Ασφάλεια και η εναλλακτικότητα στις ενεργειακές πηγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης
«Πράσινο φως», για την συμφωνία κατασκευής του νέου αγωγού φυσικού αερίου TAP, άναψε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με σχετική απόφασή της, προκειμένου, όπως υποστηρίζει, να βελτιωθεί η ασφάλεια και η εναλλακτικότητα στις ενεργειακές πηγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χωρίς όμως να σημειώνεται στρέβλωση των αρχών ενιαίου ανταγωνισμού.
«Η σημερινή απόφαση ανοίγει τον δρόμο για έργα αρκετών δισεκατομμυρίων ευρώ στην Ελλάδα», δήλωσε η Επίτροπος Ανταγωνισμού Μαγκρέιτε Βέστεϊγερ. «Ο ΤΑΡ θα φέρει στην Ευρώπη νέο αέριο και θα αυξήσει την ασφάλεια των ενεργειακών πηγών της νοτιανατολικής Ευρώπης» πρόσθεσε ενδεικτικά.
Σχετικά με την κρατική συνδρομή στο έργο, η Κομισιόν απεφάνθη ότι περιορίζεται στα απολύτως αναγκαία, προκειμένου να εκκινήσει το έργο.
Τα ωφελήματα από τον αγωγό ΤΑΡ
Ο αγωγός ΤΑΡ είναι το ευρωπαϊκό σκέλος του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου, που στοχεύει στη σύνδεση της αγοράς της Ε.Ε. με νέες πηγές φυσικού αερίου. Με αρχική ικανότητα μεταφοράς 10 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου ετησίως, ο αγωγός θα μεταφέρει φυσικό αέριο από το κοίτασμα του Σαχ Ντενίζ II στο Αζερμπαϊτζάν στην αγορά της Ε.Ε. από το 2020. Ο αγωγός θα ξεκινά από τα ελληνοτουρκικά σύνορα και μέσω Αλβανίας θα καταλήγει στην Ιταλία, διασχίζοντας υπογείως την Αδριατική. Η εταιρεία που θα αναλάβει την κατασκευή και τη λειτουργία του Διαδριατικού αγωγού είναι η Trans Adriatic Pipeline AG (TAP), μια κοινοπραξία ενεργειακών εταιρειών.
Η TAP θα επενδύσει στο έργο 5,6 δισ. ευρώ για μια πενταετία, εκ των οποίων 2,3 δισ. ευρώ στην Ελλάδα.
Οι ελληνικές Αρχές και η TAP υπέγραψαν συμφωνία φιλοξενούσας χώρας. Η συμφωνία αυτή καθορίζει τους όρους κατασκευής και λειτουργίας του αγωγού από την TAP, καθώς και τις αντίστοιχες υποχρεώσεις των δύο μερών. Ειδικότερα, η συμφωνία παρέχει στην TAP ειδικό φορολογικό καθεστώς για 25 χρόνια από την έναρξη των εμπορικών δραστηριοτήτων. Το γεγονός αυτό ενδεχομένως να παρέχει στην εταιρεία οικονομικό πλεονέκτημα έναντι των ανταγωνιστών της, οι οποίοι δεν θα ωφελούνται από το ειδικό φορολογικό καθεστώς και, ως εκ τούτου, να συνεπάγεται κρατική ενίσχυση κατά την έννοια των κανόνων της ΕΕ.
Η Επιτροπή εξέτασε το έργο με βάση τις κατευθυντήριες γραμμές του 2014 σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για την ενέργεια και την προστασία του περιβάλλοντος (οι «κατευθυντήριες γραμμές»). Σύμφωνα με αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές, οι κρατικές ενισχύσεις μπορούν να θεωρούνται συμβατές με τους κανόνες της ΕΕ υπό ορισμένες προϋποθέσεις εφόσον προωθούν στόχους κοινού ενδιαφέροντος.
Οι διαπιστώσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Η Επιτροπή διαπίστωσε τα εξής:
– Το έργο θα συμβάλει στην περαιτέρω διαφοροποίηση των πηγών και των οδών του ευρωπαϊκού ενεργειακού εφοδιασμού, καθώς θα μεταφέρει φυσικό αέριο από την περιοχή της Κασπίας Θάλασσας και τη Μέση Ανατολή στην ΕΕ.
– Θα αυξηθεί ο ανταγωνισμός στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου χάρη στις επιπλέον ποσότητες φυσικού αερίου και στη νέα οδό εφοδιασμού της ΕΕ.
– Η κατασκευή του αγωγού απαιτεί σημαντικές αρχικές επενδύσεις για πολλά χρόνια προτού αρχίσει να παράγει έσοδα. Το έργο θα χρηματοδοτηθεί εξ ολοκλήρου από ιδιωτικές επενδύσεις και θα αποφέρει έσοδα στο ελληνικό τμήμα μόνο από τα τέλη που θα καταβάλλουν οι πελάτες που μεταφέρουν φυσικό αέριο μέσω του αγωγού. Η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το έργο θα ήταν απίθανο να υλοποιηθεί χωρίς ενίσχυση.
– Η ενίσχυση αυτή έγκειται σε ειδικό φορολογικό καθεστώς το οποίο, ανάλογα με το αν αυξάνονται ή μειώνονται οι φορολογικοί συντελεστές, θα έχει ως αποτέλεσμα να καταβάλλει η TAP λιγότερους ή περισσότερους φόρους απ΄ ό,τι θα έκανε χωρίς την ενίσχυση. Σε περίπτωση αύξησης των συντελεστών, η ενίσχυση θα περιορίζεται στο ελάχιστο φορολογικό πλεονέκτημα για την TAP.
– Το καθεστώς περιλαμβάνει έναν μηχανισμό αναπροσαρμογής που περιορίζει το μέγιστο πλεονέκτημα για την TAP. Αν ο αντίστοιχος φορολογικός συντελεστής που ισχύει στην Ελλάδα αυξηθεί ή μειωθεί σε ποσοστό μεγαλύτερο από 20%, η συμμετοχή της TAP θα υπολογιστεί εκ νέου μέσω του μηχανισμού αναπροσαρμογής. Οι ελληνικές ρυθμιστικές Αρχές θα παρακολουθούν τη διαδικασία αυτή ώστε να διασφαλίζεται ότι η TAP συμμορφώνεται με την προβλεπόμενη μεθοδολογία και ότι, συνεπώς, η ενίσχυση περιορίζεται στο ελάχιστο αναγκαίο.
Ως εκ τούτου, η Επιτροπή κατέληξε ότι, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές, τα οφέλη του έργου, ως προς την ενίσχυση του ανταγωνισμού και την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, υπερέχουν σαφώς των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού που ενδεχομένως να προκαλούσε η κρατική ενίσχυση.
Η συμφωνία της Επιτροπής ως προς τη χορήγηση κρατικής ενίσχυσης είναι ένας από τους όρους της συμφωνίας φιλοξενούσας χώρας που πρέπει να εκπληρωθεί προτού ξεκινήσει το έργου του αγωγού φυσικού αερίου στην Αδριατική.
