δομή, μετά θα πρέπει να προχωρήσουμε στις μεταβατικές διατάξεις το κόστος των οποίων πρέπει να πληρώσουν λιγότερο όλων, οι νέοι», διευκρίνισε. Επιπλέον, η κ. Διαμαντοπούλου επεσήμανε την σημασία που έχει η συναίνεση για να προχωρήσει η ασφαλιστική μεταρρύθμιση.
«Η συζήτηση μεταφέρεται και πάλι στις απαιτήσεις των δανειστών για το αν θα περικοπούν άμεσα ή όχι οι συντάξεις. Μία τέτοια όμως προσέγγιση μπορεί μόνο πρόσκαιρα να ξεπεράσει σκοπέλους και να μεταθέσει το πρόβλημα στην επόμενη κυβερνητική περίοδο στην καλύτερη περίπτωση, αλλά επ’ ουδενί τρόπω δεν δίνει απάντηση στο τεράστιο ζήτημα» υπογράμμισε η κ. Διαμαντοπούλου και συμπλήρωσε: «Το συνταξιοδοτικό σύστημα δεν είναι βιώσιμο και κυρίως με τις προτεινόμενες αλλαγές, δηλαδή τις αναλογικές εισφορές στο εισόδημα των ελεύθερων επαγγελματιών και την αύξηση των εισφορών, δημιουργεί αδιέξοδο στην ανάγκη δημιουργίας θέσεων απασχόλησης και ανάπτυξης». Τόνισε τέλος η κ. Διαμαντοπούλου, ότι το αίτημα για διαγενεακή δικαιοσύνη γίνεται επιτακτικότερο, όταν ο μέσος όρος των συντάξεων είναι υψηλότερος του μέσου μισθού.
Η ειδική επιστημονική σύμβουλος του υφυπουργού Εργασίας Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης κ. Στέλλα Βρακά, παρουσίασε τον Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ) στον οποίο προβλέπεται να ενσωματωθούν τα υφιστάμενα ταμεία, όπου θα ισχύουν ενιαίοι κανόνες χωρίς διαχωρισμούς.
Οι μεταρρυθμίσεις στην Ιταλία
Την εμπειρία της από τη συμμετοχή της στη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού στην Ιταλία στη διάρκεια της κυβέρνησης Μόντι στην οποία συμμετείχε ως υπουργός Απασχόλησης και Κοινωνικής Πολιτικής, μετέφερε στο ακροατήριο η κ. Έλσα Φορνέρο (Elsa Fornero), Οικονομολόγος, καθηγήτρια Κοινωνικών Ασφαλίσεων στο πανεπιστήμιο του Τορίνο.
Ιδιαίτερα κατατοπιστική ήταν η αναφορά της κ. Φορνέρο ως προς την απόσταση ανάμεσα στην ακαδημαϊκή θεωρία και στην πράξη, όταν δηλαδή κλήθηκε η ίδια ως εμπειρογνώμων να υλοποιήσει τις μεταρρυθμίσεις. «Πόσο μάλιστα, όταν οι πολιτικοί ήθελαν να αποφύγουν να πάρουν αποφάσεις δυσάρεστες για τους ψηφοφόρους τους, μολονότι οι ίδιοι τις ψήφισαν στην βουλή», εξήγησε η κ. Φορνέρο.
«Τα πολιτικά κόμματα, όταν υποχρεώνονται να πάρουν αντιλαϊκά μέτρα, αναθέτουν σε κάποιον άλλον να πάρει τις αποφάσεις, ώστε να έχουν ένα άλλοθι απέναντι στους πολίτες». «Ωστόσο, εκείνη την περίοδο» συμπλήρωσε η πρώην υπουργός της κυβέρνησης Μόντι, «το διακύβευμα ήταν η επανάκτηση της εμπιστοσύνης των αγορών, δεδομένου ότι η Ιταλία το 2012 δανειζόταν περίπου 1 δισ. ευρώ την ημέρα από τις διεθνείς αγορές και ο κίνδυνος οικονομικής κατάρρευσης ήταν άμεσος». Ανέφερε ότι επιμερίστηκαν οι επεμβάσεις σε όλους τους κλάδους, εμπεδώνοντας κλίμα δικαιοσύνης, περιορίστηκαν τα προνόμια που υπήρχαν για ορισμένες κατηγορίες συνταξιούχων. Παρότρυνε δε, κυβέρνηση και κόμματα να μιλήσουν ανοιχτά στην κοινωνία.
Συγκεκριμένα, από την εμπειρία της η κ. Φορνέρο, θεωρεί πως αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό από τους Έλληνες πολίτες, είναι ότι το ζήτημα των συντάξεων αφορά άμεσα τους ίδιους και δεν εξαρτάται πλέον από τη «γενναιοδωρία» των πολιτικών εκπροσώπων τους. Συμπλήρωσε δε ότι είναι απαραίτητη προϋπόθεση να υπάρξει διαφάνεια στο νέο ασφαλιστικό σύστημα.
Η μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού στην Γερμανία
Το πώς εφάρμοσε η Γερμανία τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού της συστήματος παρουσίασε ο καθηγητής στο Κέντρο για την έρευνα της κοινωνικής πολιτικής στο πανεπιστήμιο της Βρέμης, κ. Καρλ Χίνριχς (Karl Hinrichs).
Ο Γερμανός καθηγητής εξήγησε αναλυτικά το μοντέλο που ισχύει στη Γερμανία εξηγώντας ότι οι μεταρρυθμίσεις ξεκίνησαν ουσιαστικά από το 1989.
Σε ότι αφορά την Ελλάδα, πρότεινε να υπάρξει ελάφρυνση των εισφορών στους νέους. Παράλληλα, η ασφαλιστική εισφορά να κλιμακώνεται δίνοντας κίνητρα παραμονής στην εργασία προς το τέλος του εργασιακού βίου, μέσω της βελτίωσης των συνταξιοδοτικών αποδοχών.
Ο Γερμανός καθηγητής ήταν αιχμηρός σε ότι αφορά το καθεστώς των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων στην Ελλάδα και επεσήμανε ότι χρειάζεται ισχυρή εντολή σε τεχνοκράτες για να προτείνουν λύσεις.
Ο κ. Χίνριχς υπογράμμισε τη σημασία να πεισθούν οι πολίτες και να κατανοήσουν, ότι οι μεταρρυθμίσεις στο ασφαλιστικό είναι αναγκαίες.
Γ. Βερνίκος: Αν δεν έχεις ανταγωνιστική οικονομία, ανακυκλώνεις την κρίση
Ο πρόεδρος της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής Γιώργος Βερνίκος, έκανε έκκληση να υπάρξει διαφάνεια στις διαβουλεύσεις για το ασφαλιστικό, διότι όπως ο ίδιος έχει διαπιστώσει, οι περισσότεροι υπερασπίζονται το κοινό συμφέρον όταν ο διάλογος είναι δημόσιος, αλλά στην πράξη επιδιώκουν προνομιακή συζήτηση.
«Θέλω να υποσχεθώ ότι σαν πρόεδρος της ΟΚΕ θα προσπαθήσω να στηρίξω το θεσμό του διαλόγου σε καθεστώς διαφάνειας. Θεωρώ ότι ιδιαίτερα σε περίοδο κρίσης, το να κάνεις σωστά τη δουλειά σου, είναι ότι καλύτερο μπορείς να προσφέρεις». Στο πλαίσιο του ότι μεταρρύθμιση στο ασφαλιστικό θα συνεισφέρει στην ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, όπως έγινε σε άλλες χώρες, ο κ. Βερνίκος σημείωσε ότι «αν δεν έχεις ανταγωνιστική οικονομία, ανακυκλώνεις την κρίση».
Πρόταση για το ασφαλιστικό κατέθεσε ο Μ. Νεκτάριος
Ο αναπληρωτής καθηγητής του πανεπιστημίου Πειραιώς Μιλτιάδης Νεκτάριος κατέθεσε ολοκληρωμένη πρόταση για τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού.
Ο ίδιος θεωρεί το ασφαλιστικό ως έναν από τους τρεις παράγοντες της οικονομικής κρίσης που βιώνουν οι Έλληνες πολίτες που ήρθε να προστεθεί στο έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού και στο έλλειμμα του ισοζυγίου πληρωμών.
Εξήγησε δε, ότι το 2000 υπήρχε ένα «αφανές χρέος» στο σύστημα των συντάξεων που ξεπερνούσε το άθροισμα δύο ΑΕΠ. Συγκεκριμένα ανερχόταν σε περίπου 500 δισ. ευρώ, ποσό για το οποίο ζήτησαν επανειλημμένως εξηγήσεις, τόσο οι αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Ο πρώην διοικητής του ΙΚΑ επισήμανε ότι η παρέμβαση που προτείνει η κυβέρνηση είναι άδικη για τις νεότερες γενιές επειδή τις επιβαρύνει με μεγάλες εισφορές: «Πρόκειται για συνταγή καταστροφής. Δίνονται για υψηλές εισφορές πολύ χαμηλές συντάξεις», εξήγησε ο κ. Νεκτάριος.
Πρότεινε την εγκαθίδρυση δύο παράλληλων συστημάτων των νεότερων και των παλαιοτέρων συνταξιούχων με συγχώνευση όλων των ταμείων στο ΙΚΑ και ομογενοποίηση των εισφορών στο 10%, καθώς και πλήρες κεφαλαιοποιητικό σύστημα για τις επικουρικές συντάξεις.
Τέλος, ακολούθησε διάλογος για επιμέρους πτυχές του ασφαλιστικού. Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν ο πρώην υπουργός Γιάννης Βρούτσης, στελέχη της Δημοκρατικής Συμπαράταξης, πρώην υπουργοί των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ (Γ. Φλωρίδης, Β. Κοντογιαννόπουλος), ακαδημαϊκοί και πολίτες.
